Η ΚΡΙΣΙΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ

Γράφει ὁ Γιῶργος Νικολακάκος
Στήν ἐποχή μας ὑπάρχει μιά βαθύτατη ἠθική κρίσις, τέτοια ποῦ ὁ νεοευρωπαϊκός πολιτισμός, μέ τούς τέσσερις αίῶνες τῆς ἰστορίας του, πρώτη φορά βιώνει σε τόσο πλάτος και τόση ἔντασιν. Πράγματι οἱ ἀέναες ἠθικές ἀξίες θα λέγαμε ὄτι ἔχουν κονιορτοποιηθῆ σήμερα ἀπό τίς συμπληγάδες τῆς ἀμοραλιστικῆς κοινωνίας μας. Ο σύγχρονος ἄνθρωπος ἔγινε καιροσκόπος, ὀπαδός τῆς «ἤσσονος προσπάθειας»καί δέν διστάζει νά θυσιάση τό συλλογικό καλό προκειμένου νά ὑπηρετήση τό ἀτομικό
συμφέρον. Ἑξάλλου ἡ ἐλαστική ἠθική φωνή πού
διαθέτει τόν κάνει να δέχεται ἀδιαμαρτύρητα το ψέμμα, τήν υποκρισία, τήν ἀσέβεια καί να φορᾶ εὔκολα μᾶσκες, να “ντύνεται” με ρόλους γιἀ τὀ θεαθῆναι. Ἑπομένως ἀποτελεῖ τραγέλαφο ὁ ὄρος “ηθικός κώδικας” γιά τόν σύγχρονον ἄνθρωπον ἀφοῦ ὄχι μόνον παραβιάζει τούς ἄγραφους κανόνες αλλά καί ἀδιαφορεῖ γιά τό φαινόμενο αὐτό.
Οἰ ἠθικές ἀξίες τοῦ ἀτόμου διαμορφὠνονται κατά τήν διάρκεια κοινωνικοποιήσεως τοῦ ἀτόμου. Η κοινωνία δέν εῖναι ἀπλῶς ἕνα ἄθροισμα ἀτόμων. Πάνω ἀπό ὄλα ἀποτελεῖ ἕνα σύνολο ἀξιῶν, θεσμῶν, ἀντιλήψεων καί κοινά ἀποδεκτῶν κανόνων καί σχέσεων πού συνδέουν τά μέλη της καί μετατρέπουν τό ἄθροισμα σέ ὀργανωμένη κοινωνική ὀμάδα. Έτσι τό ἄτομο, γιά να μπορέση νά συνυπάρξη με τούς ἄλλους ἀφομοιώνει σταδιακά αύτά τα συνεκτικά στοιχεῖα καί ἀναπτύσσει τίς κοινωνικές δεξιότητες, διευκολύνοντας τήν ὀμαλή ἐνσωμάτωσιν
του στόν κοινωνικόν χῶρο καί τήν ἀτομική του εὐδοκίμησι.Οἰ ἀξίες τίς ὀποῖες ἐνστερνίζεται τό ἄτομο κατά τήν διάρκεια τῆς κοινωνικοποιήσεως δέν εῖναι ἀμιγῶς ἠθικές. Εἶναι καί οἰ πολιτικές ἀξίες, φορεῖς καί ἐκφραστές τῶν όποίων εἶναι οἰ ίδεολογίες
Τό κυριώτερο χαρακτηρηστικό τῆς πολιτικῆς ζωῆς τῆς ἐποχῆς μας εἶναι ή ἐμφάνισις τῶν ἰδεολογιῶν.. Ιδεολογίες λειτούργησαν σέ ὄλες τίς ἐποχές, ἀλλά έπιστρατεύθηκαν γιά τήν έπίτευξιν έθνικῶν σκοπῶν. Υπῆρξαν παροδικά φαινόμενα καί δέν εἴχαν καθολικό χαρακτῆρα . Δέν ἐπεδίωξαν νά ἐρμηνεύσουν ὄλα τά πνευματικά οἰκονομικά καί πολιτικά φαινόμενα καί οἱ ἐκφραστές αυτῶν τῶν ἰδεολογιῶν δέν προσπάθησαν νά τίς άναγάγουν σέ γενικές θεωρίες μέ τίς ὀποῖες θα ἐρμήνευαν ὄλα τἀ κοινωνικά, πνευματικά, οἰκονομικά καί
πολιτικά φαινόμενα. Υπῆρξαν ίδεολογίες ποῦ δέν ὑπῆρξαν παροδικά φαινόμενα. Ὄμως, αὐτές οἱ ἰδεολογίες ἐξέφραζαν το πνεῦμα ἑνός λαοῦ καί εἴχαν διαμορφωθῆ μάλλον αὐθόρμητα μέσα ἀπο τίς ἱστορικές ἐμπειρίες τοῦ λαοῦ καί εἴχαν κατά κάποιον τρόπο ἔμφυτον χαρακτῆρα. Επίσης λειτούργησαν σἀν μιά συνεκτική δύναμη και όχι σαν διχαστική δύναμη.
