της Σταυριανής Καραμανίδη
Πόσες φορές δεν άκουσες στις ειδήσεις για μια αυτοκτονία, μονολόγησες “κρίμα τον άνθρωπο”, αλλά το ξέχασες το επόμενο λεπτό, γιατί δεν σε αφορούσε; Δεν έγινε στο σπίτι σου, έγινε στο σπίτι κάποιου άλλου. Κάποιου δειλού, όπως θέλουμε να πιστεύουμε, ή κάποιου ψυχικά διαταραγμένου. Το ίδιο έκανα κι εγώ. Προσπερνούσα, γιατί νόμιζα ότι δεν με αγγίζει. Μέχρι που συνέβη και στο δικό μου σπίτι…».
Με αυτό τον αφοπλιστικό λόγο και με μια τρομακτικά κυνική διάθεση, η 47χρονη Αντιγόνη Καρασάββα, από τη Θεσσαλονίκη, συστήθηκε στα «Επίκαιρα» ως «σύζυγος αυτόχειρα».
«Στις 7 Μαΐου, την ημέρα των γενεθλίων του, ο Χρήστος αποφάσισε να φύγει. Τον βρήκαμε απαγχονισμένο σε ένα δασάκι κοντά στο σπίτι μας. Ας δει ο κόσμος τη δική μου περίπτωση κι ας σκεφτεί ότι ούτε εγώ φανταζόμουν πως ο δικός μου ο άντρας θα έφτανε ποτέ στην αυτοκτονία επειδή μας καταδίκασαν στη φτώχεια. Πρέπει να καταλάβουμε με τι υπανθρώπους έχουμε να κάνουμε. Τέσσερα χρόνια τώρα μας σπρώχνουν όλο και πιο βαθιά στην απελπισία, μέχρι να πεθάνει η ελπίδα, και σήμερα έρχονται να ζητήσουν την ψήφο μας δήθεν για να μας σώσουν. Την οικογένεια μου, τον Χρήστο, ποιος τον έσωσε;» λέει η ίδια, εκφράζοντας το φόβο ότι ο πολίτης δεν έχει τη δύναμη να αλλάξει τη μοίρα στην οποία τον καταδίκασαν ούτε καν με την ψήφο του. «Ποιος από αυτούς που μας κυβέρνησαν τις τελευταίες δεκαετίες προασπίστηκε τα συμφέροντα του λαού; Είμαστε χαμένοι, τελειωμένοι. Αυτό πίστευε και ο άντρας μου», συμπληρώνει.
Ο 57χρονος αυτόχειρας, πατέρας ενός 23χρονου φοιτητή -μία μόνο περίπτωση από τις περίπου 2.500 επισήμως καταγεγραμμένες αυτοκτονίες που έχουν σημειωθεί από το 2009-, ήταν το κλασικό παράδειγμα οικογενειάρχη και επιχειρηματία που οδηγήθηκε στην απόγνωση από την οικονομική κρίση, όπως λένε οι δικοί του. Ιδιοκτήτης μιας εταιρείας τοποθέτησης και συντήρησης ανελκυστήρων, από το 2008 έβλεπε τα οικονομικά της επιχείρησης του να… κατεβαίνουν ορόφους. Η χαριστική βολή ήρθε με το «κούρεμα» των ομολόγων. «Πίστεψε στο ελληνικό κράτος κι έκανε τις οικονομίες μας ομόλογα. Όμως τον πρόδωσαν. Μετά το “κούρεμα” άρχισε η αντίστροφη μέτρηση», υποστηρίζει η κυρία Καρασάββα για τον εκλιπόντα, που επί τρία χρόνια τον έβλεπε να λιώνει σε έναν αργό θάνατο.
Εννέα αυτόχειρες την εβδομάδα
Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) αποτυπώνουν συνολικά αυτό που πλέον αποτελεί κυριολεκτικά καθημερινότητα για το αστυνομικό δελτίο και ισόβιο πόνο για τις οικογένειες των χαμένων. Από τις 328 αυτοκτονίες του 2007, την περίοδο των «ισχνών αγελάδων» τα περιστατικά εκτοξεύτηκαν στα 508 (2012), καταγράφοντας αύξηση 55%, ενώ για το 2013, που ακόμη δεν έχει μετρηθεί από την ΕΛΣΤΑΤ, τίποτα δεν δείχνει ανακοπή της μάστιγας. Αντιθέτως, όπως υποστηρίζει με βεβαιότητα στα «Επίκαιρα» ο Άρης Βιόλατζης, ψυχολόγος και υπεύθυνος του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΜΚΟ Κλίμακα, «στη χώρα μας η αυτοκτονικότητα αυξάνεται διαρκώς από την αρχή της οικονομικής κρίσης», στοιχείο που μεταφράζεται σε τουλάχιστον έναν αυτόχειρα ανά ημέρα ή περίπου εννέα την εβδομάδα.
