Για τη οικονομική κρίση και την αντιμετώπισή της μίλησε σήμερα ο Αντώνης Σαμαράς στο 13ο ετήσιο Συνέδριο Economist στην Αθήνα. Είπε μεταξύ άλλων:
Στην τωρινή διεθνή κρίση είχαμε αμφισβήτηση πέντε εννοιολογικών σταθερών που καθόρισαν τη διεθνή ατζέντα των τελευταίων δύο δεκαετιών.
* Αμφισβητήθηκε το ανθρωπολογικό πρότυπο που κυριαρχούσε ως πρόσφατα. Και που δεν ήταν homo sapiens , δεν ήταν homo economicus, ήταν πλέον homo speculatorus – κατάντησε άνθρωπος- κερδοσκόπος.
* Αμφισβητήθηκε – ή μάλλον κατέρρευσε με πάταγο η επιχειρηματική λογική που υποκαθιστά την κερδοφορία με την κερδοσκοπία, τη συσσώρευση παραγωγικού πλούτου με την αποθησαύριση λογιστικών υπεραξιών, την παραγωγική επένδυση με το αχαλίνωτο ποντάρισμα σε αδιαφανή αξιόγραφα, τη διάχυση πλούτου με τη διάχυση του ρίσκου, την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας με τη λατρεία της εξωπραγματικής «φούσκας».
* Κατέρρευσε, ένα διεθνές μοντέλο οικονομικού καταμερισμού, όπου η Κίνα παρήγε φθηνά βιομηχανικά αγαθά που πουλούσε στον υπόλοιπο κόσμο και συσσώρευε χρεόγραφα όλων των υπολοίπων, αδιαφορώντας για το πώς θα της ξεπληρωθούν. Όπου η Αμερική παρήγε καταναλωτική ζήτηση για να απορροφήσει την παραγωγή όλων των άλλων, δημιουργώντας όλο και μεγαλύτερο χρέος, εσωτερικό και διεθνές. Και όπου η Ευρώπη παρήγε νομισματική σταθερότητα για το ευρώ της, αλλά και στασιμότητα για τις οικονομίες της.
* Κατέρρευσε η αντίληψη ότι τα εθνικά κράτη έχουν παραμεριστεί κι ότι έχουν περιθωριακό ρόλο στη διεθνή πολιτική.
* Κατέρρευσε και η αντίληψη ότι οι ιδιωτικοποιήσεις είναι πάντα «σωτήριες» για τις οικονομίες.
Όλα αυτά δείχνουν ότι για να υπάρξει «επανεκκίνηση» της διεθνούς οικονομίας, πρέπει να αλλάξουν οι νοοτροπίες και οι βασικές προτεραιότητες παντού:
– Οι Αμερικανοί να πάψουν να συμπεριφέρονται ως «αδιαμφισβήτητοι ηγέτες» του κόσμου σε ρόλο «ατμομηχανής» για την παγκόσμια οικονομία. Και να αρχίσουν να ενδιαφέρονται περισσότερο για την αποκατάσταση των εσωτερικών δημοσιονομικών ισορροπιών τους.
– Οι Κινέζοι να πάψουν να στηρίζονται στον αθέμιτο εμπορικό ανταγωνισμό, καταστρέφοντας όλες τις υπόλοιπες οικονομίες από τις οποίες περιμένουν να απορροφήσουν τα προϊόντα τους
– Οι Ευρωπαίοι να πάψουν να ενδιαφέρονται μόνο για τη συσσώρευση τραπεζικών υπεραξιών κι όχι για την βιώσιμη ανάπτυξη των οικονομιών τους.
Πρέπει να αλλάξουν κυρίαρχες νοοτροπίες παντού στον κόσμο. Κι αυτό απαιτεί πολιτισμικές αλλαγές, ψυχολογικές ανατροπές και ιδεολογικές μετατοπίσεις…
* Θέλουμε να ξεπεράσουμε τον «άνθρωπο-κερδοσκόπο», αλλά για να επιστρέψουμε στον άνθρωπο που σκέπτεται και οικονομεί, όχι για να εγκαταστήσουμε μια πανίσχυρη γραφειοκρατία, που θα υποτάξει τον άνθρωπο.
* Θέλουμε να ξεπεράσουμε την κερδοσκοπία, αλλά για να επιστρέψουμε στην επιχειρηματικότητα, στην ανταγωνιστικότητα και στη διάχυση του εισοδήματος μέσα από τις αγορές, όχι για να σκοτώσουμε τις αγορές.
* Θέλουμε να επιστρέψουμε στο ρυθμιστικό ρόλο του κράτους, όχι στην κρατικοποίηση της οικονομίας. Θέλουμε περισσότερο ρυθμιστικό ρόλο των κράτους στις αγορές, όχι περισσότερο κρατισμό.
* Θέλουμε τα εθνικά κράτη να ανακτήσουν το ρόλο τους και την ισχύ τους, για να υπάρξει περισσότερη συνεργασία ανάμεσά τους, περισσότερη δημοκρατία στο εσωτερικό τους, περισσότερη αλληλεγγύη μέσα στις εθνικές κοινωνίες, αλλά και στις διακρατικές σχέσεις.
Μ’ άλλα λόγια, θέλουμε να διορθώσουμε μιαν υπερβολή αναζητώντας το δρόμο της Αριστοτελικής μεσότητας, όχι με μιαν άλλη υπερβολή ακόμα χειρότερη….