Της Ζέζας ΖήκουΗ θεωρία του χάους παραμένει κυρίαρχη στην πολιτική. Οι εξελίξεις δεν είναι γραμμικές. Είναι αλματώδεις. Κι όταν προκύπτουν, δημιουργούν δεδομένα μη αντιστρέψιμα. Οπως πάντα, η Ιστορία έχει τις ειρωνείες της. Χύθηκε τόσο μελάνι για το μοντέλο του ντόμινο τη δεκαετία του ’60 στο γεωπολιτικό περιβάλλον του Ψυχρού Πολέμου. Τότε υποτίθεται πως αν έπεφτε το Βιετνάμ, θα περνούσε στους κομμουνιστές όλη η Νοτιοανατολική Ασία. Η Σαϊγκόν παραδόθηκε τελικά το 1975, αλλά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ακριβώς έτσι στην Ασία. Οι τοπικοί εθνικισμοί ή τα κατάλοιπα της αποικιοκρατίας φαίνεται πως μέτρησαν περισσότερο από τις ιδεολογίες.
Τριάντα τόσα χρόνια αργότερα, ένα κλασικό ντόμινο άρχισε να εξελίσσεται στη Βόρεια Αφρική και αναδείχθηκε σε στρατηγικό ντόμινο για να ανοίξει τον δρόμο σε μια ισλαμική Μέση Ανατολή. Η κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα έδειξε πόσο σάπιες ήταν οι απολυταρχίες του αραβικού κόσμου. Η CIA δεν είχε προβλέψει τις εξελίξεις, η αμερικανική κυβέρνηση άλλαζε κάθε μέρα θέση, αλλά ο πρόεδρος Ομπάμα συνειδητοποίησε εγκαίρως ότι «ρεαλπολιτίκ» δεν σημαίνει και υποστήριξη του στάτους κβο. Πάντως, η απάντηση για την «εξέγερση του Νείλου» δεν έχει δοθεί ακόμη κι ας δείχνουν να προελαύνουν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Πολλοί μιλούν για «ανολοκλήρωτη» επανάσταση.
Η οξεία φάση της κρίσης χρέους στην Ευρώπη φαίνεται να πέρασε, αλλά τα ερωτήματα και οι αμφιβολίες για το μέλλον της Ε.Ε. παραμένουν. Οι Γάλλοι συνεχίζουν τον μοναχικό τους πόλεμο στην Αφρική. Οι Γερμανοί ανησυχούν περισσότερο για τις εκλογές στα κρατίδια παρά για την περιφέρεια της Ευρωζώνης. Και ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον ενίσχυσε τους πονοκεφάλους των Ευρωπαίων ηγετών με την απόφαση διεξαγωγής δημοψηφίσματος, προκειμένου οι συμπατριώτες του να αποφασίσουν κατά πόσο θέλουν να εγκαταλείψουν εντελώς την Ευρωπαϊκή Ενωση. Γαλλία και Γερμανία αντέδρασαν άμεσα, τονίζοντας ότι κανένα μέλος δεν μπορεί να επιλέγει ποιους κανόνες θα ακολουθήσει και ποιους όχι. Ομως, κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει την πραγματικότητα. Ακόμα και οι ΗΠΑ τόνισαν ότι η Βρετανία πρέπει να παραμείνει στην Ε.Ε. Η ενδεχόμενη έξοδος της Γηραιάς Αλβιώνας θα ενίσχυε τις φυγόκεντρες τάσεις άλλων κρατών και θα αποδυνάμωνε την Ευρώπη ως διπλωματικό, στρατιωτικό και οικονομικό εταίρο των ΗΠΑ. Τους τελευταίους μήνες, το ενδεχόμενο αιφνίδιου κατακερματισμού της Ευρωζώνης απομακρύνεται, αλλά την ίδια στιγμή αναγεννώνται τα στενά εθνικά συμφέροντα, θέτοντας σε κίνδυνο τους στόχους της Γερμανίας.
