Το 2010 η ΔΕΗ γιόρτασε τα 60 χρόνια της, αφού ιδρύθηκε το 1950. Το Σεπτέμβριο 2010, στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, ο πρόεδρος της ΔΕΗ Ζερβός επέλεξε να μοιράζει φωτογραφίες από την ιστορική διαδρομή της επιχείρησης, με πρώτο-πρώτο το ΦΕΚ της ίδρυσής της. Ήθελε με τον τρόπο αυτό να δώσει έμφαση και να τιμήσει τόσο την ιστορία της ΔΕΗ, όσο και το δημόσιο χαρακτήρα της. Ο ίδιος αυτός πρόεδρος, που τώρα συνεργάζεται με την κυβέρνηση για τον τεμαχισμό και την πώληση “των ιματίων” της ΔΕΗ.
Όπως μπορεί κανείς να δει στο ιστορικό ΦΕΚ, με το άρθρο 1 του Ν.1468 της 7ης Αυγούστου 1950 “Ιδρύεται Οργανισμός υπό την επωνυμίαν “Δημόσια Επιχείρισις Ηλεκτρισμού”, σκοπόν έχων την κατασκευήν και εκμετάλλευσιν υδροηλεκτρικών και θερμοηλεκτρικών εργοστασίων καθ` άπασαν την χώραν, την εγκατάστασιν εθνικού δικτύου προς μεταφοράν της παραγομένης ηλεκτρικής ενεργείας και την διάθεσιν αυτής“.
Γιατί ιδρύθηκε τότε η ΔΕΗ; Μήπως δεν υπήρχαν τότε παντού στη Ελλάδα διάσπαρτες ηλεκτρικές εταιρείες; Μα ακριβώς γι’ αυτό ιδρύθηκε η ΔΕΗ: επειδή ο τομέας του ηλεκτρισμού ήταν τόσο κατακερματισμένος, που κάθε “πάροχος” έκανε ό,τι ήθελε, πρόσφερε …όποια ποιότητα ρεύματος ήθελε και τα φώτα τρεμόπαιζαν, σε όποια τιμή ήθελε, ρεύμα υπήρχε μόνο στις πόλεις και κανένας δεν ενδιαφερόταν γα τα χωριά. Χωριά που τότε ήταν εξαιρετικά πολυάνθρωπα, καμιά σχέση με τα σημερινά εγκαταλειμμένα, που έχουν στείλει όλους στην Αθήνα και τα μεγάλα αστικά κέντρα.
“2. Ο Οργανισμός ούτος αποτελεί δημοσίαν επιχείρησιν ανήκουσαν εξ ολοκλήρου εις το Ελληνικόν Δημόσιον, λειτουργούσαν χάριν του δημοσίου συμφέροντος, αλλά κατά τους κανόνας της ιδιωτικής οικονομίας, απολαμβάνουσιν διοικητικής και οικονομικής αυτοτελείας, τελούσαν όμως υπό την ανωτάτην εποπτείαν και τον έλεγχον του Κράτους. Τα της οργανώσεως και λειτουργίας αυτής θέλουσι ρυθμισθή διά Β. Διατάγματος εφ’ άπαξ εκδιδομένου προτάσει του Υπουργικού Συμβουλίου και εισηγήσει του Υπουργού Συντονισμού“.
Εκείνα τα χρόνια η Ελλάδα έβγαινε από ένα καταστροφικό Εμφύλιο, που ακολούθησε τη Γερμανική Κατοχή. Δεν είχε περιθώρια για “μετοχοποιήσεις”, για “ιδιώτες επενδυτές”, για “προσέλκυση κεφαλαίων”, για “στρατηγικούς επενδυτές” και άλλα παραμύθια. Ο Ελληνικός λαός, ο ρημαγμένος απ’ τους πολέμους, ήταν ο μοναδικός επενδυτής και ο μοναδικός ιδιοκτήτης της ΔΕΗ.
