Εύλογη η Ένωση αλλά…
ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Κι άλλα «ξεχασμένα» έγγραφα αποδεσμεύτηκαν χθες
Οι Βρετανοί υποστήριζαν πως κατά την ανάληψη της διακυβέρνησής τους η πλειοψηφία των κατοίκων της νήσου ήταν Τουρκοκύπριοι και γεωγραφικά η Κύπρος ανήκει στην Τουρκία
(μέρος α’)
Αποδεσμεύθηκε σήμερα, 30 Νοεμβρίου 2012, και τέταρτη δόση των βρετανικών «ξεχασμένων» εγγράφων της αποικιοκρατίας (που κρατούνταν στις κατά τόπους αποικίες). Αυτήν τη φορά οι αναφορές αφορούν μόνο την Κευλάνη, την Κύπρο και την Κένυα, με τα περισσότερα να αφορούν την τελευταία.
Τα έγγραφα που αφορούν στην Κύπρο καλύπτουν τα χρόνια 1940 – 1960, όμως (με εξαίρεση δύο φακέλων) δεν υπάρχουν αναφορές στον απελευθερωτικό αγώνα, εκτός από ορισμένους φακέλους με αντίγραφα φυλλαδίων της ΕΟΚΑ, τα περισσότερα μεταφρασμένα στα αγγλικά. Όμως αυτά ήδη τα έχουμε εδώ και 20 και πλέον χρόνια, αποδεσμευμένα μεταξύ των χρόνων 1985-1990 από τις τακτικές προηγούμενες αποδεσμεύσεις (αφού πέρασαν τα 30 χρόνια) σε εκατοντάδες φακέλους του Γρ. Αποικιών και Υπ. Εξωτερικών, και που αφορούν και τον αγώνα της ΕΟΚΑ.
Στα σημερινά, η εξαίρεση αφορά δύο φακέλους που καλύπτουν την εκτέλεση του ήρωα Μιχαλάκη Καραολή (εκτελεσθέντα στις 10 Μαΐου 1956) σε σχέση με δύο επιστολές του δικηγόρου του Στέλιου Παυλίδη. Τα νέα έγγραφα αναφέρονται στους φόβους του Ευάγγελου Αβέρωφ μετά τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, στις εκτιμήσεις του Τζόν Ρένταγουεϊ για την Ένωση, πώς έβλεπε το Γρ. Αποικιών τους Μάου Μάου, αναφορές για το ΑΚΕΛ, την παράνομη εισαγωγή όπλων από την Τουρκία (πλοιάριο Ντενίζ), τη δολοφονία του Αμερικανού προξένου στην Λευκωσία στις 18 Σεπτεμβρίου 1958 και άλλα στα οποία θα αναφερθούμε στις παρουσιάσεις αυτές.
Δυνατό αίτημα αλλά αμφισβητήσιμο
Σε σημείωμά του ημερ. 19 Αυγούστου 1957, ο Τζόν Ρένταγουεϊ, αποικιακός Γραμματέας στη Λευκωσία, θεωρούσε ως ισχυρό και εύλογο το αίτημα για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, όμως αράδιαζε και έναν αριθμό δικαιολογιών, βάσει των οποίων το θεωρούσαν ταυτόχρονα αμφισβητήσιμο. Στην επιστολή του προς το Γρ. Αποικιών διατύπωνε την άποψη ότι, αφήνοντας κατά μέρος τις στρατηγικές τους ανάγκες και νοουμένου ότι θα υπήρχαν ικανοποιητικές εγγυήσεις για τους Τουρκοκυπρίους, το αίτημα των Ελληνοκυπρίων ήταν πολύ δυνατό.
Κατ’ αρχήν, έγραφε, το αίτημα αυτό βασίζεται στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, όμως έβλεπε και περιορισμούς όπως στην «περίπτωση της Σκοτίας και της Ουαλίας». Υποστήριζε, δε, ότι η Κύπρος ουδέποτε ανήκε στην Ελλάδα και ότι μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τους ίδιους (Βρετανούς), «η πλειοψηφία των κατοίκων της νήσου ήταν Τουρκοκύπριοι και γεωγραφικά η Κύπρος ανήκει στην Τουρκία».
Φοβούνταν μη δημιουργήσουμε προηγούμενο
Ο Ρένταγουεϊ έφθανε στο συμπέρασμα ότι η Ένωση ήταν δύσκολο πράγμα, καθώς επεσήμανε πως: «Αν το αίτημα των Ε/κ είναι δικαιολογημένο, μήπως δεν υπάρχουν και άλλες αποικίες που αργά ή γρήγορα να θέσουν το ίδιο αίτημα; Όπως για παράδειγμα Ένωση της Ινδίας με τα νησιά Φίτζι. Επίσης, θα ήταν δίκαιη η σύγκριση με το νησί Isle of Man, σε περίπτωση για παράδειγμα που πολλοί Γάλλοι κατοικούσαν εκεί. Θα παραδεχόμασταν ότι είχαν δικαίωμα να ζητήσουν Ένωση με τη Γαλλία;»
(Σημείωση: Το 1957 ήταν ο χρόνος που το τμήμα Σχεδιασμού του Φόρεϊν Όφις είχε ήδη ετοιμάσει διάφορους διχοτομικούς χάρτες της Κύπρου, αφού προηγήθηκε η μελέτη του Κυβερνείου στην Κύπρο κατ’ εντολήν του Λονδίνου το καλοκαίρι του 1956, με διάφορους τρόπους διχοτομήσεως της νήσου. Η μελέτη σε τελική μορφή στάλθηκε στο Λονδίνο τον Νοέμβριο του 1956).
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/545377
Ούτε την τελευταία ημέρα…
01/12/2012 | Της Φανούλας Αργυρού*
Οι Αμερικανοί ζητούσαν την αναστολή εκτελέσεων αγωνιστών – Εξευτελιστική ήταν η μεταχείριση που έτυχε ο δικηγόρος του Μιχαλάκη Καραολή, ενώ ο ήρωας δεν κατάφερε να του πει εκείνα που ήθελε να του μεταφέρει, λίγες ώρες πριν από την εκτέλεσή του
Ο ΜΑΚΑΡΙΟΣ «θα την πάθει», έλεγαν οι Βρετανοί, αν εξισώσει την Ένωση με το «κτηνώδες κίνημα» των Μάου Μάου
(μέρος β’)
Σύμφωνα με τα νέα, αποδεσμευθέντα, «ξεχασμένα έγγραφα», όταν το Γραφείο Αποικιών στο Λονδίνο εντόπισε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος είχε πρόθεση να εκθέσει τις μεθόδους που χρησιμοποίησε ο Στρατάρχης Χάρτινγκ για την καταστολή των Μάου Μάου στην Κένυα, για να αποδείξει ότι την ίδια απαράδεκτη μεταχείριση επέβαλλε και στην Κύπρο, έγραψε στις 24 Οκτωβρίου 1955 στον Γραμματέα της αποικιακής κυβέρνησης στην Κύπρο, Τζον Ρένταγουεϊ. Και του είπαν ότι ο υπεύθυνος Τύπου της RAF (Royal Air Force – Βρετανική Βασιλική Αεροπορία), που μόλις είχε επισκεφθεί τη Ναϊρόμπι, εξασφάλισε αρκετά στοιχεία που θα μπορούσε να του δώσει στην Κύπρο για να αντιμετωπιστεί η προσπάθεια αυτή του Αρχιεπισκόπου.
Με στόχο, δηλαδή, να αντέκρουαν την προπαγάνδα του Μακαρίου, και να παρουσίαζαν τον πραγματικό χαρακτήρα των Μάου Μάου, ότι, δηλαδή, δεν ήταν αξιόλογο κίνημα. «Αν πρόθεση του Μακαρίου», έγραψαν, «είναι να εξισώσει την Ένωση με τους Μάου Μάου, θα την πάθει, γιατί οι Μάου Μάου φυσικά είναι ένα εντελώς κτηνώδες κίνημα (utterly bestial) και θα μπορούμε να το αποδείξουμε με χαρακτηριστικό φωτογραφικό υλικό».
Παραβιάστηκαν τα δικαιώματα του Καραολή
Με δύο καταπελτικές επιστολές προς τον αποικιακό γραμματέα, ο δικηγόρος του ήρωα Μιχαλάκη Καραολή, κ. Στέλιος Παυλίδης, ημερ. 19.5.1956 και 9.6.1956, κατηγορεί με πολύ σκληρούς χαρακτηρισμούς την αποικιακή διοίκηση για βεβιασμένες διαδικασίες και στέρηση, από τον κατηγορούμενο πελάτη του, των δικαιωμάτων του, με δηλώσεις όπως «amazing and unprecedented proceedings», που τις μεταφράζουμε ως εκπληκτικά πρωτοφανείς (άνευ προηγουμένου) διαδικασίες.
