Ένας περιβαλλοντικός θησαυρός, μέρα με τη μέρα, καταστρέφεται (φωτό + βίντεο)

Πώς θα νιώθατε αν ξαφνικά, κάποιος γέμιζε το σπίτι σας με λογής λογής σκουπίδια; Δεν είναι ευχάριστο να ζεις ανάμεσα σε πλαστικά μπουκάλια, σακούλες και ό,τι άλλο περισσεύει στον καθένα, σωστά; Η διαβίωση σε ένα καθαρό περιβάλλον, ωστόσο, δεν είναι επιθυμία μόνο του ανθρώπου, αλλά κάθε έμβιου όντος!
Ο άνθρωπος, όμως, φαίνεται πως αρέσκεται στο να καθαρίζει το σπίτι του και να πετάει τα σκουπίδια του … οπουδήποτε – αρκεί να είναι μακριά από τον ίδιο. Μια μικρή διαδρομή, λίγο έξω από το Ηράκλειο θα σας το βεβαιώσει…
Ο μεγαλύτερος υγρότοπος κοντά στο Ηράκλειο είναι αυτός στο Αλμυρό ποταμό, μετά την Αμμουδάρα Μαλεβιζίου. Είναι ο υγρότοπος που πριν 50-60 χρόνια εκτεινόταν σε 2,5-3 τετραγωνικά χιλιόμετρα και όπου έχουν αναφερθεί πάνω από 270 είδη πουλιών και πολυάριθμα είδη ψαριών.
Οποιαδήποτε μέρα μπορεί να ακούσει κανείς, πάνω από 70 είδη πουλιών, ενώ κατά τις μεταναστευτικές περιόδους μπορεί να ακούσει περίπου 120 είδη πουλιών. Στην ευρύτερη περιοχή φύονται περί τα 220 διαφορετικά είδη φυτών, ενώ εκτιμάται ότι μέχρι και πριν 50 χρόνια, ο Αλμυρός “φιλοξενούσε” το μεγαλύτερο πληθυσμό νεροχεώνας, σε επίπεδο Κρήτης. Οι νεροχελώνες πια είναι … ακριβοθώρητες, κι αυτό γιατί πλέον δεν καταφέρνουν να αναπαραχθούν. Οι εκτάσεις που μπαζώθηκαν, κατόπιν φυτεύτηκαν, κι έτσι όταν οι χελώνες γεννήσουν στα λιόφυτα, οι αγροτικές εργασίες “ακυρώνουν” κάθε ελπίδα να προκύψει νέος πληθυσμός.
Αποδείξεις για τον τεράστιο πληθυσμό ψαριών που ζούσε στον Αλμυρό ποταμό βρίσκουμε στην ιστορία. “Ο Αλμυρός συντηρούσε παλιά τεράστιους πληθυσμούς ψαριών – κέφαλοι και λαβράκια κυρίως έχουν καταγραφεί. Στην περιοχή, μάλιστα, σχεδόν δύο αιώνες πριν, είχε κατασκηνώσει ο Ιμπραήμ με 3.000 στρατιώτες. Όλοι αυτοί τρέφονταν από τα ψάρια του Αλμυρού και από το αλεύρι από τους υδρόμυλους στην περιοχή” – λέει ο Καλούστ Παραγκαμιάν από τη WWF.
Μπάζωμα στο μπάζωμα όμως … σήμερα, έχει περιοριστεί σε έκταση 100 στρεμμάτων, χωρίς, μάλιστα, να υπάρχει αισιοδοξία ότι … κάποτε θα μπορέσει να αποκατασταθεί. “Η ιστορία του Αλμυρού είναι γνωστή εδώ και δεκαετίες. Το πιο πρόσφατο περιστατικό υποβάθμισης του Αλμυρού ποταμού το συναντάμε στο σημείο όπου ο δρόμος περνάει κάτω από την Εθνική Οδό” – λέει ο Καλούστ Παραγκαμιάν από τη WWF. Στο σημείο αυτό φαίνεται πως εκτελέστηκαν εργασίας εκσκαφής για την υπογειοποίηση σωληνώσεων (της αφαλάτωσης, σύμφωνα με τον κ.Παραγκαμιάν), όμως τα χώματα εναποτέθηκαν παράνομα.
“Καθένας κάνει ό,τι του “κατέβει”!”

