Οι διπλές κάλπες του Μαίου και ο ΣΥΡΙΖΑ

του Σταύρου Λυγερού

Στην Κουμουνδούρου πρέπει να κάνουν το σταυρό τους που αποφασίστηκε οι αυτοδιοικητικές εκλογές να συμπίπτουν χρονικά με τις ευρωεκλο­γές. Ο λόγος είναι ότι οι επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ στις πρώτες αναμένεται να εί­ναι σαφώς κατώτερες του ποσοστού που θα αποσπάσει στις δεύτερες. Το πολιτικό μήνυ­μα των δημοτικών και περιφερειακών εκλο­γών είναι από τη φύση του δυσανάγνωστο.
Οι τοπικές αντιθέσεις, τα τοπικά δίκτυα επιρροής, ο αποφασιστικός ρόλος των προσώπων και τα αυτοδιοικητικά κριτήρια λειτουργούν σαν παραμορφωτικός φακός που δυσκολεύει την εξαγωγή συμπερασμάτων για το συσχε­τισμό των κομματικών δυνάμεων σε εθνικό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά όμως είναι παράδοση να εξάγονται πολιτικά συμπερά­σματα κυρίως από τις εκλογές για τον έλεγ­χο των δεκατριών περιφερειών και των μεγά­λων δήμων, με πρώτο το Δήμο Αθηναίων.