Οἰ πολιτικές ἰδεολογίες εῖναι σύγχρονο φαινόμενο. Εκεῖνος ποῦ δημιούργησε τήν σύγχρονη ιδεολογική σκέψι ἤταν ὁ Μἀρξ. Προηγήθηκαν οί θεωρίες τῶν Φυσιοκρατῶν ἀλλά δέν εἴχαν ὑποστεῖ πολιτική ἐπεξεργασία. Πολιτική ἐπεξεργασία ὑπέστησαν ἀπό τόν Μάρξ. Η μηχανιστική θεωρία τῶν Φυσιοκρατῶν καί ἡ Διαλεκτική τοῦ Χέγκελ ἀποτελοῦν τόν πυρῆνα τῆς Μαρξιστικῆς ἰδεολογίας. Εῖναι τελείως περιττόν καί ἄσκοπον νά εντρύφηση κανείς στην φιλοσοφία του Χέγκελ για να τεκμηριώση αυτήν την θέσι. Kατά τον Χέγκελ, για
να
διεκπεραιωθούν οι σκοποί του Πνεύματος απαιτείτο μια αδιαφιλονίκητη επιβολή της κυβερνήσεως επάνω στους πολῖτες. Το ἱστορικό καθῆκον ἐπέβαλλε ἡ ἰδέα του κοινωνικού συμβολαίου να αντικατασταθη απο την ιδέα του κράτους σαν ἓνα αντικειμενικό σύνολο. Απο τις ασυμβίβαστες συγκρούσεις των ατομικῶν συμφερόντων ποῦ ἀποτελοῦν τήν βάσι τῶν σχέσεων τῆς κοινωνίας, οἱ ἐγγενεῖς μηχανισμοί τῆς κοινωνίας δέν μποροῦν νἀ δημιουργήσουν κοινό συμφέρον. Τἀανταγωνιστικά ἀτομικά συμφέροντα εῖναι ἀνίκανα να δημιουργήσουν
ἓνα
σύστημα τό ὀποῖον θά ἐγγύατατο τήν περαιτέρω πορεῖα τοῦ συνόλου. Ἔπρεπε, λοιπόν νά ἐκλείψουν οί συγκρούσεις μεταξύ τῶν τάξεων.
Οἱ ίδεολογίες παρέχουν ἐρμηνεῖες ποῦ αἴρουν τήν αβεβαιότητα και την ανασφάλεια ποῦ προκαλοῦν τα περίπλοκα φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα καί ἀπαλλάσσουν τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν ανάγκη να εντρυφῆ στά βαθύτερα φιλοσοφικά προβλήματα. Τοῦ παρέχουν τήν ἐρμηνεῖα γιά ὄτι τοῦ εῖναι ἀνεξερεύνητο καί ένοχλητικό. Ἐπειδή δέν μπορεῖ νά κατανοήση τήν νομοτέλεια καί τήν κανονικότητα τῶν γεγονότων τοῦ κόσμου γιατί εῖναι ἔξω ἀπό τήν γνωστική του ἐμβέλεια, τοῦ παρέχουν τίς ἀναγκαῖες ἐρμηνεῖες γιά τίς λειτουργίες
τῆς
φύσεως καί τῆς κοινωνίας.