Το γεγονός ότι η πολιτική άγριας λιτότητας που επιβλήθηκε στη χώρα έχει συμβάλει στην αύξηση της αυτοκτονικότητας είναι αδιαμφισβήτητο, αφού η σύνδεση μεταξύ των δύο -χαρακτηρίζεται, μάλιστα, από γεωμετρική πρόοδο- έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά από πολυετή πανεπιστημιακή έρευνα του Βρετανού Ντέιβιντ Στάκλερ.
«Η μελέτη του, η οποία διήρκησε από το 1970 έως το 2006, σε είκοσι εφτά ευρωπαϊκές χώρες, κατέδειξε ότι κάθε φορά ανέβαινε η ανεργία 1 %, η αυτοκτονικότητα αυξανόταν κατά 0,4%, ενώ για κάθε 3% αύξηση ανεργίας είχαμε 4,5% αύξηση αυτοκτονιών», εξηγεί ο επιστημονικός συνεργάτης της Κλίμακας, επισημαίνοντας ότι ειδικά στην Ελλάδα «όταν άρχισε να λειτουργεί η τηλεφωνική γραμμή 1018 του Κέντρου μόνο το 25% των τηλεφωνημάτων είχε αναφορές και σε οικονομικά προβλήματα. Το ποσοστό αυτό σήμερα έχει αυξηθεί στο 75%».
Καθόλου τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί και το γεγονός ότι οι αυτόχειρες σε ποσοστό στο 20,9% ήταν άνεργοι, ενώ ένα 39,2% άγνωστης επαγγελματικής κατάστασης.
Μυστικά και ψέματα
Στην πραγματικότητα, βέβαια, το πρόβλημα που θερίζει ζωές έχει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις από αυτές που επισήμως καταγράφονται. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου της Κλίμακας σε κάθε αυτοκτονία αντιστοιχούν από είκοσι έως τριάντα απόπειρες, ενώ ακόμη και πολλά από τα τετελεσμένα περιστατικά δεν αποκαλύπτονται ποτέ.
«Υπάρχει υποκαταγραφή της αυτοκτονικότητας παγκοσμίως και ειδικά στη χώρα μας, όπου δεν έχουμε αντιμετωπίσει το πρόβλημα όσο θα έπρεπε. Παρότι έχουμε μεγάλη αύξηση, τη μεγαλύτερη που είχαμε ποτέ από τότε που αρχίσαμε να καταγράφουμε, ο στιγματισμός που εξακολουθεί να συνοδεύει την αυτοκτονική πράξη είναι πάρα πολύ μεγάλος», υποστηρίζει ο κ. Βιόλατζης. Κατά τον ίδιο, κρίσιμος είναι και ο ρόλος της Εκκλησίας, καθώς «από τη στιγμή που αρνείται την Εξόδιο Ακολουθία για κάποιον που έχει αυτοκτονήσει, δημιουργείται τέτοιο στίγμα, δημιουργούνται μυστικά στις οικογένειες, με τους μισούς να το ξέρουν και τους άλλους μισούς να μην το ξέρουν, και άρα μεγαλύτερη υποκαταγραφή».
Ιδίως στους κλάδους των επαγγελματιών, των βιοτεχνών και των εμπόρων «οι αυτοκτονίες είναι πολλές, αλλά δεν καταγράφονται στο αστυνομικό δελτίο, γιατί οι οικογένειες το κρύβουν. Πολλοί συνάδελφοι, δικηγόροι, έμποροι, γιατί η πίεση σε έναν επαγγελματία που φρόντιζε την οικογένεια του και ξαφνικά βρίσκεται στο μηδέν είναι τεράστια», αναφέρει ο πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ), Γιώργος Καββαθάς. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των συγγενών που αγωνιούν εκ των υστέρων να αποδείξουν ότι ο νεκρός έπασχε από κάποιο βαρύ ψυχιατρικό νόσημα προκειμένου να διασφαλίσουν ότι δεν θα ταφεί «αδιάβαστος» στην αθέατη πλευρά του νεκροταφείου…
Επίκαιρα