Επίσης, σε ξεχωριστή δήλωση, αναφέρει ότι, όταν ο Καραολής τού ζήτησε, την παραμονή της εκτέλεσής του, ότι θέλει να τον δει, ζήτησε ως δικηγόρος του μελλοθάνατου άδεια να τον επισκεφθεί το επόμενο πρωινό (ημέρα εκτέλεσης) στις 9.30 ή 10.00 π.μ. Ο διευθυντής των φυλακών τού αρνήθηκε και παρέπεμψε την αίτησή του στον Γενικό Εισαγγελέα και ο τελευταίος στη συνέχεια στον κυβερνήτη.
Τελικά δόθηκε η άδεια, αλλά ο κ. Παυλίδης τη θεώρησε δώρον άδωρον και κατήγγειλε την εξευτελιστική δοκιμασία που τον ανάγκασαν να υποβληθεί, αναγκάζοντάς τον να βγάλει όλα του τα ρούχα, μέχρι και τις κάλτσες του, για να τον ερευνήσουν. Και στη συνέχεια αναγκάστηκε να δει, τελικά, τον πελάτη του συνοδευόμενος ασφυκτικά από δύο στρατιώτες, έναν στην κάθε πλευρά και έναν αξιωματικό πίσω του. Με αποτέλεσμα ο Καραολής, όπως είπε ο κ. Παυλίδης, να μην μπορέσει να του πει εκείνα που ήθελε, που σχετίζονταν με την υπόθεσή του.
Η αμερικανική παρέμβαση
Τα έγγραφα φανερώνουν, επίσης, ότι ο Αμερικανός υπ. Εξωτερικών Φόστερ Ντάλες (John Foster Dulles) προέβη σε διαβήματα προς το Φόρεϊν Όφις για να σωθεί η ζωή των δύο καταδικασθέντων Καραολή και Δημητρίου, όμως αγνοήθηκαν και οι δικές του εκκλήσεις. Την παρέμβαση του Αμερικανού υπ. Εξωτερικών Ντάλες επιβεβαίωσε τότε το ειδησεογραφικό πρακτορείο Ρόιτερς, όταν μετέδωσε ότι Εκπρόσωπος του Φόρεϊν Όφις είχε παραδεχθεί ότι ο κ. Ντάλες είχε ανεπίσημα ζητήσει την αναστολή των θανατικών ποινών (Καραολή και Δημητρίου).
Οι φόβοι Ευάγγελου Αβέρωφ για τις βάσεις
Στις 3.4.1959 ο Αβέρωφ συζήτησε με τον Τούρκο ομόλογό του Φ. Ζορλού το Κυπριακό και συμφώνησαν αμφότεροι ότι ήταν πολύ καλή ιδέα να έχουν βάσεις οι Βρετανοί στο νησί. Ο Ζορλού, όμως, ανέφερε πως σε περίπτωση που οι Βρετανοί δεν θα τις θέλουν πια, η Τουρκία θα ερχόταν αντιμέτωπη με μια νέα κατάσταση, οπόταν έδωσε ενδείξεις προς τον Αβέρωφ ότι ίσως η τουρκική κυβέρνηση σε τέτοια περίπτωση να ήθελε να αυξήσει το μέγεθος των στρατευμάτων της στο νησί, ζητώντας βάσεις και για την ίδια. Ο Αβέρωφ κατελήφθη από φόβους και ανησυχίες.
Ζήτησε όπως οι τρεις εγγυήτριες κυβερνήσεις συμφωνήσουν μεταξύ τους ότι σε περίπτωση που τεθεί θέμα οι βάσεις να μεταβιβαστούν σε άλλη χώρα, αυτό να γίνει μόνο με συμφωνία όλων, και των τριών κυβερνήσεων. Και ότι θα ήταν αδύνατο για την ελληνική κυβέρνηση να δεχθεί βέτο στο θέμα αυτό (Αναφορά από το Φόρεϊν Όφις προς την αποικιακή κυβέρνηση στην Κύπρο, ημερ. 5.4.1960).
Ο Αβέρωφ δήλωσε στους Βρετανούς ότι δεν ήθελε οι τελευταίοι να εγκαταλείψουν τις βάσεις. Ότι ήδη υπήρχαν πολλά «επικίνδυνα έγγραφα» στους φακέλους και έπρεπε οι Βρετανοί να του δώσουν ενυπόγραφη δήλωση για τις προθέσεις τους, ούτως ώστε να προστατεύσει τον εαυτό του και την ελληνική κυβέρνηση από πιθανές επιθέσεις.
Τελικά το θέμα αυτό έκλεισε με την εξασφάλιση της δέσμευσης που απέσπασε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος από τη Βρετανία, που περιλαμβάνεται και στο Σύνταγμα της Κύπρου, ότι δηλαδή, όταν και αν η Βρετανία δεν θέλει πλέον τις βάσεις, θα τις επιστρέψει στην Κυπριακή Δημοκρατία.
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/545216