Τὀ περιεχόμενο τῆς σκέψεως τῶν ἀνθώπων ποῦ καταφάσκουν σέ ἰδεολογίες δέν ἀποτελεῖ κατάφασιν ἀντικειμένων τῆς ἐξωτερικῆς ἐμπειρίας καί συνεπῶς εῖναι δύσκολο νά ὑποβληθοῦν οἱ ἰδέες καί σκέψεις τους στήν κριτική τῆς γνώσεως, Ιδιαίτερα ὁ Μαρξισμός έχει πείσει τους οπαδούς του ότι λαμβάνουν μέρος σε μιά παράστασι μέ τίς μεγαλύτερες ἀξιώσεις ποῦ θά αποτελέση τό μεγαλύτερο γεγονός τῆς πολιτικῆς καί κοινωνικῆς ζωῆς τῆς χῶρας. Ὁ δέ Σοσιαλισμός καί ὁ Φιλελευθερισμός ἔχουν συνηθίσει τούς ὀπαδούς τους νά
άφομοιώνουν ἐκεῖνα τά πολιτισμικά στοιχεῖα ποῦ ὑποβαθμίζουν τήν ποιότητα τῆς ζωῆς καί ἔχουν μετατρέψει κάθε εὐγενή φιλοδοξία καί ἰδεώδους τοῦ ἀνθρώπου σε ὑποσυνείδητες ἰδεοληψίες.
Οἱ ἰδεολογίες ἀποτελοῦν τροχοπέδη στήν προσπάθεια ἀνευρέσεως λύσεως τῶν κοινωνικῶν καί πολιτικῶν προβλημάτων. Τά ἄτομα ὀχυρώνονται πίσω από τις ἰδεολογικές προκατάληψεις οί ὀποῖες ἀκυρώνουν τίς πολιτικές κρίσεις τῶν ἀτόμων καί ἔτσι δέν μποροῦν νά διακρίνουν τό ἔρημο τοπίο ποὖ ἄφησαν οι ιδεολογίες τους. Φοβοῦνται νά μήν χάσουν τίς θωρακίσεις τῶν αὐτά ἀσφαλίσεων ποῦ προσφέρουν οί προκαταλήψεις καί οί δογματικές πίστεις. Εάν ἡ κοινωνία δέν μπορέσει νά προαγάγη τήν ἐξατομικεύσιν, τά ἄτομα θά όχυρώνονται
πίσω από τίς προκαταλήψεις ποὖ τούς προσφέρουν οί ἰδεοληψίες τους καί δέν θά μπορέση να πετύχη τήν ἐλευθερία τῆς ἀτομικῆς αὐθυπερβάσεως καί να αποκτήση ἐπίγνωσι τῆς έρήμου ποῦ ἄφησαν πίσω τους οι μεγάλες και ψευδεῖς ιδέες. Μετά τήν κατάρευσιν τοῦ Μαρξισμοῦ, ο σοσιαλισμός εἶναι ἡ ιδεολογία ἡ οποῖα κάνει τήν μεγαλύτερα χρήσιν ιδεολογικῶν μέσων, τά ὀποῖα ἀποσκοποῦν στήν αλλοίωσι τής γηγενούς ἰδεολογικής ταυτότητος τοῦ λαοῦ.
Οί ἰδεολογίες δέν διατυπώνουν μόνον μιἀ πολιτική καί κοινωνική πρότασι καί δέν προσπαθοῦν ἀπλῶς νά ἐπηρεάσουν τήν πολιτική σκέψι τῶν ἀτόμων. Ἡ ἐπίδρασις των διαχέεται σέ ὄλες τίς ἐκφάνσεις τῆς πολιτικῆς ζωῆς τῆς κοινωνίας καί άλλοιώνει τήν πολιτιστική ταυτότητα τού λαού. Αυτό τό κατορθώνουν μέ τό να ὑποκαθιστοῦν τίς πολιτιστικές ἀξίες τῆς κοινωνίας, οἰ ὀποῖες ἔχουν διαμορφωθῆ μέσα ἀπό μιά μακρά ἰστορική διαδικασία μέ τίς άξίες ποῦ ἐπιβάλλει ἡ ἰδεολογία της. Ἡ ἀμφισβήτησις τῶν ἀξιών ἔχει άρχίσει πρό
