Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Με τον ρηξικέλευθο λόγο του, την έμπεδη πολιτική κρίση του, την πολυεπίπεδη πολιτισμική του συγκρότηση και τον πλατύ φιλοσοφικό του στοχασμό, έχει διαγράψει με ξεχωριστή πορεία στα σύγχρονα φιλοσοφικά και πολτιστικά μας δρώμενα, ο διαννοούμενος, φιλόσοφος και καθηγητής Στέλιος Ράμφος. Ασυμβίβαστος με τα ποικυλώνυμα ακαδημαϊκά και κοινωνικά κατεστημένα, με ακένωτες ηθικές και πνευματικές δυνάμεις, για να συνδράμει ενεργά με το παιδευτικό του υπόβαθρο την προσπάθεια για την κοινωνική και πολιτισμική μας ανασυγκρότηση – ιδία σήμερα που ο ελληνισμός βιώνει μια ανείπωτη πολιτισμική κρίση – αλλά και με ενορατκές προτάσεις ως αληθινός διαννοούμενος, που εκφεύγουν απο την τρέχουσα πεζή μας πραγματικότητα και εγγίζουν τους μακρινούς ορίζοντες της ιστορίας, ο Στέλιος Ράμφος, παρεμβαίνει διαρκώς και ουσιαστικά στα δρώμενα της ελληνικής πραγματικότητας και αποτελεί έναν πολύτιμο εθνικό οδοδείκτη, για να βγούμε απο τις ατραπούς της χαύνωσης στις οποίες μας καταβύθισε ο απερίσταλτος καταναλωτισμός και να ξαναβρούμε την προοδευμένη μας πορεία ως έθνος και ως λαός στις λεωφόρους της ιστορίας. Ο μεγάλος σύγχρονος έλληνας διανοητής είδε το φώς της ζωής το 1939 στην Αθήνα. Και βίωσε μέσα απο το άνοιγμα της νεανικής ευαισθησίας του, όλο τον ζόφο και το ιστορικό φορτίο της ταραγμένης μεταπολεμικής μας εποχής, που με τις κοινωνικές της στρεβλώσεις, τις οικονομικές της δυσπλασίες, αλλά και τις θλιβερές δουλείες του επάρατου εμφυλίου πολέμου, εμπόδιζε διαρκώς την μακρά πορεία πρός την κοινωνική και πολιτική μας ακεραίωση. Την δημιουργία δηλαδή μιας ελληνικής κοινωνίας, με κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατική νομιμότητα. Αναμφίβολα η κρίσιμη μεταπολεμική μας περίοδος, που τον βρήκε στην ευαίσθητη νεανική του ηλικία, με τις κοινωνικές παραστάσεις και τα βιώματά της, επικαθόρισε ζωτικά την σκέψη, τον φιλοσοφικό του στοχασμό και πολύ περισσότερο τους κοινωνικούς του προσανατολισμούς. Μετά τις εγκύκλιες γυμνασιακές του σπουδές ο Στέλιος Ράμφος ακολούθησε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εν συνεχεία έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο φάσμα της Φιλοσοφίας στο Παρίσι. Αποπερατώντας τον κύκλο των σπουδών του δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Βενσάν. Ο Ράμφος με την ακαταπόνητη εργατικότητά του, η οποία είναι πραγματικά υποδειγματική και υπακούει σις κλασικές αρετές του φιλοσόφου, κατεργάστηκε επίμοχθα τις απο φυσικού του προικισμού πνευματικές του δυνάμεις και σφυρηλάτησε ένα σπάνιο επιστημονικό υπόβαθρο, που πέρα απο τους δαιδάλους της φιλοσοφίας επεκτείνεται και σε άλλα επίζηλα επιστημονικά πεδία. Η πολυεπίπεδη προσωπικοτητά του, συναιρεί τις έξοχες αρετές του πειθαρχημένου φιλοσόφου, του εμβριθούς ιστορικού, του ευαίσθητου κοινωνιολόγου και του άγρυπνου διανοούμενου.