Εάν οι εκλογικές επιδόσεις των υποψηφίων του ΣΥΡΙΖΑ στους δήμους και στις περιφέ­ρειες συγκριθούν με τις αντίστοιχες του το 2010, αναμφίβολα θα καταγραφεί κατακόρυφη άνοδος. Στις προηγούμενες αυτοδιοικητικές εκλογές η κρίση είχε χτυπήσει την πόρτα της ελληνικής κοινωνίας, αλλά δεν είχε ακόμα δείξει τα δόντια της. Αφενός λόγω πολιτικής αδρανείας, αφετέρου λόγω της ελπίδας ότι «μπόρα είναι και θα περάσει», οι κάλπες αναπαρήγαγαν σε γενικές γραμμές το δίπολο ΠΑΣΟΚ – ΝΔ. Τότε ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ακόμα ένα μικρό κόμμα διαμαρτυρίας και οι επιδόσεις του στις αυτοδιοικητικές εκλογές αντίστοιχες.
Από το φθινόπωρο του 2010 έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Τα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια ήταν αναπόφευκτο να επηρεάσουν καθοριστικά και τις πολιτικές ισορροπίες. Οι εθνικές εκλογές του 2012 κατέγραψαν τη δυναμική ανατροπής του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι από τότε αξιωματική αντιπολί­τευση. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα έχει παγιώσει το δημοσκοπικό προβάδισμά του, γεγονός που σημαίνει ότι πιθανότατα θα εί­ναι το επόμενο κυβερνών κόμμα.
Οι επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ στις αυτοδιοικητικές εκλογές λοιπόν, εκ των πραγμάτων θα συγκριθούν με τη σημερινή θέση του στο πολιτικό σκηνικό κι όχι με τις αντίστοιχες επιδόσεις του 2010. Από αυτή την άποψη, είναι πολιτική δοκιμασία, και θα ήταν πολύ μεγαλύτερη, εάν δεν συνέπιπταν με τις ευ­ρωεκλογές. Κι αυτό επειδή αναπόφευκτα τις πολιτικές εντυπώσεις θα τις διαμορφώσει πρωτίστως το πανελλαδικό αποτέλεσμα της ευρωκάλπης. Εκεί, άλλωστε, θα διοχετευτεί η διάχυτη κοινωνική οργή και πολύ λιγότε­ρο στις αυτοδιοικητικές κάλπες.
Στηριζόμενοι κατά κανόνα σε προβεβλημέ­νους υποψηφίους, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν να παρουσιάσουν και έργο, η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ προσπαθούν να διατηρήσουν υπό τον έλεγχό τους όσο το δυνατόν περισσότερες περιφέρειες και μεγάλους δήμους. Αντιθέτως, το κόμμα του Τσίπρα καλείται και στο πεδίο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αποδείξει ότι είναι πράγματι κόμμα εξουσίας. Τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2012 και στις ευρωεκλογές του Μαΐου δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι θα καταγραφούν στις αυτοδιοικητικές. Ο λόγος είναι ότι δεν αντανακλούν την παραδοσιακή εκλογική βάση του, η ο­ποία αντιπροσωπεύει μονοψήφιο ποσοστό.
Το 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε 3%, εάν αφαιρέσουμε το ποσοστό της αποσχισθείσας ΔΗMAP. Το 2012 το ποσοστό του εκτινάχθηκε στο 27%, επειδή, υπό την πίεση της κρίσης κατέρρευσε το προηγούμενο δικομματικό σύστη­μα. Κεντροαριστεροί που δεν τους εξέφραζε το ΠΑΣΟΚ του Μνημονίου, αλλά και κάποιοι κεντροδεξιοί κατέφυγαν μαζικά στον ΣΥΡΙΖΑ ως εκλογικοί πρόσφυγες κι όχι επειδή ασπάστηκαν τις ιδεολογικές αντιλήψεις του.
Η κατηγορία αυτή των ψηφοφόρων θα τον ψηφίσει και στις ευρωεκλογές για να εκφράσει την οργή της και για να απαλλαγεί πιο γρήγορα από την κυβέρνηση Σαμαρά και το Μνημόνιο. Στις εκλογές για περιφερειάρχες και κυρίως για δημάρχους όμως οι πολίτες έχουν την άνεση να ψηφίσουν με αυτοδιοικητικά κριτήρια. Η τάση μετατόπισης από τους στενά κομματικούς υποψηφίους προς σχε­τικά αυτόνομες προσωπικότητες, άλλωστε, είχε εκδηλωθεί και στις εκλογές του 2010. Οι Καμίνης και Μπουτάρης κέρδισαν αντιστοίχως στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη πρωτί­στως επειδή ενσάρκωσαν την τάση αυτή.
Η αυτονόμηση των ψηφοφόρων στις αυτοδιοικητικές κάλπες αναμένεται να προσλάβει τον ερχόμενο Μάιο ακόμα μεγαλύτερες δια­στάσεις. Η Κουμουνδούρου υποτίμησε αυτή την τάση, παρότι (για τους προαναφερθέντες λόγους) στους νέους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ είναι πολύ εντονότερη. Κατά κανόνα, επέλεξε κομματικά στελέχη για να διεκδικήσει τις περιφέρειες και τους μεγάλους δήμους. Και όπου έδωσε το χρίσμα σε μη κομματικές υποψηφιότητες επέλεξε αμφιλεγόμενες προ­σωπικότητες, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα μικρό κόμμα διαμαρ­τυρίας που επιδιώκει να αυξήσει το ποσοστό του. Είναι πρώτο κόμμα στις δημοσκοπήσεις και καλείται να το επιβεβαιώσει και στο επίπε­δο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Εάν η συγκο­μιδή του σε περιφέρειες και μεγάλους δήμους δεν είναι αντίστοιχη της δημοσκοπικής πρω­τιάς του, δικαιολογημένα θα εκληφθεί ως ήττα. Ειδικά όταν η Κουμουνδούρου έχει ευθέως πολιτικοποιήσει τις αυτοδιοικητικές εκλογές
Ο ΣΥΡΙΖΑ θα τα πήγαινε πολύ καλύτερα εάν είχε επιλέξει υποψηφίους με κριτήριο το γεγονός, πως το εκλογικό ρεύμα του αποτελείται κυρίως από κεντροαριστερούς εκλογι­κούς πρόσφυγες. Εάν, δηλαδή, είχε δώσει το χρίσμα σε προσωπικότητες υψηλού κύρους και ευρύτερης πολιτικής απήχησης που μπο­ρούν να εκφράσουν το γενικό αντιμνημονιακό αίσθημα αλλά και να ικανοποιήσουν τα αυτοδιοικητικά κριτήρια. Η Κουμουνδούρου όμως έδωσε το χρίσμα κυρίως σε δικά της στελέχη, επιβεβαιώνοντας τη διαπιστωμένη και σε άλλες περιπτώσεις τάση του κομματι­κού μηχανισμού να έχει τον έλεγχο.
Ο κομματικός μηχανισμός όμως εκφράζει ιδεολογικοπολιτικά μόνο την περιορισμένη παραδοσιακή εκλογική βάση κι όχι τους κε­ντροαριστερούς εκλογικούς πρόσφυγες που πολλαπλασίασαν το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ. Ο κομματικός μηχανισμός όχι μόνο δεν τους εκφράζει, αλλά συχνά βρίσκεται σε ιδεολο­γικοπολιτική διάσταση μαζί τους. Κι αυτό αποτελεί μια αντίφαση η οποία προκαλεί προβλήματα. Θα προκαλέσει, μάλιστα πολύ μεγαλύτερα εάν ο ΣΥΡΙΖΑ βρεθεί στο τιμόνι της χώρας.
Επίκαιρα