πολλοῦ καί συντελεῖται μέ συστηματικό καί πολυμέτωπον τρόπον. Ἔτσι βλέπομε ὄτι ἡ ὀμοφυλοφιλία δέν ἀποδίδεται σάν σεξουαλική διαστροφή ἀλλά σάν μιά ἀπό τίς sexual orientations, ἓνας διαφορετικός σεξουαλικός προσανατολισμός.Μέ αὐτόν τόν τρόπον ἡ σεξουαλική συμπεριφορά καθιερώνεται στήν συνείδησιν τῶν ἀνθρώπων σάν κάτι τό φυσιολογικό καί όχι σάν κάτι πού είναι αηδές καί πορωμένο.Η πολιτική «ορθότητα» χρησιμοποιείται γιά νά ἐπιβάλλη στήν συνείδησιν τῶν ἀνθρώπων ἓνα νέο πολιτιστικό πρόγραμμα μέ αξιολογικές κρίσεις ποῦ
θά εῖναι σύμφωνες μέ αυτό τό πρόγραμμα. Εῖναι ὁ τρόπος νομομοποιήσεως τῶν προϊόντων τοῦ νέου πολιτισμοῦ. Ὄμως γιά νά επιτευχθῆ αύτό θά πρέπη νά φιμωθοῦν αὐτά τά ἄτομα τά οποῖα ἐνδέχεται νά ἐκθέσουν τήν ζωή τού σημερινοῦ «πολιτισμοῦ», τοῦ «πολιτισμοῦ» ποῦ προσπαθοῦν νά μᾶς ἐπιβάλλουν . Ἔτσι βλέπομε νά προπηλακίζωνται ἐκείνοι ποῦ ἀπαιτοῦν νά εῖναι Ἑλληνόπουλα οί σημαιοφόροι στίς εθνικές επετείους καί να ἐκτοξεύωνται βαρύτατες ύβρεις κατά αὐτῶν ποῦ ἀντιδροῦν σέ τέτοιες ἐνέργειες, να χαρακτηρίζωνται
ρατσιστές αὐτοί ποῦ ζητοῦν νά τεθοῦν φραγμοί στήν εἴσοδο λαθρομεταναστῶν καί να γίνεται ἀλλοίωσις ἡ παραποίησις στατιστικών στοιχείων.Στήν συνείδησιν τών ὡρίμων ἀτόμων βέβαια, ἄτομα καί ὀμάδες καθώς καί ηθικές καί πολιτιστικές ἀξίες θά εξακολουθοῦν νά ίεραρχοῦνται, ἀλλά στήν συνείδησιν τῶν νεωτέρων γενεῶν θά ίσοπεδωθοῦν τά πάντα.
Η μεγάλη ἠθική κρίσις στήν Ελλάδα ἐπῆλθε τήν ἑποχή τῆς Πασοκρατίας. Ο Σοσιαλισμός τοῦ Παπανδρέου καί ὁ ἐκσυγχρονισμός τοῦ Σημίτη διάβρωσαν σέ βᾶθος τίς ἴδιες τίς ἀξίες τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Η ἑλληνική κοινωνία, κατ’ εξοχήν ἐπί εκσυγχρονισμού, μετέτρεψε σε ἀποκλειστική ἀξία τὀ κυνήγι τοῦ χρήματος, με συνέπεια νά ἀπαξιωθοῦν ὄλα τἀ συστήματα ἀξιῶν, ἀπαξίωσιν γιά τήν ὀποῖα ὁ σχετικισμός καί ἡ ἠδονοθηρία τοῦ ἐκσυγχρονισμοῦ ἔπαιξαν καθοριστικό ρόλο.
Οἰ Ἕλληνες ἔχασαν την δημιουργικότητα που εχαρακτήριζε όλη την ιστορική διαδρομή του έλληνικοῦν ἔθνους καί ἀποτελοῦσε τόν πλαῦτον του τήν οποίαν σήμερα ἔχει χάσει΄Ο λαός φαίνεται ἀπωλέσμένος καί ἀποπροσανατολισμένος καί δέν κάνει καμία προσπάθεια να αναζητήση τίς γενεσιουργούς αιτίες τῶν προβλημάτων πού άντιμετωπίζει καί γιαυτό δέν θά μπορέση να κάνη τήν ὑπέρβασιν πού ἀπαιτοῦν οί δύσκολοι καιροί τους ὀποίους διανύουμε. Ἔχομε δημιουργήσει μιά κοινωνία η ὀποῖα ἔχει χάσει τήν επαφή της μέ τίς ανώτερες
πολιτιστικές καί πνευματικές μας ἀξίες καί ἔχει ἀναγάγει σέ στόχους ζωῆς τό βόλεμα καί τήν πρόωρη συνταξιοδότησι. Καί ἀφοῦ μᾶς κυβερνοῦν πολιτικές ηγεσίες τίς ὀποῖες αὐτή ἡ κοινωνία ἔχει ἀναδείξει, δέν εἶναι νἀ ἀπορῆ κανεῖς πού ἀδυνατοῦν να ἀντιμετωπίσουν τήν κατάστασιν.