Είναι αληθινά άξια ηθικής αρεστείας η διεπιστημονική συγκρότηση του Ράμφου, που έχει αναγεννησιακές ιδιότητες. Σύνδρομη άλλωστε και δηλωτική της ευρυδιάστατης παιδείας και συγκρότησης του έλληνα στοχαστή, είναι και η πλούσια βιβλιογραφία του, που εκτείνεται απο την κοινωνικοπολιτική προσέγγιση του Μαρξισμού, την ελληνική διάρκεια στην αχανή λεωφόρο του χρόνου, έως και την συναρτησιακή σχέση της σύγχρονης πνευματικής μας δημιουργίας με την ελληνορθόδοξη παράδοση. Απότοκος μάλιστα αυτής της επίπονης διεπιστημονικής κατατριβής του Ράμφου, είναι η χειμαρώδης συγγραφική του παραγωγή – ιδίως στο φάσμα του δοκιμίου – όπου μέσα απο τις πολυεπίπεδες και πειθαρχημένες αναλύσεις του, προσεγγίζει όλα τα μείζονα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Υπαρξιακή αγωνία, πνευματικές αναζητήσεις, ζωή, θάνατος, πολιτισμός, περιβάλλον, πολι-τικό πρόβλημα κ.λ.π. Δοκίμια τα περισσότερα των οποίων έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά κύρους “Ευθύνη”, “Ερουρέμ”, “Ινδικτος”. Και που εκδομένα σε επιμελημένα βιβλία με την αρωγή της γλωσσικής του πολυμέρειας και την υψηλής περιωπής αισθητική του αγωγή, αποτελούν σπουδαία κεφάλαια εθνικής αυτογνωσίας, αλλά και απαρχές επίλυσης των μεγάλων πορβλημάτων της σύγχρονης ελληνικής κοινωνικής και της πολιτιστικής μας πραγματικότητας. Ο Ράμφος ως αληθινός διαννοούμενος δεν δίστασε με πολιτική παρησσία να εκφράσει δημόσια την άπωσή του απο άλλες προηγούμενες θέσεις του, τις οποίες αναθεώρησε, ως αποτέλεσμα της πνευματικής και φιλοσοφικής του εξέλιξης. Έτσι στις τελευταίες μελέτες του δήλωνε με σαφήνεια την διαφοροποίησή του απο τις προηγούμενες αντιδυτικές και αντινεωτερικές θέσεις του. Πυρήνας της φιλοσοφίας του Ράμφου για το σύγχρονο ελληνικό πρόβλημα και την κακοδαιμονία μας εν γένει ως έθνους που διαρκώς πολιτισμικά περιθωριοποιείται δεν είναι οι εξωτερικές συνθήκες, αλλά ο ίδιος μας ο εαυτός. Γράφει χαρακτηριστικά σε ένα απο τα βιβλία του «Αντίπαλός μας δεν είναι οι εξωτερικές συνθήκες και οι εχθροί – ο μεγάλος δυνάστης μας είναι ο εαυτός μας. Είναι η συναισθηματική μας λογική και η παθητική νοοτροπία του ομαδισμού μας». Και για τον φιλόσοφο είναι μείζονος σημασίας στην κατηφορική μας πορεία το γεγονός, ότι ο ελληνισμός δεν ευτύχησε να εισδεχθεί τις πνευματικές επιδράσεις της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού. Αυτό το τεράστιο πολιτιστικό έλειμμα κατά τον Ράμφο, μάς άφησε χωρίς ταυτότητα, χωρίς αξιακό σύστημα, Χωρίς τέλος εαυτό. Οι σύγχρονοι έλληνες έχουν ως κεντρικό οδοδείκτη το συναίσθημα, που συντελεί στην υποβάθμιση του λόγου. Πως θα μπορούσαμε όμως χωρίς λόγο, να οικοδομήσουμε ένα στέρεο και συγκροτημένο εαυτό; Αυτή είναι λοιπόν η βασική ηθική και πνευματική αδυναμία των Ελλήνων, απο την οποία εκπορεύεται η πολιτισμική μας αποσύνθεση και η κοινωνική μας αποδόμηση. Λειτουργούμε στα σύγχρονα βήματά μας, ως έθνος χωρίς ταυτότητα και χωρίς συγκροτημένο λόγο. Που με μαθηματική ακρίβεια μας οδηγεί στον μηδενισμό. Όμως ο μηδενισμός με την σειρά του, μας οδηγεί στην επώδυνη διελκυστίνδα ενός συναισθηματικού χάους. Όπου νευρωτικά εναλλάσονται συναισθηματικές αντιδράσεις αγάπης και μίσους. Εξάλλου και σε αυτήν την ακεραίωσή του ως άτομο ο σύγχρονος