Ένας τόπος που, στα χαρτιά, προστατεύεται, με σαφές και αυστηρό θεσμικό πλαίσιο, σήμερα παρουσιάζει εικόνα καταστροφής και εγκατάλειψης. Ένα καταφύγιο άγριας ζωής δέχεται καθημερινά επισκέπτες, που δεν αρκούνται στο να παρατηρήσουν την ομορφιά και το μεγαλείο της Φύσης, αλλά … παίρνουν και πρωτοβουλίες: παίρνουν νεροχελώνες, ακόμη και… φοίνικες κόβουν!


“Καθημερινά ψαρεύουν, παίρνουν πράγματα … Μια περίοδο πριν δύο χρόνια, είχαν κόψει τους φοίνικες του Θεόφραστου για να κάνουν … βαγιές!” – αναφέρει με ένα πικρό γέλιο ο Καλούστ Παραγκαμιάν, προσθέτοντας στο σύνολο των αυθαιρεσιών, το πάρκινγκ στην εκβολή του ποταμού, αυθαίρετα κτίσματα και λογής λογής χωματουργικές εργασίες – κάποιες εκ των οποίων μάλιστα εκκρεμούν ακόμη στα δικαστήρια.

“Ο δήμος τα έχει κάνει όλα”

Ποιος θα βοηθήσει την ανυπεράσπιστη άγρια ζωή, που παρά τις δυσκολίες, επιμένει να καταφέρνει να επιβιώνει μέσα στα σκουπίδια, τα μπάζα και το τσιμέντο; – αναρωτιέμαι.
“Ο δήμος – διαχρονικά – τα έχει κάνει όλα. Έχει κάνει προσπάθεεις για τη διατήρηση της περιοχής, αλλά έχει κάνει και “προσπάθειες” για την υποβάθμισή της, ενώ σε πολλές περιπτώσεις δείχνει αδιαφορία” – εξηγεί ο κ.Παραγκαμιάν, συμπεραίνοντας ότι, τελικά, ο δήμος δεν μπορεί να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει το μεγάλο αυτό πρόβλημα.
“Δεν ασχολείται πια κανένας” – λέει ο ίδιος, θυμούμενος, ωστόσο, ότι η περίοδος που “κάτι” γινόταν ήταν όταν ασχολούνταν εντατικά ο Εισαγγελέας Ν.Μαρκάκης, ο οποίος πολλές φορές είχε κάνει αυτοψία στο σημείο, με τη WWF να υποδεικνύει αμέτρητες αυθαιρεσίες.

Μία μικρή πόλη ο υγρότοπος

Ο υγρότοπος του Αλμυρού, σήμερα, ο χώρος που επισκέπτονται δηλαδή τα παιδιά τις Κυριακές, για να δουν τις χήνες και τις χελώνες να κολυμπούν, καμία σχέση δεν έχει με τον αρχικό υγρότοπο.
Πριν περίπου μισό αιώνα, ο υγρότοπος εκτεινόταν σε περίπου 2,5 – 3 τετραγωνικά χιλιόμετρα, “πιάνοντας” το παράκτιο τμήμα του Γαζίου ως το Παγκρήτιο Στάδιο. Το ίδιο το Παγκρήτιο, μάλιστα, αναφέρει ο κ.Παραγκαμιάν, χτίστηκε πάνω σε υγροτοπικές εκτάσεις, που ως το 1967 ήταν ορατές στις αεροφωτογραφίες.
Μετά … ήρθε το εργοστάσιο της ΔΕΗ, το οποίο μάλιστα με ένα τεχνητό κανάλι, “χρησιμοποιεί” το νερό του Αλμυρού για να ψύχει τις μηχανές του. “Το ηλεκτρικό ρεύμα που έφθασε στην περιοχή πυροδότησε μια οικιστική ανάπτυξη που κορυφώθηκε τις τρεις τελευταίες δεκαετίες – με τα περισσότερα κτίσματα να δομούνται αυθαίρετα” – σημειώνει ο ίδιος.
“Ο Αλμυρός συνοψίζει τη νοοτροπία μας”

