Ο Εκατομβαιών είναι ο 1-ος μήνας στο Αττικό ημερολόγιο, άρχιζε την πρώτη νουμηνία μετά το θερινό ηλιοστάσιο (21 Ιουνίου) και αντιστοιχούσε με το χρονικό διάστημα από 23 Ιουνίου έως 23 Ιουλίου, αφιερωμένος στον Απόλλωνα.
Είχε πάρει το όνομά του από τα Εκατόμβαια, μία γιορτή που γινόταν προς τιμή του Απόλλωνα, στην οποία θυσιάζονταν εκατόμβαι, δηλαδή μεγαλοπρεπής θυσία 100 βοδιών, ταύρων κ.ά.
Κυριότερες γιορτές στην αρχαία Αθήνα κατά το μήνα αυτό ήταν τα Παναθήναια, τα Κρόνια και τα Συνοίκια.
Στη διάρκεια του Εκατομβαιώνα γιορτάζονταν στην Αθήνα τα Κρόνια -την 12η του μηνός- και τα Αθήναια -που αργότερα μετονομάστηκαν σε Παναθήναια- η αρχαιότερη και σημαντικότερη γιορτή των Αθηναίων, αφού κατά την παράδοση:
«Εριχθόνιος και των Παναθηναίων την εορτήν συνεστήσατο» (Πάριον Χρονικόν, στ. 18).
Κορυφαία ημέρα της γιορτής, με την οποία φαίνεται ότι έκλεινε ο εορταστικός κύκλος, ήταν η 28η του Εκατομβαιώνα, κατά την οποία οι Αθηναίοι τιμούσαν τα γενέθλια της πολιούχου θεάς τους Αθηνάς.
Αργότερα, πιθανώς από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., γιορτάζονταν και τα Μεγάλα Παναθήναια, από την 21η ή την 24η μέχρι την 28η του Εκατομβαιώνα ανά τετραετία.
Με τη σπουδαία γιορτή των Παναθηναίων που γιορταζόταν με μεγαλοπρέπεια, οι Αθηναίοι τόνωναν αφ’ ενός μεν την πίστη τους στη θεά και το κράτος τους, αφ’ ετέρου δε έστελναν ένα μήνυμα σε φίλους και εχθρούς για το μεγαλείο και τη δύναμη της Αθήνας.
Τη 16η του μηνός γιορτάζονταν τα Συνοίκια ή Ξυνοίκια, μια από τις αρχαιότερες ετήσιες γιορτές των αρχαίων Αθηναίων προς τιμήν της θεάς Αθηνάς.
Σύμφωνα με την παράδοση η γιορτή δημιουργήθηκε και καθιερώθηκε από τον Θησέα, όταν συνένωσε σε πόλη (συνοικισμό) τις 11 κωμοπόλεις και τα χωριά της Αττικής (Θουκ. Β’ 15, 1-2).
Τα Συνοίκια ετελούντο με αναίμακτες θυσίες στη θεά Αθηνά και τη θεά Ειρήνη (Σχλ. Αριστφ. Ειρ. 1019).
Αργότερα αναφέρονταν και με τις ονομασίες Μετοίκια ή Συνοικέσια.
Εκατόμβαιος ονομαζόταν μήνας των ιωνικών πόλεων της Μικράς Ασίας, που ως ονομασία αντιστοιχεί προς τον αττικό μήνα Εκατομβαιώνα, αλλά σύμφωνα με το Ημερολόγιο της Φλωρεντίας (Hemorologium Florentinum) διαρκούσε από τις 24 Ιουνίου ως τις 24 Ιουλίου.
Στη Σπάρτη ο αντίστοιχος μήνας με τον αττικό Εκατομβαιώνα ονομαζόταν Εκατομβεύς, και κατά τη διάρκειά του γιορτάζονταν τα Υακίνθια, γιορτή προς τιμήν του εξαιρετικής ομορφιάς Υάκινθου, τον οποίον φόνευσε κατά λάθος ο Απόλλωνας.
Τα Υακίνθια ήταν γιορτή που συμβόλιζε την ανά έτος θνήσκουσα και αναγεννώμενη βλάστηση.
Από το γεγονός αυτό, αρκετοί ερευνητές θεωρούν ότι ο Εκατομβεύς αντιστοιχούσε μάλλον στον ανοιξιάτικο μήνα Θαργηλιώνα.
Τέλος, ως Εκατόμβιος είναι γνωστός μήνας στην πόλη Άλω της Φθιώτιδας (IG. ΙΧ 2, 109 b 50) αντίστοιχος του αττικού μήνα Εκατομβαιώνα.
————————————————————————————————————–
Πηγές
•«Η Οδύσσεια των Ημερολογίων, τόμος Α’ – αναζητώντας τις ρίζες», εκδόσεις ΔΙΑΥΛΟΣ, εκδοθέν υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών.