Πτωχεύσατε;Ξαναδοκιμάστε!

Η κρίση χρέους είχε άμεσες επιπτώσεις στους ανθρώπους, στην απασχόληση και τις επιχειρήσεις. Η οικονομική κρίση οδήγησε σε αύξηση του αριθμού των προβληματικών επιχειρήσεων

Σημειώνεται,πως από την περίοδο 2009-2011, κατά μέσο όρο 200 000 επιχειρήσεις κήρυξαν πτώχευση ετησίως στην ΕΕ. Περίπου το ένα τέταρτο αυτών των πτωχεύσεων έχουν ένα διασυνοριακό στοιχείο. Περίπου το 50% όλων των νέων επιχειρήσεων δεν επιβιώνουν τα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής τους. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο χάνονται 1,7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας λόγω των διαδικασιών αφερεγγυότητας.

Η Επιτροπή επισημαίνει, πως ο εκσυγχρονισμός των κανόνων της ΕΕ περί αφερεγγυότητας ώστε να διευκολύνεται η επιβίωση των επιχειρήσεων και να παρέχεται μια δεύτερη ευκαιρία στους επιχειρηματίες έχει αναγνωριστεί ως μια από τις βασικές δράσεις για τη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς.

Η ευρωπαϊκή απάντηση θα πρέπει να είναι η δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος για την αποκατάσταση και την αναδιοργάνωση των επιχειρήσεων, ώστε να μπορούν να επιβιώνουν σε οικονομικές κρίσεις, να λειτουργούν αποτελεσματικότερα και, όταν είναι αναγκαίο, να κάνουν μια νέα αρχή. Αυτό δεν αφορά μόνο τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, αλλά και τις 20 εκατομμύρια μικρές επιχειρήσεις οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση των περιπτώσεων αφερεγγυότητας αποτελεί σημαντικό ζήτημα για την ευρωπαϊκή οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Η σύγχρονη νομοθεσία περί αφερεγγυότητας στα κράτη μέλη θα πρέπει να βοηθά τις υγιείς επιχειρήσεις να επιβιώνουν και να διευκολύνει τους επιχειρηματίες να έχουν μια δεύτερη ευκαιρία. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες είναι ταχείες και αποτελεσματικές, προς το συμφέρον τόσο των οφειλετών όσο και των πιστωτών, και ότι συμβάλλουν στην προστασία των θέσεων απασχόλησης, βοηθούν τους προμηθευτές να διατηρούν την πελατεία τους και τους ιδιοκτήτες να διατηρούν την αξία σε βιώσιμες επιχειρήσεις.

Οι μεταρρυθμίσεις του εθνικού πτωχευτικού δικαίου αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την προώθηση της οικονομικής ανάκαμψης.. Η πρόκληση είναι η επαρκής και ταχεία αντιμετώπιση των χρηματοοικονομικών δυσχερειών του οφειλέτη, με παράλληλη προστασία των νόμιμων συμφερόντων του πιστωτή και εξασφάλιση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη για όλα τα μέρη.

Κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια, η ενιαία αγορά έχει αναπτυχθεί ως ένας χώρος χωρίς σύνορα. Αν μια επιχείρηση αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες, θα πρέπει να είναι εξίσου εύκολο να λάβει βοήθεια σε διασυνοριακό επίπεδο όσο και σε εγχώριο επίπεδο.

 Η δημιουργία μιας συγκρίσιμης κατάστασης των εθνικών νομοθεσιών περί αφερεγγυότητας θα πρέπει να οδηγήσει σε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στα συστήματα των άλλων κρατών μελών για τις εταιρίες, τους επιχειρηματίες και τους ιδιώτες που επιθυμούν να ασκήσουν επιχειρηματική δραστηριότητα στην εσωτερική αγορά.

