Στην Ελλάδα δυο έννοιες έχουν διαστρεβλωθεί τα μέγιστα από όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Η Δημοκρατία και ο Πατριωτισμός. Ορμώμενος από πρόσφατες δηλώσεις του Τσάρου της οικονομίας Στουρνάρα αλλά και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Χριστόφια θα ήθελα να μοιραστώ κάποιες σκέψεις που έχουν να κάνουν με τα πολύ πρόσφατα γεγονότα του PSI και των αποφάσεων του τελευταίου eurogroup.
Αρχίζω λοιπόν από τον ανεκδιήγητο Χριστόφια ο οποίος δήλωσε ότι η Κυπριακή Οικονομία έφτασε στη σημερινή κατάσταση λόγω του PSI το οποίο κλόνισε την κεφαλαιακή επάρκεια των κυπριακών τραπεζών και η χώρα οδηγήθηκε στα χνάρια της Ελλάδος. Προσωπικά αισθάνομαι θλίψη όταν ακούω τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας να δηλώνει επί λέξει ότι “Οι τράπεζές μας αγόρασαν ΟΕΔ προκειμένου να ενισχύσουν τη μητέρα Ελλάδα αλλά τελικά αυτή η πράξη τους στοίχησε τόσες ζημίες ώστε να αναγκάστηκαν να προσφύγουν στο μηχανισμό στήριξης”. Δυστυχώς ο Χριστόφιας ψεύδεται συνειδητά για πολλούς λόγους.
Αρχικά, σε πρόσφατη δημοσίευσή μου στο olympia.gr σχετικά με το ρόλο των τραπεζών στη διαμόρφωση της ελληνικής κρίσης, παρουσίασα το πως οι τράπεζες κερδοσκοπούσαν μέσω της διαφοράς επιτοκίων ΟΕΔ και δανεισμού από την ΕΚΤ χωρίς να χρησιμοποιούν ούτε ένα
ευρώ από τη ρευστότητά τους. Το ίδιο λοιπόν έκαναν και οι κυπριακές τράπεζες (ουσιαστικά οι δυο μεγαλύτερες, η Τράπεζα Κύπρου και η Μαρφίν) επωφελούμενες του πλαισίου που ίσχυε τότε. Επιπλέον θα ήθελα να τονίσω μια βασική παράμετρο η οποία διαφεύγει αρκετών αναλυτών (μεταξύ αυτών και του καθηγητή Βαρουφάκη σε πρόσφατο άρθρο του στο HOT DOC). Μεγάλο μέρος των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες προέρχεται από κατοίκους εξωτερικού (κυρίως Ρώσων αλλά και Λιβανέζων και λοιπών πολιτών της Μ. Ανατολής). Σύμφωνα με τα ισχύοντα στη Μεγαλόνησο το 70% (εβδομήντα τοις εκατό) αυτών των κεφαλαίων είναι υποχρεωτικά εκχωρητέα στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δανεισμό. Αυτό το αναφέρω επειδή η εικόνα ρευστότητας που παρουσιάζουν οι κυπριακές τράπεζες και συγκεκριμένα ο δείκτης χορηγήσεις προς καταθέσεις είναι πολύ καλύτερος από αυτούς των ελληνικών τραπεζών (λίγο πάνω από το 100%) όμως η εικόνα αυτή είναι στρεβλή αφού πολλά δις ευρώ από τα π.χ. 28 δις των καταθέσεων της Τράπεζας Κύπρου είναι ρώσικα κυρίως κεφάλαια τα οποία συνεισφέρουν στη ρευστότητα του ομίλου κατά 30% μόνο. Ως εκ τούτου το επιχείρημα του Χριστόφια περί τοποθέτησης υπερβάλλουσας ρευστότητας υπέρ της μητέρας πατρίδας αδυνατίζει ακόμα περισσότερο.