Τά ἐθνικά ὀράματα, ποῦ ἀποτελοῦσαν τόν φάρο πού φώτιζε τήν πορεῖα τοῦ ἑλληνισμοῦ στό παρελθόν ὑποκαταστάθηκαν ἀρχικά ἀπό μία δυσανάλογη για τα ελληνικά δεδομένα ευημερία . Η ὑλική εὐημερία ἀποκομμένη ἀπό τήν καλλιέργεια τῆς αρετῆς τῆς ὁλιγάρκειας, τοῦ μέτρου, μετατρέπει τόν ἄνθρωπο σέ κυνηγό τοῦ εὔκολου καί γρήγορου πλούτου μέ νομοτελειακή συνέπεια, βεβαίως, τήν ἐθνική πολιτική, ἐθνική καί οἰκονομική χρεωκοπία, τήν ἠθική έκπτωσιν τῆς κοινωνίας μας καί τήν ὑποταγή στήν δικτατορία τῶν ἀγορῶν καί τῆς
τρόικας με περαιτέρω επαπειλούμενους κινδύνους γιά τήν ἐδαφική μας κυριαρχία.
Μέ τήν ἐπέλασι τοῦ Σοσιαλισμοῦ γνωρίσαμε μιά βαθιά κρίσι στήν παιδεῖα. Σε όλο σχεδόν τόν βίον τοῦ συγχρόνου ἐλληνικοῦ κράτους ὑπῆρχε μιά σταθερά, πού ἀφοροῦσε τόσο τήν δημόσια εκπαίδευσι, πού ἐξακολουθεῖ να ἔχη τήν πρώτη θέσι σέ ὄλες τις βαθμίδες, ὄσον καί στήν ἰδιωτική ἐκπαίδευσι, πού ἐκινεῖτο στούς ἴδιους ἄξονες. Ἡ φιλοπατρία, τό ἠρωϊκό πρότυπο, ἡ ἐθνική, ἠθική καί θρησκευτική διαπαιδαγώγησις τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων, ἡ προβολή τῶν ἰδεῶν, τῶν ἠρώων καί τῶν συμβόλων τοῦ Ἔθνους μας, τοῦ μόνου καί
ἀληθινοῦ προσώπου μας στήν Ιστορία, διεμόρφωσαν γενιές καί γενιές. Ὁ μηδενισμός, οἰ ἰδεολογίες καί τά ἀρνητικά πρότυπα τῆς παρακμῆς, τοῦ μισελληνισμοῦ, τῆς ἀμφισβητήσεως τῆς ἐθνικῆς μας ταυτότητος καί ἐνότητας, ἤταν περιθωριακές ἀντιλήψεις, ἀπόβλητες καί ὄνειδος γιά τούς φορεῖς της. Ακόμη καί ἡ Αριστερά στήν διάρκεια τοῦ Β΄ ΠΠ στήν χῶρα μας, χρησιμοποίησε καί προέβαλε τό ἠρωϊκό πρότυπο, ψευδώνυμα παρμένα ἀπό τήν Ἐθνεγερσία καί τήν κλασσική ἐποχή, ὄπως π.χ. «Αρης», γιά να συνεγείρη καί νά συσπειρώση τίς λαϊκές
μᾶζες, .