Οι αποτελεσματικοί κανόνες περί αφερεγγυότητας βελτιώνουν επίσης την πρόσβαση στην πίστωση, η οποία ενθαρρύνει τις επενδύσεις. Οι πιστωτές είναι πιθανότερο να δανείζουν όταν είναι βέβαιοι ότι θα εξασφαλίσουν την αποπληρωμή των δανείων από τους οφειλέτες τους. Συνεπώς, η μεγαλύτερη συμβατότητα των κανόνων περί των διαδικασιών αφερεγγυότητας μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

 Διαμόρφωση της νέας προσέγγισης για την αφερεγγυότητα: ανάγκη δημιουργίας ενός περιβάλλοντος πιο φιλικόυ προς τις επιχειρήσεις

Η παροχή σους επιχειρηματίες μιας δεύτερης ευκαιρία να ξεκινήσουν μια βιώσιμη επιχείρηση και η διασφάλιση της απασχόλησης αποτελούν βασικά στοιχεία της νέας ευρωπαϊκής προσέγγισης στην επιχειρηματική αποτυχία και την πτώχευση. Η προσέγγιση αυτή έχει ως στόχο να δώσει την κατάλληλη ώθηση για την ευρωπαϊκή επιχειρηματική δραστηριότητα στην εσωτερική αγορά. Η πρόταση για επικαιροποίηση του κανονισμού της ΕΕ περί των διαδικασιών αφερεγγυότητας στο διασυνοριακό πλαίσιο, που εγκρίθηκε  βασίζεται ήδη στη νέα αυτή προσέγγιση. Θα υποστηριχθεί επίσης από το προσεχές ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την επιχειρηματικότητα.

Ένα σημαντικό ζήτημα για την υποστήριξη της αποτελεσματικής δεύτερης ευκαιρίας είναι ο «χρόνος αποκατάστασης», δηλ. ο χρόνος από τη στιγμή που μια εταιρεία έχει πτωχεύσει (εκκαθάριση) έως ότου να είναι σε θέση να ξαναρχίσει την επιχειρηματική δραστηριότητά της. Η πτωχευτική αποκατάσταση θεωρείται συχνά ως στοιχείο κρίσιμης σημασίας για τη δυνατότητα πραγματοποίησης μιας νέας αρχής. Σήμερα, ο χρόνος αποκατάστασης ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό από χώρα σε χώρα. Σε ορισμένες χώρες, στις έντιμες πτωχεύσεις επιχειρήσεων χορηγείται αυτοδικαίως έγκριση αποκατάστασης αμέσως μετά την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης. Σε κάποιες άλλες, οι εταιρείες που έχουν πτωχεύσει πρέπει να υποβάλουν αίτηση αποκατάστασης· και σε άλλες, οι εταιρείες που έχουν πτωχεύσει δεν μπορούν να τύχουν αποκατάστασης.

 Οι περισσότερες εθνικές νομοθεσίες δεν φαίνεται να διευκολύνουν τους επιχειρηματίες που κάνουν ένα δεύτερο επιχειρηματικό ξεκίνημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των επιχειρηματιών που κάνουν ένα δεύτερο επιχειρηματικό ξεκίνημα, παρά το γεγονός ότι οι επιχειρηματίες που έχουν αποτύχει έχουν έντονα την τάση να επιστρέψουν στην επιχειρηματική δράση.

Η «έντιμη επιχειρηματική αποτυχία» είναι μια περίπτωση στην οποία η επιχειρηματική αποτυχία δεν οφειλόταν σε σφάλμα του ιδιοκτήτη ή του διαχειριστή της, δηλ. οφειλόταν σε λόγους πέρα από τον έλεγχο της διοίκησης της εταιρείας και έγινε με έντιμο τρόπο, σε αντίθεση με τις περιπτώσεις στις οποίες η πτώχευση ήταν δόλια ή οφειλόταν σε ανευθυνότητα της διοίκησης. Ζητά την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών.