Δεύτερο σημείο όπου φαίνεται το μέγεθος της υποκρισίας του Χριστόφια είναι τα πρόσφατα γεγονότα που οδήγησαν στην καθαίρεση του Ανδρέα Ηλιάδη, CEO του συγκροτήματος της Τράπεζας Κύπρου μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού. Είναι δημοσιευμένο ότι στη ΓΣ της Τράπεζας Κύπρου οι διάφοροι μικροί και μεγάλοι μέτοχοι ήρθαν κυριολεκτικά στα χέρια για έναν απλό λόγο. Στα τέλη του 2009, αρχές του 2010 η τράπεζα αποφάσισε να “ξεφορτώσει” ότι ΟΕΔ διατηρούσε στο χαρτοφυλάκιό της πράγμα και το οποίο έγινε. Μερικούς μήνες μετά και με προσωπική απόφαση του Ηλιάδη, ο όμιλος ξεκίνησε να αγοράζει από τη δευτερογενή αγορά ΟΕΔ με αποτέλεσμα να βρεθεί με τίτλους ονομαστικής αξίας άνω των 2 δις ευρώ με μέση τιμή κτήσης το 0,75 (δηλ. κατέβαλε περίπου 1,5 δις ευρώ για να αγοράσει αυτούς τους τίτλους με τους οποίους προφανώς χρηματοδοτήθηκε 2 δις από την ΕΚΤ). Ο Ηλιάδης -δεν ξέρω που στηρίχθηκε- ανέμενε μια μικρή άνοδο της τιμής των ΟΕΔ προκειμένου να γράψει κάποια τρελά κέρδη σε πολύ μικρό διάστημα (με άνοδο μόλις 3% κέρδιζε 60 εκατομμύρια) και να γίνει ήρωας. Δυστυχώς γι’ αυτών όχι μόνο δεν τον δικαίωσε η πορεία της αγοράς αλλά η απόφαση για την τοποθέτηση αυτή έγινε στο προφορικό, χωρίς να περάσει από ΔΣ ή ALCO. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Πως λοιπόν ο Χριστόφιας θεωρεί την τοποθέτηση σε ΟΕΔ μέσω της δευτερογενούς αγοράς βοήθεια προς την Ελλάδα; Μόνο αυτός ξέρει.
Τρίτο και καλύτερο: οι κυπριακές τράπεζες βρέθηκαν με ΟΕΔ ονομαστικής αξίας 5 δις περίπου προ κουρέματος. Ακόμα και 100% κούρεμα δημιουργεί ισόποση “τρύπα”, ούτε σεντς παραπάνω. Ας μας εξηγήσει λοιπόν αυτός ο φωστήρας των οικονομικών (ισάξιος ενός ΓΑΠ και ενός Παπακωνσταντίνου) το πως το κυπριακό μνημόνιο φτάνει τα 17 και πλέον δις. Πολύ απλά, τόσο το κυπριακό κράτος όσο και οι κυπριακές τράπεζες αντιμετώπιζαν τεράστια διαρθρωτικά προβλήματα, είχαν δημιουργήσει μια φούσκα μεγαλύτερη ακόμα και από αυτή της Ελλάδας η οποία τελικά έσκασε. Και αν τα 17 δις φαίνονται λίγα σε σχέση με τα 110 + 130 δις της Ελλάδος λάβετε υπ’ όψιν ότι το κυπριακό ΑΕΠ δεν απέχει πολύ από τα 17 δις, άρα μιλάμε για πρόβλημα που ανέρχεται στο 100% του ΑΕΠ. Και για να μην επεκταθεί πού η ανάλυση δεν θα αναφερθώ καθόλου στο πιθανολογούμενο διαχρονικό ξέπλυμα χρήματος μέσω του κυπριακού τραπεζικού συστήματος από το 1974 ως την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Αυτά άλλη φορά.
Για να μην αδικήσουμε όμως και τους δικούς μας υπερπατριώτες, ας δούμε τι εννοούσε ο Στουρνάρας όταν αναφερόμενος στην επαναγορά του Ελληνικού χρέους αναφέρθηκε σε “πατριωτικό καθήκον”. Οι δανειστές μας, όπως έχει γίνει γνωστό εδώ και καιρό βρίσκονται σε αντιδικία, το ΔΝΤ (ΗΠΑ) ενάντια στην ΕΕ (Γερμανία και ΣΙΑ) σχετικά με τη βιωσιμότητα του Ελληνικού χρέους. Φυσικά το ΔΝΤ έχει δίκιο, τα νούμερα δεν βγαίνουν. Άσχετο ότι το πρόγραμμα “σωτηρίας” βασίστηκε στην “εμπειρία” του ΔΝΤ… Όμως, πως λένε στους Γερμανούς και λοιπούς ότι θα πρέπει να χάσουν μερικά δις το κάθε κράτος για να μην τα χάσουν όλα; Και μάλιστα όταν επίκεινται οι Γερμανικές εκλογές; Απλά το αφήνεις για αργότερα (που έλεγε και ο Κωστάκης μας). Βεβαίως κάπως θα πρέπει να δικαιολογήσεις τα αδικαιολόγητα. Εφευρίσκεις λοιπόν την επαναγορά του χρέους.
Να δούμε λοιπόν τι σημαίνει αυτή η περίφημη επαναγορά. Ως γνωστόν περίπου 205 δις ευρώ ελληνικού χρέους κουρεύτηκαν πριν μερικούς μήνες κατά 53% περίπου, τουτέστιν διεγράφη 105 δις χρέους προς ιδιώτες. Τα υπόλοιπα 100 περίπου δις φυσικά δεν καταβλήθηκαν τοις μετρητοίς στους ομολογιούχους αλλά αντικαταστάθηκαν από νέους τίτλους (η ακριβής σύνθεση των νέων τίτλων δεν προσφέρει κάτι ουσιαστικό στην ανάλυση μας γι’ αυτό και δεν αναφέρεται). Αυτοί οι νέοι τίτλοι ξεκίνησαν να διαπραγματεύονται στη δευτερογενή αγορά και η αξία τους (τουλάχιστον για κάποιους από αυτούς) είχε φτάσει το καλοκαίρι στο 0,14!!! Άρα με τη λογική των δανειστών μας το χρέος των 100 δις θα μπορούσε να αγοραστεί με 14 μόλις δις! Πολύ έξυπνο όμως too good to be true.
Φυσικά το ΔΝΤ και η ΕΕ δεν είναι τόσο αφελείς να πιστεύουν ότι η επιθετική αγορά χρέους θα άφηνε ανεπηρέαστες τις τιμές των ΟΕΔ. Πόσο μάλλον όταν κάποια συστημικά αλλοδαπά τραπεζικά ιδρύματα (κυρίως μέσω δικών τους Hedge Funds ή πελατών τους) ξεκίνησαν σιγά σιγά να αγοράζουν ελληνικούς τίτλους με αποτέλεσμα μερικούς μήνες μετά η αξία τους να ανέβει σημαντικά, πάνω από 0,2-021. Το παραπάνω γεγονός παρουσιάστηκε από εγχώρια παπαγαλάκια του συστήματος (βλ. Καθημερινή) ως ένδειξη ότι η χώρα πάει καλά από τότε που ανέλαβε ο Σαμαράς και η εμπιστοσύνη των αγορών ανακτάται σταθερα. Εδώ θα ταίριαζαν play back γέλια, από αυτά που ακούγονται στις αμερικάνικες κωμικές σειρές. Ο κάθε πρωτοετής φοιτητής μαθαίνει ότι αυξημένη ζήτηση με δεδομένη προσφορά σημαίνει αύξηση της τιμής. Τι σημαίνει τότε αυτή η απόφαση επαναγοράς του Ελληνικού χρέους; Θα προσπαθήσω να είμαι όσο πιο σύντομος και περιεκτικός.