έλληνας, αποζητά την συναισθηματική επιβεβαίωση. Η οποία όπως επισημαίνει ο φιλόσοφος εκφέρεται με την έκδηλη απέχθεια για την εργασία, την ροπή στην άνετη ζωή και τον υλικό ευδαιμονισμό, αλλά και την πλήρη αδιαφορία για την λειτουργία ενός πλαισίου κοινωνικών κανόνων, που συντελεί στην εκτροφή της διαφθοράς. Και είναι το τρίπτυχο διαδήλωση-ταβέρνα-τραγούδι, που εκτο-νώνει συναισθηματικά τους έλληνες, τους τρέφει ψυχικά και έχει αναχθεί σε κυρίαρχο κοινωνικό πρότυπο ζωής. Ο Στέλιος Ράμφος έχει δημιουργήσει με το ρηξικέλευθο και εμπνευσμένο έργο του ένα μικρό συγγραφικό σύμπαν το οποίο περιλαμβάνει 30 και πλέον βιβλία, που στην κυριολεξία αποτελούν διαμάντια πνευματικής αφύπνισης και εθνικής μυσταγωγίας. Το τελευταίο εξαίρετο βιβλίο του «Αδιανόητο τίποτα» απο τις εκδόσεις «Αρμός», αποτελεί μια πανοραμική κάτοψη στα βασικά αίτια του νεοελληνικού μηδενισμού. Και ενώ πολύ απο τους μελετητές του ελληνικού προβλήματος αναζητούν τις αιτίες έξωθεν των τοιχών, ο ασυμβίβαστος φιλόσοφος δείχνει ένδον. Απο τα πιο αντιπροσωπευτικά βιβλία του μεγάλου έλληνα φιλοσόφου είναι τα παρακάτω : «Γενάρχες πεπρωμένων», Αθήνα, Αρμός, 2007,«Μαρτυρίες φοιτητικών χρόνων», Αθήνα, Futura, 2007,«Το μυστικό του Ιησού», Αθήνα, Αρμός, 2006,«Σαν διφορούμενο άγγιγμα», Θεσσαλονίκη, Αρμός, 2005, «Μεταφυσική του κάλλους», Αθήνα, Αρμός, 2003, «Ο μυθι
στοριογράφος Παπαδιαμάντης», Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, «Φθόνος, τρόμος, πόλεμος», Αθήνα, Αρμός, 2003, «Μαρτυρία και γράμμα», Αθήνα, Αρμός, 2002, «Έλληνες και Ταλιμπάν», Αθήνα, Αρμός, 2001, «Ιθάκη και ιθαγένεια», Αθήνα, Αρμός, 2001, «Φώτα ολόφωτα», Αθήνα, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.), 2001, «Ιστορία στην κόψη του χρόνου», Αθήνα, Καστανιώτη, 2000, «Ο καημός του ενός», Αθήνα, Αρμός, 2000, «Θεού γράμματα, σπουδάσματα», Αθήνα, Ακρίτας, «Μια καλοκαιρινή ευτυχία τρίζει», Αθήνα, Αρμός, «Φιλόσοφος και θείος έρως», Αθήνα, Αρμός, «Το αίνιγμα και η μοίρα», Αθήνα, Αρμός, 1997, «Χρονικό ενός καινούργιου χρόνου», Αθήνα, Ίνδικτος, 1996, «Τριώδιον. Αθήνα», Αρμός, 1995, «Πελεκάνοι ερημικοί», Αθήνα, Αρμός, 1994, «Φιλοσοφία ποιητική», Αθήνα, Αρμός, 1991, «Ιλαρόν φως του κόσμου», Αθήνα, Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν, 1990, «Στάσιμα και έξοδος», Αθήνα, Εκδόσεις των Φίλων, 1988, «Νόστος», Αθήνα, Ροές, 1987, «Ο μαρμαρωμένος βασιλιάς: Παρόν και μέλλον της παιδείας μας», Αθήνα, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.), 1982, «Μυθολογία του βλέμματος», Αθήνα, Αρμός. Με τον πνευματικό του ετασμό, την προηγμένη και ρηξηκέλευθη φιλοσοφική του σκέψη, την πολυεπίπεδη δημόσια παρουσία του – ως αληθινός διαννούμενος που δεν σιωπά και παίρνει υπεύθυνα θέση σε όλα τα μείζονα ζητήματα του τόπου, αλλά και το άχραντο ήθος του, ο Στέλιος Ράμφος αποτελεί μια μεγάλη και αυθεντική μορφή του σύγχρονου φιλοσοφικού μας πεδίου, αλλά και της ελληνικής διανόησης. Για τούτο και η ελληνική κοινωνία τον περιβάλλει με αγάπη και τιμή. Το παρόν κείμενο έχει δημοσιευθεί στην εφημερίδα «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ» του Πύργου και σε άλλα έντυπα κοινωνικού και πολιτικού στοχασμού.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
www.politikanet.gr