Οι χρονοβόρες και δαπανηρές πτωχευτικές διαδικασίες αποτελούν σημαντικό περιορισμό για την αποτελεσματική παροχή μιας δεύτερης ευκαιρίας. Επιπλέον, οι έντιμοι πτωχεύσαντες επιχειρηματίες υπόκεινται συνήθως στους ίδιους περιορισμούς στους οποίους υπόκεινται οι δόλιοι επιχειρηματίες. Αυτό συνεπάγεται όχι μόνο τον κίνδυνο κοινωνικού στιγματισμού λόγω πτώχευσης των έντιμων επιχειρηματιών που απέτυχαν, αλλά και την ύπαρξη νομικών και διοικητικών εμποδίων όσον αφορά την έναρξη μιας νέας επιχείρησης. Οι δυσκολίες στην εξεύρεση χρηματοδότησης για μια νέα επιχείρηση θεωρούνται το κύριο πρόβλημα των επιχειρηματιών που κάνουν μια νέα αρχή. Αλλά θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι οι επιχειρηματίες που επιχειρούν να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα μαθαίνουν από τα λάθη τους και, συνήθως, επιτυγχάνουν ταχύτερη ανάπτυξη από ό,τι οι νεοϊδρυόμενες επιχειρήσεις.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, θα μπορούσε να αναληφθεί δράση ώστε να γίνεται διάκριση μεταξύ των έντιμων και των ανέντιμων πτωχεύσεων. Τα καθεστώτα αφερεγγυότητας θα μπορούσαν να κάνουν διάκριση μεταξύ των οφειλετών που έχουν ενεργήσει έντιμα όσον αφορά τη συμπεριφορά τους ή των επιχειρήσεων που μερίμνησαν για τη μείωση του χρέους τους, αφενός, και των οφειλετών που έχουν ενεργήσει ανέντιμα, αφετέρου, και θα μπορούσαν, π.χ., να περιλαμβάνουν διάταξη που να προβλέπει ότι η ηθελημένη ή ανεύθυνη μη συμμόρφωση προς τις νομικές υποχρεώσεις του οφειλέτη υπόκειται σε αστικές κυρώσεις και, ενδεχομένως, συνεπάγεται ποινική ευθύνη. Τα τυχόν υποστηρικτικά προγράμματα για τη δημιουργία νέας επιχείρησης θα πρέπει να είναι διαθέσιμα μόνο στους έντιμα πτωχεύσαντες επιχειρηματίες, χωρίς, ωστόσο, οι εν λόγω επιχειρηματίες να απολαμβάνουν μεταχείριση διαφορετική από τους μη πτωχεύσαντες επιχειρηματίες.

Κατά την Επιτροπή, τa μέτρα που  θα πρέπει να θεωρούνται ως τα πλέον σημαντικά για την ενίσχυση της παροχής δεύτερης ευκαιρίας είναι:

· χωριστή διαδικασία εκκαθάρισης για τους έντιμους και τους ανέντιμους επιχειρηματίες·

· εφαρμογή ταχείας διαδικασίας εκκαθάρισης για την έντιμη πτώχευση.

Περίοδοι πτωχευτικής αποκατάστασης που δεν ενθαρρύνουν μια δεύτερη ευκαιρία

Η πτωχευτική αποκατάσταση αποτελεί επίσης το κλειδί για την παροχή δεύτερης ευκαιρίας:

Τα κράτη μέλη συμφώνησαν σχετικά με την ανάγκη εναρμόνισης του «χρόνου αποκατάστασης» σε λιγότερο από τρία έτη στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας του Μαΐου του 2011

Η συντόμευση και η ευθυγράμμιση του «χρόνου αποκατάστασης» θα είναι σημαντικό βήμα προς τη δημιουργία ενός πιο φιλικού και πιο καινοτόμου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, επιτρέποντας έτσι στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να μπορούν να λειτουργούν επί ίσοις όροις. Θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα προς μια ευρύτερη προσέγγιση των εθνικών νομοθεσιών περί πτώχευσης.

Ένα άλλο πρόβλημα αφορά τους κανόνες για την υποχρεωτική έναρξη διαδικασίας αφερεγγυότητας. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τις προθεσμίες τις οποίες ο οφειλέτης πρέπει να τηρήσει όταν η έναρξη διαδικασίας αφερεγγυότητας είναι υποχρεωτική. Σε ορισμένα κράτη μέλη ο οφειλέτης έχει προθεσμία δύο εβδομάδων αφότου καταστεί αφερέγγυος για να κηρύξει πτώχευση· σε άλλα, ο οφειλέτης πρέπει να κηρύξει πτώχευση εντός δύο μηνών από την ημερομηνία που θα αντιληφθεί την κατάσταση αφερεγγυότητας· σε άλλα δε, ο οφειλέτης πρέπει να κηρύξει πτώχευση το αργότερο 45 ημέρες μετά την παύση πληρωμών.

Το μέγεθος της προθεσμίας μπορεί να έχει αντίκτυπο στην ικανότητα του οφειλέτη να επιλύσει κάποιες οικονομικές δυσκολίες. Ενώ οι υπερβολικά πιεστικές προθεσμίες μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ικανότητα αυτή, οι μακρές προθεσμίες μπορεί να καθυστερήσουν την παροχή ελάφρυνσης σε μια διαδικασία αφερεγγυότητας και να υπονομεύσουν την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας για όλους τους πιστωτές.

Οι νομοθεσίες των κρατών μελών διαφέρουν ως προς τις δυνατότητες που χορηγούνται στους πιστωτές να κινήσουν διαδικασία αφερεγγυότητας έναντι οφειλετών και σε σχέση με τις διάφορες κατηγορίες οφειλετών. Αυτές οι διαφορές μπορεί να είναι δύσκολο να συνδυαστούν με τις θεμιτές προσδοκίες των πιστωτών. Οι πιστωτές αναμένουν να είναι σε θέση να επιβάλουν διαδικασία αφερεγγυότητας στους οφειλέτες τους και, αντί να προσφύγουν σε ατομική πράξη επιβολής, να μπορούν να κινήσουν συλλογική διαδικασία αφερεγγυότητας.

Η ΕΕ δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕ και στο να τους δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία. Η Επιτροπή θεωρεί ότι πρέπει να παρέχεται στήριξη των ΜΜΕ για την αντιμετώπιση οικονομικών δυσκολιών:

· για πρόληψη·Σημειώνεται, πως οι. χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις έχουν ένα αποτελεσματικό νομικό πλαίσιο για την πτώχευση, καθώς και συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης. Σχετική μελέτη δείχνει ότι σχεδόν όλες οι χώρες που θεωρούνται ότι έχουν πολύ αποτελεσματικό νομικό σύστημα όσον αφορά την πτώχευση θεωρούνται επίσης ότι έχουν εξαιρετικά αποδοτικά μέσα έγκαιρης προειδοποίησης.

  για την περίοδο μετά την πτώχευση και για την παροχή δεύτερης ευκαιρίας·

· για εξωδικαστικούς συμβιβασμούς·

· για δικαστικές διαδικασίες.