Η ειρωνεία της Ιστορίας στα καθ’ ημάς συνδέεται με τους πρωταγωνιστές και τους… κομπάρσους του Καστελλόριζου που έσυραν τη χώρα με συνοπτικές διαδικασίες στο Μνημόνιο. Είναι υποχρέωση της κυβέρνησης και της χώρας να αποκαλύψει την πλήρη αλήθεια. Πώς και γιατί οδηγηθήκαμε στο Μνημόνιο. Η αλήθεια θα είναι λυτρωτική και θα ενισχύσει τη χώρα. Δεν θα την βλάψει.
Αρχικώς ο Γιώργος Παπανδρέου, αντί να πάρει αμέσως σκληρά μέτρα, προτίμησε το «φλερτ» με την Goldman Sachs και την Deutsche Bank. Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, η ελληνική κυβέρνηση ανέθεσε στις δύο αυτές τράπεζες ταυτόχρονα την εντολή να απευθυνθούν στις αγορές για την εξασφάλιση δανεισμού ύψους 25 δισ. ευρώ (private placement). Ωστόσο, η διεθνής πρακτική επιβάλλει ώστε τέτοιες εντολές να δίνονται μόνο σε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Στο τέλος του 2009 ο αντιπρόεδρος της Goldman, Γκάρι Κον, συνάντησε τον κ. Παπανδρέου στο «Πεντελικόν» της Κηφισιάς. Στις αρχές του 2010 ο τότε επικεφαλής της Deutsche Bank, Γιόζεφ Ακερμαν, επισκέφθηκε το Μέγαρο Μαξίμου. Στις πρωτοβουλίες αυτές εμπλέκονταν πολλοί παράγοντες με προνομιακή πρόσβαση στον πυρήνα της εξουσίας Παπανδρέου. Οι πρωτοβουλίες ναυάγησαν. Οι δύο τράπεζες (και οι σχετικοί μεσάζοντες…) έχασαν σημαντικές προμήθειες.
Το πραγματικό σοκ για τον Γιώργο Παπανδρέου ήλθε στο Νταβός στο τέλος Ιανουαρίου του 2010. Επειτα από συζητήσεις με Ελληνες και κυρίως ξένους συνομιλητές του, μεταξύ των οποίων ο νομπελίστας Οικονομίας Τζόζεφ Στίγκλιτζ και ο μεγαλοεπενδυτής Τζορτζ Σόρος, λέγεται πως πείστηκε ότι η δυναμική του δημόσιου χρέους είναι τόσο ισχυρή ώστε δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε μια καταστροφική χρεοκοπία. Τότε, λέγεται ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ σκέφτηκε πως τα κράτη που φθάνουν στο χείλος της χρεοκοπίας απευθύνονται στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Διαπίστωσε, όμως, ότι τα κεφάλαια που απαιτούνταν προκειμένου η Ελλάδα να αποφύγει την πτώχευση ήταν πέντε φορές περισσότερα από αυτά που μπορούσε να προσφέρει το ΔΝΤ. Αμέσως μετά ο Γ. Παπανδρέου επισκέφθηκε τη Μόσχα και το Παρίσι για να «περικυκλώσει» το Βερολίνο, αφού η καγκελάριος Μέρκελ και η ΕΚΤ αρνούνταν να αποδεχθούν ότι έπρεπε να υπάρξει «ευρωπαϊκή λύση» σε συνεργασία με το ΔΝΤ.
Αλλά ο Παπανδρέου διατηρούσε μυστική επικοινωνία με τον Ντομινίκ Στρος-Καν αναζητώντας μια φόρμουλα επέμβασης του ΔΝΤ στην Ευρώπη. Την πέτυχε και μετά πήγε στο Καστελλόριζο… Αλλά η κατάσταση ήταν εκτός ελέγχου. Επικεφαλής κυβερνήσεων και υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης ζητούσαν επιτακτικά να προσφύγει η Ελλάδα στον ευρωπαϊκό Μηχανισμό γιατί η κρίση εμπιστοσύνης μεταδιδόταν στις αγορές τους. Και υπέγραψε το «μνημόνιο-Φρανκενστάιν». Μια υπογραφή που θα τον καταδιώκει -μαζί με τον Παπακωνσταντίνου- για πάντα…
kathimerini.gr