Σέ μιὰ ἐποχή, ὅπου ὁ ὁδοστρωτήρας τοῦ οἰκουμενισμοῦ συντρίβει ἰδιαιτερότητες, ὀδηγώντας σὲ φασιστικὴ ὁμοιομορφία τοὺς λαούς, ἡ ἑλληνικὴ ἐκπαίδευσις καὶ δυστυχῶς μεγάλο μέρος τῶν λειτουργῶν της κηρύττουν παρακμιακὲς συνταγὲς ἀγωγῆς. Ωθοῦν τούς νέους νά ἀρνηθοῦν τήν ταυτότητα τους, την ταυτότητα ἑνός λαοῦ ποῦ κοινώνησε μέ κοσμοϊστορικές ἀλήθειες. Οἱ δυνάμεις τῆς μηδενιστικῆς καί παρακμιακῆς ἀριστεράς ἀρνοῦνται καί ἀμφισβητοῦν τὀ Ἔθνος, τήν Ιστορία του καί τήν ταυτότητα του, ποῦ ἀντιλαμβάνονται
τήν κοινωνία ὡς πεδίον ταξικοῦ πολέμου, ποῦ λοιδοροῦν τούς ἤρωες καί τά σύμβολα του, στόχευσαν στήν διάβρωσιν καί κατάληψιν τῆς παιδεῖας, εἶτε ὡς πρόσωπα, εἶτε ἐπιβάλλοντας τίς παρακμιακές ἰδεοληψίες τους στήν διδακτέα ὕλη, ὑποβαθμίζοντας ἥ καί ἐξαφανίζοντας ό,τι συγκροτοῦσε τήν προβολή τῆς ἐθνικῆς ἰδέας στούς μαθητές καί φοιτητές. Ἕγινε μάλιστα μόδα. Επικέντρωσαν τίς προσπάθειες τούς στούς τομεῖς ίστορικῶν σπουδῶν, στήν «διεθνιστική» ἀναθεώρησιν της, στήν προώθησιν τῶν καταλλήλων προσώπων καί στήν
συγγραφή καί διανομή στήν ἐκπαίδευσιν βιβλίων Ιστορίας πού εὐαγγελίζονται τα ράκη τῶν μισελληνικῶν ἰδεῶν τους, προβάλλοντας μιά νεοταξίτικη παρακμιακή προσέγγισι. Ο στόχος εἶναι, να πληγῆ δι’ ενός δῆθεν «προοδευτικοῦ ἐκσυγχρονισμοῦ» ὁ πυρῆνας τῆς ἐθνικῆς ἰδεολογίας καί ταυτότητας, που ἔτσι θἀ διευκολυνθῆ καί ἡ προαγωγή τους στόν πολιτικό και κομματικό στίβο. Αύτό πηγαίνει χέρι – χέρι μέ τήν κατασυκοφάντησιν κάθε ἀντίθέτου φωνῆς καί ἰδέας ὡς «εθνικιστικῆς», «σωβινιστικῆς», ἔως καί «φασιστικῆς». Τό
σχολεῖο σήμερα δέν διαμορφώνει νέους εφοδιασμένους με ίδανικά. Ἡ ελ-ἐλιπής καλλιέργεια πνευματικῶν άρετών όπως ὁ εποικοδομητικός, διάλογος καί ἡ ἔρευνα, ἀποτελοῦν τήν πραγματικότητα τοῦ Ελληνικοῦ σχολείου. Στίς τηλεοπτικές ἐκπομπές βλέπομε νά προβάλλονται συνεχῶς εἴδωλα, όπως τραγουδιστές, ἠθοποιοί, δημοσιογράφοι, ἄτομα χωρίς πνευματικότητα καί ἠθική, ἐνῶ θά ἔπρεπε να εἶναι προσκεκλημένοι ἄνθρωποι ἀπό τόν χῶρο τοῦ πνεύματος.