Προσπάθειες για την αποκατάστασή του έχουν γίνει, κατά το παρελθόν. Μάλιστα, αν επισκεφθεί κανείς την περιοχή, θα δει … ό,τι έμεινε, από μονοπάτια, ξύλινα “παρατηρητήρια” κι άλλες υποδομές, που πριν περίπου μια δεκαετία κόστισαν ούτε λίγο ούτε πολύ 400.000 ευρώ. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι θα δει ό,τι απέμεινε – δεν έχουν μείνει και πολλά όρθια, ενώ η καταστροφή και η υποβάθμιση συνεχίζεται.

“Κάποιο κομμάτι του ελπίζουμε να αποκατασταθεί, όμως είναι γεγονός ότι πιο εύκολα καταστρέφεις παρά φτιάχνεις” – αναφέρει ο κ.Παραγκαμιάν. “Το φυσικό περιβάλλον είναι σαν την υγεία – το θεωρούμε δεδομένο” – προσθέτει ο ίδιος, “ρίχνοντας” και το πιο δυσοίωνο σενάριο… “να καταντήσει ο Αλμυρός ένα απλό κανάλι νερού”. Στην καλύτερη περίπτωση, πάντως, σύμφωνα με τον ίδιο θα μπορέσει να αποκατασταθεί έκταση ακόμη 100 στρεμμάτων.
Και τώρα τί κάνουμε; Απλώς παρακολουθούμε; Ψάχνω κάτι αισιόδοξο, κάτι θετικό για να μπορούμε να ελπίζουμε πως δεν καταστρέφουμε ένα ένα ό,τι όμορφο μας περιβάλλει. “Δεν έχουμε τίποτα αισιόδοξο να περιμένουμε. Η ανικανότητά μας, η ευθυνοφοβία μας, οι συναλλαγές μας υποβαθμίζουν τους φυσικούς μας πόρους. Τώρα πήραμε τη δόση και είμαστε ευτυχισμένοι” – λέει με μια γερή δόση ειρωνείας ο κ.Παραγκαμιάν, και προσθέτει: “Ο Αλμυρός τα συνοψίζει όλα. Αυτή είναι η νοοτροπία του κράτους. Αυτή είναι η κακομοιριά μας και η κατάρα μας. Αυτή η γενιά είμαστε … καμμένα χαρτιά, εγωκεντρικοί”.

Ακτίδα αισιοδοξίας … η κρίση!

Κι όμως κάτι υπάρχει … Υπάρχουν τα παιδιά, οι νέοι, που μεγάλωσαν μαθαίνοντας για το περιβάλλον. Στο μυαλό των νέων, το περιβάλλον δεν είναι “πολυτέλεια”, δεν είναι λιγότερο σημαντικό από ένα σπίτι – άλλωστε το περιβάλλον είναι το σπίτι όλων μας. Στον Αλμυρό και σε άλλους υγρότοπους η WWF εκπονεί προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για τα παιδιά, για να σωθεί ότι έχει μείνει. “Εχει μείνει ακόμη λίγος Αλμυρός, έχουν προλάβει κάποια παιδιά να δουν τα ζώα και τα φυτά, να καταλάβουν τί σημαίνει πραγματική αναψυχή, ανάταση” – λέει ο Καλούστ Παραγκαμιάν.

“Το θέμα είναι τί μπορούμε να σώσουμε τώρα – και επειγόντως. Κι αν υπάρχει ένα θετικό από την κρίση είναι, ότι τα τελευταία 2-3 χρόνια, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος στην Κρήτη, έχει περιοριστεί. Όλοι αυτοί που με ευκολία αυθαιρετούν, τώρα για οικονομικούς λόγους … δεν μπορούν” – σχολιάζει σκωπτικά ο κ.Παραγκαμιάν.
Τα συμπεράσματα (για την περιβαλλοντική μας συνείδηση) δικά σας…
MadeinCreta