Εκεί που το φως δεν έσβησε ποτέ

Μεγάλη έκθεση σπάνιων φωτογραφικών τεκμηρίων, με θέμα την ιστορία και τον πρώτο διωγμό των Ελλήνων της Φώκαιας (1913-1920), παρουσιάζεται στο Μουσείο Ιστορίας της Μασσαλίας, από τις 25 Μαρτίου έως τα τέλη Μαΐου.
Πρόκειται για περισσότερες από 120 πρωτότυπες φωτογραφίες του Γάλλου αρχαιολόγου Φελίξ Σαρτιώ (Felix Sartiaux, 1876-1944), όπως και γραπτές μαρτυρίες του ιδίου και συνεργατών του, για τα… γεγονότα εκείνης της περιόδου.
Την έκθεση διοργανώνουν η πόλη της Μασσαλίας, το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας-Γενικό Προξενείο Μασσαλίας και η Κοινότητα Παλαιάς Φώκαιας Αττικής, με χορηγό τη Ριζάρειο Σχολή.
Η ιστορία του Φελίξ Σαρτιώ είναι μία από τις πολλές συγκινητικές αναφορές επιφανών φιλελλήνων, που πέρα από τη δράση τους, άφησαν πίσω τους και αδιάσειστα ιστορικά τεκμήρια για τους διωγμούς των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Μασσαλία, Αντώνης Αλεξανδρίδης, ο Σαρτιώ, ο οποίος ήταν ο πρώτος που οργάνωσε αρχαιολογικές ανασκαφές στην Αρχαία Φώκαια της Μικράς Ασίας, το 1913, το 1914 και το 1920, με χρηματοδότηση του γαλλικού κράτους, τις δύσκολες εκείνες ώρες στάθηκε στο πλευρό των διωκόμενων Φωκιανών.
«Όταν ξέσπασε ο διωγμός της Φώκαιας, στις 12 Ιουνίου 1914, ο Σαρτιώ βρέθηκε εκεί για δεύτερη φορά και προστάτευσε διωκόμενους Φωκιανούς», αναφέρει ο Γενικός Πρόξενος στη Μασσαλία.
«Ο ίδιος, με τη βοήθεια των συνεργατών του, κατόρθωσε να υψώσει τη σημαία της Γαλλικής Δημοκρατίας σε τέσσερα σπίτια και να σώσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού από τη μανία των Τσετών, όπως και να εξασφάλιση την ομαλή φυγή τους», σημειώνει ο κ. Αλεξανδρίδης.
Το 1919-1920, ο μεγάλος αυτός φιλέλληνας επέστρεψε στη Φώκαια, μαζί με τους Φωκιανούς πρόσφυγες, οι οποίοι επανεγκαταστάθηκαν στις πατρογονικές τους εστίες.
Την περίοδο εκείνη φωτογράφησε πολλά στιγμιότυπα από την καθημερινότητα των Ελλήνων, ενώ δημοσίευσε κείμενα και κάποιες φωτογραφίες από όσα είχε δει και ζήσει ως μάρτυρας του διωγμού.
Όπως αναφέρει ο κ. Αλεξανδρίδης, όλο αυτό το υλικό, που αφορά μία άγνωστη πτυχή της ιστορίας του ελληνικού έθνους και ειδικότερα των Φωκιανών, προβλήθηκε με τον καλύτερο τρόπο από τον ιστορικό φωτογραφίας, Χάρη Γιακουμή, Κύπριο στην καταγωγή, ο οποίος ζει στο Παρίσι, σε μία καλαίσθητη έκδοση, που επιμελήθηκε ο ίδιος, με τίτλο «Φώκαια 1913-1920-Η μαρτυρία του Φελίξ Σαρτιώ» και εκδόθηκε από το Γενικό Προξενείο Μασσαλίας. Συγκινητικό είναι ότι μέσα στην προσωπική δερμάτινη βαλίτσα του Σαρτιώ βρέθηκαν το πορτρέτο του εθνομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης, όπως και όλα τα άρθρα και οι σημειώσεις του, αλλά και των συνεργατών του, για τα θλιβερά γεγονότα του 1914.
Ο πολυτελέστατος τόμος 320 σελίδων, περιέχει 200 φωτογραφίες και κείμενα του Φελίξ Σαρτιώ, κείμενα του Χάρη Γιακουμή, του Γάλλου αρχαιολόγου Antoine Hermary και του Μανώλη Τσαλικίδη, προέδρου της κοινότητας Παλαιάς Φώκαιας Αττικής.
Ο Χάρης Γιακουμής, μαζί με τον Γενικό Πρόξενο της Ελλάδας στη Μασσαλία και τον κ. Τσαλικίδη, θα μιλήσουν για την έκθεση σε συνέντευξη Τύπου, ανήμερα της 25ης Μαρτίου, ενώ τα εγκαίνια θα τελεστούν το βράδυ της ίδιας ημέρας στο Μουσείο Ιστορίας, παρουσία και του δημάρχου της πόλης.
Οι σημερινοί Μασσαλιώτες Γάλλοι είναι υπερήφανοι για την ελληνική καταγωγή τους και σε αυτούς αφιερώνεται η έκθεση, όπως μας αναφέρει ο κ. Αλεξανδρίδης.
Η ένδοξη ιστορία της Μασσαλίας ανάγεται στα κλασικά χρόνια, όταν ήδη, από τον 6ο αιώνα π.Χ., οι Φωκαείς ίδρυσαν διάφορες αποικίες-σταθμούς στη Μεσόγειο, μεταξύ των οποίων και η Μασσαλία.
Στις μέρες μας, στην περιοχή της Μασσαλίας αναπτύσσουν δραστηριότητα πολλοί σύλλογοι ελληνικής καταγωγής πολιτών και φιλελλήνων, που συμβάλλουν στην εδραίωση των ελληνο-γαλλικών σχέσεων.