Η αναδιάρθρωση μπορεί να είναι εξαιρετικά δαπανηρή για τις ΜΜΕ και, ως εκ τούτου, συχνά μόνο η πτώχευση είναι βιώσιμη επιλογή. Θα πρέπει να βρεθούν λύσεις μείωσης του κόστους αναδιάρθρωσης για τις ΜΜΕ. Η θέσπιση ανώτατων ορίων τελών μπορεί να είναι μια λύση. Θα πρέπει να καθιερωθούν εναλλακτικές διαδικασίες ώστε επαρκής λύσεις να είναι διαθέσιμες για όλους τους τύπους των ΜΜΕ. Οι διαδικασίες θα πρέπει να είναι αναλογικές προς το μέγεθος της επιχείρησης. Οι εξωδικαστικές διαδικασίες θα πρέπει να είναι ανοικτές σε όλους τους τύπους των οφειλετών, ανεξάρτητα από τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους. Ενώ ο μέσος χρόνος των εξωδικαστικών διαδικασιών είναι σχετικά σύντομος, το ποσοστό επιτυχίας όσον αφορά την επίτευξη συμβιβασμών είναι πάνω από 50% στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ. Μολονότι οι εξωδικαστικοί συμβιβασμοί και οι διαδικασίες πριν από την αφερεγγυότητα είναι μηχανισμοί που θεσπίστηκαν προσφάτως, χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο από τις ΜΜΕ στην ΕΕ.

Οι ΜΜΕ μπορεί επίσης να επηρεάζονται από οικονομικές δυσκολίες τους ως πιστωτών. Ορισμένοι εκπρόσωποι των ΜΜΕ θεωρούν ότι οι πολύ μικρές επιχειρήσεις ως πιστωτές χάνουν ένα μη εύλογο ποσοστό των εκκρεμουσών απαιτήσεών τους στις διαδικασίες αφερεγγυότητας λόγω των χρονοβόρων διαδικασιών και των εθνικών κανόνων προτεραιότητας. Αξίζει να διερευνηθεί τι μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση των ΜΜΕ ως πιστωτών.

Η Επιτροπή, ως πρώτο βήμα, προτείνει τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας της ΕΕ περί των διαδικασιών αφερεγγυότητας. Επιπλέον, προτίθεται να θεσπίσει ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την επιχειρηματικότητα, το οποίο θα περιλαμβάνει μέτρα για την προώθηση της αποτελεσματικότητας των πτωχευτικών διαδικασιών και της παροχής δεύτερης ευκαιρίας.

Ως περαιτέρω βήμα, η Επιτροπή μελετά τρόπους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν από τις διαφορές μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών περί αφερεγγυότητας. Επιμέρους ενέργειες που αναλαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις που θέτουν οι διεθνικές πτυχές της εσωτερικής αγοράς. Θα ήταν χρήσιμο να αναληφθούν ενέργειες για τη μείωση της ανασφάλειας και για τη δημιουργία ενός πιο φιλικού προς τις επιχειρήσεις περιβάλλοντος. Η πρόκληση είναι να αντιμετωπίζονται επαρκώς και ταχέως οι οικονομικές δυσκολίες του οφειλέτη παράλληλα με τα συμφέροντα του πιστωτή, διευκολύνοντας συγχρόνως τη διάσωση και την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει την προσέγγιση που ξεκίνησε στο πλαίσιο του προηγούμενου κύκλου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, στο πλαίσιο της οποίας ορισμένα κράτη μέλη προέβησαν ήδη στη μεταρρύθμιση της εθνικής τους νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας. Συνεπώς, θα μπορούσαν να εκδίδονται, εφόσον είναι αναγκαίο, συστάσεις ανά χώρα που θα καλούν τα κράτη μέλη να επικαιροποιήσουν τη νομοθεσία τους περί αφερεγγυότητας.

Επιπλέον, η Επιτροπή προτίθεται να εμβαθύνει την ανάλυσή της σχετικά με τις επιπτώσεις που απορρέουν από τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις εθνικές νομοθεσίες περί αφερεγγυότητας στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα αρχίσει διάλογο με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με βάση την παρούσα ανακοίνωση. Επιπλέον, η Επιτροπή θα ξεκινήσει δημόσια διαβούλευση, ώστε να λάβει τις απόψεις των ενδιαφερομένων σχετικά με τα ζητήματα που επισημαίνονται στην παρούσα ανακοίνωση και τυχόν άλλες αιτίες ανησυχίας, καθώς και σχετικά με πιθανές λύσεις και επιλογές πολιτικής.