Γιά ὄλα αυτά εὐθύνεται καό ὁ λαός πού ἐπέτρεψε να αναδειχθοῦν στό πολιτικό προσκήνιο πρόσωπα όχι ἄξια αλλά ἐπιδέξια. Μία κοινωνία η οποία, με την δική της ανοχή και πρωτίστως με την ευθύνη των πολιτικών ταγών, σταδιακά μετέβαλλε τον αξιακό της κώδικα, φθάνοντας στο σημείο να ανέχεται σήμερα καταστάσεις και πρόσωπα, που λίγο παλαιότερα θα την είχαν κατεβάσει στους δρόμους ή στο Γουδή
Πῶς μπορεῖ νά χειραφετηθῆ ἡ ἀνθρώπινη σκέψις από τίς ἄλογες ίδέες; Η χειραφέτησις τοῦ άλόγου ἀποτελεῖ τήν μεγαλύτερη πολιτιστική κατάκτησιν τοῦ ἀνθρώπου καί ὄχι ἡ δημιουργία κάποιας κουλτούρας. Αυτά ποῦ ἐδίδασκε ο Πλάτων εξακολουθοῦν νά εῖναι ἐπίκαιρα. Ὄταν τό ἄλογο μέρος τἦς ψυχἦς τεθεἶ ὑπό τἠν ἐποπτεῖα τοῦ λογικοῦ, τότε θά προκύψουν καί θά γεννηθοῦν καί οἱ ἀρετές στόν ἄνθρωπο. Οι ιδεες τὦν προγόνων μας μποροῦν να λειτουργήσουν σάν ἐργαλεῖο γιά τήν χειραφέτησι τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τίς ἄλλογες δυνάμεις
διότι ἀποτελοῦν μιά πειθαρχημένη μεθοδολογικά ἀναφορά σε μιά πρότασι πού προσφέρεται να ὑποστῆ λογικόν καί ἐμπειρικόν ἔλεγχο., ἑνῶ οἱ ἰδέες τὦν ιδεολογιῶν δέν ἀποτελοῦν κατάφασι τῆς ἐξωτερικῆς ἐμπειρίας καί ἔτσι δέν μποροῦν νά ὑποβληθοῦν στήν κριτική τῆς γνώσεως.
Σήμερα ή άθρωπότητα ἀντιμετωπίζει σοβαρές κρίσεις οἰ ὀποῖες τείνουν νά πάρουν ἐκρηκτικές διαστάσεις. Γία νά αποτραπῆ ἡ ἐκδήλωσις μιάς τρομερής κρίσεως ἀπαιτεῖται ἓνα πρόγραμμα καί ἡ λήψις μιᾶς σειράς μέτρων ποῦ θά δημιουργοῦν μία προοπτική γιά τό μέλλον καί ένα όραμα, ιδιαίτερα γιά τούς νέους.Επίσης ὀ λαός δέν θά πρέπη νά παρακολουθῆ μέ ἀπάθεια τήν προσπάθεια ποῦ κάνουν τά πολιτικἀ κὀμματα γιά τήν κατάπτωσιν τῆς γλώσσης, τήν ἔκπτωσι τῶν ήθών, καί τήν ἀλλοίωσιν τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος καί τῆς
συνειδήσεως
τού λαοῦ, νά ἐκφυλίζουν τήν σκέψι του καί να καθιστοῦν τόν λαό ἀνικάνον νά ἐστιάση τήν προσοχή του σέ ἓνα σαφῶς ὀριοθετημένον καί συγκεκριμένον σκοπόν. Θά ἀπαιτηθῆ ἡ ἀναθεώρησις τῶν θεμελιωδῶν πεποιθήσεών μας καθῶς καί ἡ ἀναζήτησις νέων προτύπων ἀπό τήν παράδοσιν, τήν ἱστορία, ἀλλά καί τήν κοινωνική ζωή. Ὄταν οἱ ἁξίες καί ἰδέες δέν ἀντανακλοῦν τό πνεῦμα καί τόν χαρακτῆρα τοῦ λαοῦ ἀπορυθμίζεται ἠ γυροσκοπική του πυξίδα άποπροσανατολίζεται, άλλοιώνεται ὁ χαρακτῆρας του, διαστρέφονται οἱ πολιτικές και
κοινωνικές του ἀντιλήψεις καί ἐκφυλίζεται ἡ σκέψις καί ὁ χαρακτῆρας του. Επίσης οἱ ἄνθρωποι θά πρέπη νά αρχίσουν νά διοχετεύουν τις ενέργειες τους σε δημιουργικές κατευθύνσεις ὧστε νά προκύψη μιά καλλιτέρα κοινωνία καί οἰ ἄθρωποι νά πιστεύουν ὄτι ή εὐημερία δέν θά προκύψη ἀπό τήν ἐφαρμογή μερικῶν ἀπλῶν συνταγῶν καί πολύ λιγώτερο ἀπό τίς συνταγές τῶν διαφόρων ἰδεολογιῶν . Πρέπει νά θεωροῦμε σάν ὑπέρτατες άξιες τήν πνευματική καί πολιτική ἐλευθέρια καί τόν σεβασμό τῆς αὐτονομίας τῆς άνθρωπίνης
προσωπικότητας.