Μετά το κούρεμα οι ελληνικές τράπεζες, τα ελληνικά ταμεία και οι Έλληνες μικροομολογιούχοι βρέθηκαν με τίτλους 35 ονομαστικής αξίας δις από 72-73 περίπου. Επίσης 2-2,5 δις έμειναν στις κυπριακές τράπεζες. Τέλος με έναν μπακάλικο υπολογισμό που δεν πρέπει να απέχει πολύ από την αλήθεια, οι ξένοι φίλοι μας αγόρασαν 2-3 δις ονομαστικής αξίας ΟΕΔ σε τιμές από 0,14 έως 0,28. Το άθροισμα αυτό πόσο μας κάνει; Περίπου 40δις; Σας θυμίζει τίποτα; Μπράβο! Δεν έχει βάλει στόχο η Τρόικα να επαναγοραστούν 40 δις ονομαστικής αξίας ΟΕΔ στις αμέσως επόμενες εβδομάδες έναντι 10-11 δις χρηματοδότησης ώστε να καταστεί το χρέος μειωμένο κατά 30 περίπου δις και άρα βιώσιμο για να πάρουμε τελικά τη δόση; Σύμπτωση θα μου πείτε, πολύ βολική όμως για όλους. Οι πατριώτες διοικητές των ταμείων με πρώτο το Ρ. Σπυρόπουλο οι οποίοι αποφασίζουν ανεξάρτητα από την πολιτική ηγεσία που τους διόρισε, οι πατριώτες τραπεζίτες που ως ιδιωτικός τομέας δεν έχουν καμιά εξάρτηση από το κράτος και τα φιλελληνικά Hedge Funds θα πουλήσουν στο 0,28. Το ίδιο πιθανώς θα κάνουν και κάποιοι απελπισμένοι μοκροομολογιούχοι. Τι θα σημαίνει πρακτικά αυτό για τους εμπλεκόμενους;
Το Ελληνικό Κράτος θα αγοράσει τα 14 δις ΟΕΔ των ταμείων με 4 και κάτι δις και άλλα τόσα θα δώσει για αυτά των τραπεζών. Και η τρύπα των 20 δις που θα προκύψει δεν θα πρέπει να καλυφθεί; Λογική απορία και μοναδική απάντηση η κατάφαση. Πως και πότε; Μα φυσικά με μελλοντικό δάνειο μέσω ενός τετάρτου, πέμπτου ή και έκτου μνημονίου, αν βέβαια δεν έχουμε σκάσει ποικιλοτρόπως ή αν δεν εκπληρωθεί η προφητεία των Μάγια για την 21/12/2012. Αρκεί να περάσουν σε πρώτη φάση τα Χριστούγεννα και μετά οι γερμανικές εκλογές. Άλλωστε ο Κωστάκης κυβέρνησε 5 χρόνια αναβάλλοντας, οι 10 μήνες θα μας πειράξουν;
Και οι ξένοι φιλέλληνες; Αν οι υπολογισμοί μου είναι σωστοί, αυτοί με ένα μουαγιέν στο 0,2 πρέπει να κατέβαλλαν 400-600 εκ ευρώ και θα πάρουν ζεστά 560-740 εκ. Μπορεί να κάνω και λάθος και τα κέρδη τους να είναι παραπάνω. Όχι άσχημα σε μια περίοδο κρίσης. Τώρα αν υπήρχε εσωτερική πληροφόρηση ή όχι αυτό είναι άλλο θέμα, άλλωστε σε μια υγιή ανταγωνιστική αγορά τέτοια φαινόμενα δεν υπάρχουν. Να μην ξεχάσω τους αδελφούς κυπρίους τραπεζίτες. Πάμε στοίχημα ότι από πατριωτικό και μόνο καθήκον θα πουλήσουν; Αλλιώς γιοκ μνημόνιο, δεν βρίσκετε; Και ο Αντώνης μας θα ξαναβγάζει σποτάκια που θυμίζουν εκλογές και ο Ευάγγελος θα κουνάει το δάχτυλο στον Αλέξη και θα θριαμβολογεί με τέτοια ένταση που θα ξυπνήσει το μπάρμπα-Φώτη από τον ύπνο του.
Πόσο ωραία φαίνονται αυτά! Λογικά ή παράλογα; Και είμαι βέβαιος ότι τίποτε από όλα τούτα όχι μόνο δεν θα ακουστούν στα ανεξάρτητα ΜΜΕ, αλλά δεν θα τύχουν σχολιασμού ούτε καν από την αντιπολίτευση η οποία εξακολουθεί να με εκπλήσσει από την ασχετοσύνη, τη διαπλοκή και την αβαθή προσέγγιση στα θέματα. Σε κάποια σημεία μπορεί ο συλλογισμός μου να είναι ανακριβής ή να μην έχω διαθέσιμα όλα τα δεδομένα, πράγμα φυσιολογικό, όμως σε γενικές γραμμές νομίζω ότι κάπως έτσι έχουν τα γεγονότα και μακάρι να βγω ψεύτης αλλά το όλο πράγμα έχει ζορίσει πολύ. Και οι πατριώτες με πρώτους το Στουρνάρα και το Χριστόφια δε θα έχουν που να κρυφτούν. Αιδώς Αργείοι. ΩΣ ΕΔΩ ΚΑΙ ΜΗ ΠΑΡΕΚΕΙ!
Αθήνα, 01-12-2012
Σ.Κ.
ΥΓ: Επιφυλάσσομαι για σχολιασμό των όρων επανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και ειδικότερα της δακρύβρεχτης ανάλυσης της Alpha για το άμεσο μέλλον