Τη σπονδυλική μας στήλη και τα μάτια μας

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου
Δρ. Θεολογίας, εκπαιδευτικός,
αρχισυντάκτης του περιοδικού «Σύναξη»
Παραθέτω αμέσως παρακάτω τη μαρτυρία του Μακρυγιάννη, για τον Θανάση Βάγια -τον δωσίλογο, με μια σημερινή έκφραση- ο οποίος υπηρέτησε τον δυνάστη Αλή Πασά και κατέσφαξε το χωριό Γαρδίκι. Στη λαϊκή συνείδηση έναν τέτοιον άδικο άνθρωπο δεν μπορούσε να τον δεχτεί

ούτε η γη, και γι’ αυτό πιστεύτηκε ότι ο Θανάσης Βάγιας βρικολάκιασε (πράγμα που αποτύπωσε ο Βαλαωρίτης στο εκτενές ποίημά του). Η παρακάτω μαρτυρία του Μακρυγιάννη αφιερώνεται στους θρησκευόμενους που τηρούν ανώδυνους θρησκευτικούς τύπους, αλλά στρατεύονται στην υπηρεσία των δυναστών που λεηλατούν τον τόπο…
«Αὐτόν τόν καλόν ἄνθρωπον τόν εἶχε ὁ Ἀλήπασας, ὁποὔτρωγε τούς ἀνθρώπους καλύτερα ἀπό ψωμί. Ὅταν ἔφκειανε τό κάστρο τῶν Γιαννίνων, ἐπιστατοῦσε αὐτός ὁ καλός ἄνθρωπος. Πόσους ἀνθρώπους ἔρριξε εἰς τόν ἀσβέστη, καί κάηκαν κι’ ἄλλους τούς τρύπαγε εἰς τ’ αὐτιά καί τούς κάρφωνε! Αὐτός ὁ καλός ἄνθρωπος λάδι τήν Τετράδη καί Παρασκευή δέν ἔτρωγε, τούς ἀνθρώπους τούς ρωκάναγε».
Δεν ξέρω αν ο Μακρυγιάννης (πιστός Ορθόδοξος ο ίδιος και αγωνιστής των συνταγματικών δικαιωμάτων της πατρίδας) είχε υπόψη του μια ρήση του Μ. Βασιλείου, που καυτηριάζει ακριβώς την ίδια αθλιότητα:
«Γνωρίζω πολλούς που νηστεύουν, προσεύχονται, σκληραγωγούνται και γενικά εφαρμόζουν με προθυμία κάθε θρησκευτική συνήθεια, αρκεί να μην τους κοστίζει τίποτα, και δεν δίνουν δεκάρα για όσους έχουν ανάγκη. Τι τους ωφελεί η υπόλοιπη αρετή τους; Δεν είναι κατάλληλοι για τη Βασιλεία του Θεού».
Παρόμοιο ένα περιστατικό στη Ρωσία του 16ου αιώνα: «Ο ρώσος [άγιος] Νικόλαος ο Σαλός … τόλμησε να ελέγξει τον τυραννικό τσάρο Ιβάν τον Τρομερό που καταπίεζε το λαό. Ήταν Μεγάλη Σαρακοστή, περίοδος δηλαδή μεγάλης νηστείας πριν από το Πάσχα, νηστείας που και ο Ιβάν, ως χριστιανός μονάρχης, τηρούσε. Ο Νικόλαος διασταυρώθηκε μαζί του και του πρόσφερε να φάει ένα κομμάτι ωμό κρέας. Ο τσάρος οπισθοχώρησε αηδιασμένος, παίρνοντας το μήνυμα, ότι χειρότερο από το να φας κρέας τη Σαρακοστή είναι να “καταβροχθίζεις” ανθρώπινο κρέας με την τυραννική εξουσία σου».
Το πρωτείο της αγάπης, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης διαπερνά τον εκκλησιαστικό βίο ως πολύτιμη σπονδυλική στήλη του. Τον 4ον αιώνα ο Βασίλειος στην Καισάρεια, τον 16ον αιώνα ο Νικόλαος στη Ρωσία, τον 19ον αιώνα ο Μακρυγιάννης στην Ελλάδα, παντού και πάντα το Ευαγγέλιο… Αν τυχόν δεν διαπερνά τους θρησκευόμενους του 2014 στην τυραννισμένη πατρίδα μας, τότε αυτά που εμφανίζονται ως εκκλησιαστικές κοινότητες δεν είναι παρά ασπόνδυλες σάρκες!
[Υ.Γ. Για τις παραπάνω μαρτυρίες, βλ. αντίστοιχα: Μακρυγιάννης, Ἀπομνημονεύματα, ἐκδ. Σφακιανάκη, Θεσσαλονίκη 1975, τ. Α΄, σ. 263. – Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, «Κοινωνική δικαιοσύνη και Ορθόδοξη θεολογία», εκδ. Ακρίας 2006, σ. 12. – Βιβλίο Θρησκευτικών της Γ΄ Λυκείου (κεφ. «Οι εξτρεμιστές της ελευθερίας», υπό Θ.Ν.Π.), σ. 53].
http://blogvirona.blogspot.gr/2014/05/blog-post_9433.html