Ο λιγνίτης του Αλιβερίου, που βλέπουμε δίπλα, ήταν το μεγάλο στήριγμα της ΔΕΗ στα πρώτα της βήματα. Ελληνικός λιγνίτης, που έδινε δουλειά στους Έλληνες, που έδινε τη φθηνότερη κιλοβατώρα στη χώρα. Μήπως δεν υπήρχε και τότε εισαγόμενος λιθάνθρακας; Μήπως δεν υπήρχε εισαγόμενο μαζούτ και πετρέλαιο; Ο Ελληνικός λιγνίτης ήταν το καύσιμο που διάλεξαν τότε. Γιατί ήθελαν να υπηρετήσουν τις ανάγκες του έθνους, όχι των πετρελαιάδων, όχι των εισαγωγέων.
“3. Ειδικώς η Δημοσία Επιχείρησις Ηλεκτρισμού υποχρεούται όπως:
α) Διασφαλίση την οικονομικήν αυτάρκειαν αυτής.
β) Παρέχη την παραγόμενην ηλεκτρική ενέργειαν προς τους αγροτικούς και αστικούς πληθυσμούς εις την ευθυνοτέραν δυνατήν τιμήν, ενεργούσα βάσει υγιών εμπορικών αρχών, εντός των πλαισίων της γενικωτέρας οικονομικής πολιτικής της Χώρας.
γ) Αποφεύγη τας αδικαιολογήτους διακρίσεις κατά την παροχήν ηλεκτρικής ενεργείας μεταξύ των διαφόρων περιοχών της Χώρας και κατά τον καθορισμόν των τιμολογίων μεταξύ καταναλωτών της αυτής κατηγορίας.
δ) Διαθέτη τα πραγματοποιούμενα έσοδα μετά την αφαίρεσιν κρατήσεων προς σχηματισμόν αποθεματικών, αποκλειστικώς προς τελειοποίησιν και συμπλήρωσιν των εγεκαταστάσεων, βελτίωσιν των όρων εξυπηρετήσεως του κοινού και μείωσιν της τιμής της ηλεκτρικής ενεργείας απαγορευομένης της διαθέσεως αυτών διά σκοπόν ξένον προς τους υπό του παρόντος καθοριζομένους σκοπούς αυτής“.
Οι επενδύσεις που χρειάζονται στην ενέργεια είναι μεγάλες, με μεγάλο χρόνο απόσβεσης και μικρά ποσοστά κέρδους, προκειμένου να παραμένει το κόστος της ενέργειας προσιτό στον τελικό καταναλωτή. Η φύση λοιπόν των επενδύσεων αυτών είναι από μόνη της το φυσικό αντικείμενο του δημόσιου τομέα, αφού παντού και πάντοτε έχει αποδειχθεί ότι οι ιδιώτες ενδιαφέρονται μόνο για το βραχυπρόθεσμο και μεγιστοποιημένο κέρδος, όχι για τη δημόσια ωφέλεια.
Τα δυο κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα στη μεταπολίτευση έχουν καταφέρει να ταυτιστούν τόσο πολύ με τον κρατικό μηχανισμό, που να κατασυκοφαντήσουν τελικά την έννοια του “δημόσιου”. Όταν “πονάει το χέρι” δεν “κόβουμε το κεφάλι”. Δεν είναι οι ιδιωτικοποιήσεις που χρειαζόμαστε, είναι νέοι θεσμοί αποσαφήνισης και προάσπισης της έννοιας του “δημόσιου”. Είναι νέοι θεσμοί που θα φέρουν την αποκομματικοποίηση του κράτους, την αξιοκρατία στο δημόσιο τομέα, ώστε οι Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν παντού στον κόσμο να μπορούν να βρουν επιτέλους πεδίο επιστροφής στην πατρίδα. Ώστε τα νέα παιδιά να μην ξενιτεύονται, επειδή δεν μπορούν να ανταγωνιστούν με ίσους όρους τα παιδιά του “κομματικού σωλήνα”.