Ο Θαργηλιών είναι ο 11-ος μήνας στο αττικό ημερολόγιο.
Ήταν αφιερωμένος στους θεούς Απόλλωνα και Άρτεμη, ενώ αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα 23 Απριλίου – 23 Μαΐου. Κυριότερες γιορτές του μήνα αυτού ήταν τα ομώνυμα Θαργήλια, που κρατούσαν δυο ημέρες, τα
Βενδίδεια, τα οποία αναφέρονται και στο Συμπόσιον του Πλάτωνα, καθώς και τα Καλλυντήρια και τα Πλυντήρια, δυο γιορτές προς τιμήν της θεάς Αθηνάς.
Ο Θαργηλιών οφείλει την ονομασία του στο ρήμα θέρειν και στη λέξη Ήλιος, δηλαδή θερμαίνει, καίει ο Ήλιος, και η αντίστοιχη γιορτή τα Θαργήλια ή Θεργήλια ήταν αφιερωμένη στον θεό Απόλλωνα ως τον θεό της ηλιακής θερμότητας, με τη δύναμη της οποίας ωριμάζουν οι καρποί: «Θαργήλια εισί πάντες οι από γης καρποί».
Τα Θαργήλια ήταν γιορτή που ετελείτο την 7η ημέρα του μήνα, η οποία εθεωρείτο ως γενέθλια ημέρα του Δήλιου Απόλλωνα.
Την παραμονή της γιορτής, που εθεωρείτο η γενέθλια ημέρα της Αρτέμιδος, ετελείτο εξιλαστήρια ή καθαρτήρια θυσία, για τον εξαγνισμό της πόλης των Αθηνών:
«Θαργηλιώνος έκτη καθαίρουσι την πόλιν οι Αθηναίοι» (Διογένης Λαέρτιος 11,44).
Η θυσία του καθαρμού ήταν κατάλοιπο πανάρχαιας τελετής, κατά την οποία δύο άντρες θυσιάζονταν -ο ένας για τους άντρες της πόλης και ο άλλος για τις γυναίκες.
Οι δύο αυτοί άντρες λέγονταν «φαρμακοί», ίσως γιατί χρησίμευαν ως μέσα ίασης και καθαρμού όλων των άλλων.
Κατά τον Σουίδα, τρέφονταν δημοσία δαπάνη, οπότε πιθανώς να ήταν κατάδικοι που η εκτέλεσή τους προριζόταν να γίνει στα Θαργήλια.
Κατά τους κλασικούς χρόνους το τελετουργικό της γιορτής παρέμεινε ίδιο, μόνο που στη θυσία γινόταν εικονική εκτέλεση δύο αντρών.
Στη συνέχεια άρχιζαν οι κυρίως γιορτές, που έκλειναν την επομένη με μουσικούς αγώνες.
Στη διάρκεια του Θαργηλιώνα, ετελούντο επίσης : α) Τα Βενδίδεια, την 19η και την 20η του μηνός προς τιμήν της θρακικής σεληνιακής θεάς Βενδίδος, η οποία ταυτιζόταν με την Αρτέμιδα, την Εκάτη και την Περσεφόνη.
Τα Βενδίδεια γιορτάζονταν με δημόσιες θυσίες και τελετές.
Το ιερό της, το Βενδίδιον, βρισκόταν κι αυτό στον λόφο της Μουνιχίας στον Πειραιά. β) τα Πλυντήρια, την 25η του μηνός για τον καθαρισμό των πέπλων του αρχαϊκού ξοάνου της Πολιάδος Αθηνάς στη θαλάσσια περιοχή του Φαλήρου, ενώ στην πόλη σταματούσε κάθε εργασία.
Επίσης, ιερείς από το γένος των Πραξιεργιδών έπλεναν το ξόανο της θεάς ακολουθώντας ειδική ιερή τελετουργία. γ) Η γιορτή των Καλλυντηρίων την 19η του μηνός για τον καλλωπισμό του ναού της πολιούχου θεάς Αθηνάς και του Ερεχθείου, και τέλος δ) Ανά τριετία τα Μικρά Παναθήναια.
Διάφοροι ερευνητές (Mommsen κ.ά.) συνδυάζουν την ηλιακή ανατολή του σμήνους των Πλειάδων στον ουρανό με την τέλεση των προϊστορικών γιορτών των Πλυντηρίων.
Τότε γίνονταν, εκτός από τις γιορτές προς τιμήν της θεάς Αθηνάς, οι πλύσεις των ενδυμάτων, οι ετήσιες εκλογές των Αχαιών, ενώ άρχιζε και η συγκομιδή των δημητριακών.
Ο μήνας Θαργηλιών αναφέρεται και στα μηνολόγια της Δήλου, Αμοργού, Πάρου, Τήνου, Εφέσου, Περγάμου και Μιλήτου.
————————————————————————————————————–
Πηγές
•«Η Οδύσσεια των Ημερολογίων, τόμος Α’ – αναζητώντας τις ρίζες», εκδόσεις ΔΙΑΥΛΟΣ, εκδοθέν υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών.