Η ευθύνη του σήμερα απέναντι στο αύριο του Κυπριακού Ελληνισμού. “Εύ σοί τό μέλλον’ έξεις, άν τό παρόν ευ τιθής”. (ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ)
Ο Αβραάμ Λίνκολ το έχει πει: «Δίνοντας ελευθερία στους σκλάβους, διασφαλίζουμε την ελευθερία των ελευθέρων». Σήμερα οι περισσότεροι λαοί έχουν κατακτήσει –τυπικά τουλάχιστον– το προνόμιο της ελευθερίας. Όμως κανένας δεν είναι απόλυτα ελεύθερος, γιατί υπάρχουν και δούλοι της ανεξαρτησίας τους. Το είχε εύστοχα επισημάνει ο Πλάτωνας: «Η άγαν ελευθερία ουκ εις άλλο τι η εις άγαν δουλείαν μεταβάλλει και ιδιώτην και πόλιν» (=η υπέρμετρη ελευθερία οδηγεί σε υπέρμετρη δουλεία και τον πολίτη και την πόλη).
Οι σημερινές κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες κάνουν τον σκεπτόμενο άνθρωπο να διερωτάται: Μήπως αυτό πού ονομάζουμε ελευθερία δεν είναι τίποτε άλλο από μία διευκόλυνση στην επιλογή νέων μορφών δουλείας; Μήπως ο άνθρωπος είναι ελεύθερος μόνο στο να διαλέξει τον τύπο της δουλείας του; ή, μήπως η ελευθερία του ενός γίνεται προϋπόθεση για τη δουλεία του άλλου;
Έχει λεχθεί ότι το μέλλον ενός λαού είναι αβέβαιο, επειδή εξαρτάται από τον ίδιο. Αυτό βέβαια ισχύει, όταν ο λαός δεν είναι βέβαιος για τον εαυτό του, για τις αρχές, τις αξίες και τις ιδέες του. Σήμερα ζούμε στη φάση της μεγάλης αβεβαιότητας. Αν όμως δώσουμε στη ζωή μας όχι μόνο αβεβαιότητες αλλά και κάποιες βεβαιότητες, κάποιες πνευματικές και υλικές σταθερές, τότε μπορεί και το μέλλον μας να είναι βέβαιο. Έχουμε το προνόμιο να είμαστε κληρονόμοι ενός λαμπρού παρελθόντος, που κατάλληλα αξιοποιούμενο μπορούσε να μας δώσει την ασφαλή βάση για ένα επίσης λαμπρό παρόν κι ένα λαμπρότερο μέλλον. Αυτό που γεννά την αβεβαιότητα είναι το σκεπτικιστικό ερώτημα: διαθέτουμε το κατάλληλο έμψυχο δυναμικό που θα χειριστεί και θα διαχειριστεί τα πεπρωμένα μας και το οποίο θα κατευθύνει τη πορεία του Κυπριακού Ελληνισμού; Λέγεται πως σήμερα ο λαός μας βρίσκεται σε μια δυσάρεστη κατάσταση, ίσως να περνά τη φάση της κλιμακτηρίου του. Όμως συχνά στο παρελθόν πέρασε από δύσκολες καταστάσεις αλλά κατάφερε να τις ξεπεράσει. Να αναβιώσει και να επιβιώσει. Σήμερα αυτό που χρειάζεται είναι να δείξουμε- χωρίς λεκτικούς βαρυγδουπισμούς- όχι πως είμαστε ένας αθάνατος λαός, αλλά ότι τουλάχιστον δεν είμαστε ένας πεθαμένος λαός. Αυτό προϋποθέτει ότι πρέπει να εργασθούμε και όχι να επαναπαυθούμε. Να σχεδιάσουμε και όχι να αυτοσχεδιάσουμε. Και μάλιστα ούτε να σχεδιάσουμε αλλά να προσχεδιάσουμε, προτού πορευθούμε προς τους «Φίλους» μας τους Ευρωπαίους, που, αν δεν είμαστε καλά οργανωμένοι, μας αναμένουν σαν νέος Πολύφημος να μας καταπιούν. Για τους επιφανείς του τόπου μας θα φανεί ευγενής. θα τους φάει τελευταίους… Ίσως γιατί συγκατατέθηκαν στο «φάγωμα» των οικονομιών του κοσμάκη με το κούρεμα των καταθέσεων, και προετοιμάζουν το ξεπούλημα της πατρίδας μας με τις ιδιωτικοποιήσεις κερδοφόρων οργανισμών.
Λέμε ότι σήμερα κτίζουμε το σπίτι του αύριο ή μάλλον φτιάχνουμε το δικό μας διαμέρισμα στην αυριανή πολυκατοικία της Ευρώπης. Το ερώτημα είναι με τι υλικά το φτιάχνουμε και σε τι ύψος το τοποθετούμε. Θα διεκδικήσουμε δωμάτια με θέα ή θα περιοριστούμε στο ισόγειο. Οι αρχαίοι ήσαν προειδοποιητικοί: “Κακής απαρχής γίγνεται τέλος κακόν”. Πρέπει να σχεδιάσουμε σωστά το σπίτι του μέλλοντος, για να χωρέσει τα όνειρά μας. Το μέλλον ανήκει σε αυτούς που κάνουν σχέδια. Εμείς αντί να κάνουμε σχέδια, κάνουμε κομματισμό. Οι πολιτικοί μας, αντί να σκέπτονται τις επόμενες γενεές, σκέπτονται τις επόμενες εκλογές. Τους ενδιαφέρει το μέλλον του κόμματος ή το δικό τους κι όχι το μέλλον της Κύπρου. Η πολιτική ανευθυνότητα του παρόντος θα χρεώσει το μέλλον με βαρειές ευθύνες. Ακούγεται συχνά ότι το μέλλον είναι ευθύνη των νέων. Αλλά οι νέοι είναι δική μας ευθύνη. Για να αποκτήσουν αίσθημα ευθύνης, πρέπει να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις. «Δεν θα πείσουμε τον κολυμβητή να καταδυθεί, αν δεν γεμίσουμε την πισίνα με νερό», δίδασκε ο Κομφούκιος. Και οι νέοι δεν πρόκειται να αναλάβουν καμιά ευθύνη, όταν βλέπουν με πόση ανευθυνότητα αντιμετωπίζουμε όχι μόνο το δικό τους μέλλον αλλά και το μέλλον της πατρίδας μας.
«Απ’ όλα τα βάρη μπορούν ν’ απαλλαγούν οι ώμοι του ανθρώπου, εκτός από ένα: το βάρος της ευθύνης». Η φράση αυτή βρίσκει απόλυτη εφαρμογή, αν την εξετάσουμε σε σχέση με τις ευθύνες που έχουμε εμείς οι τωρινοί για το μέλλον του των παιδιών μας. Είναι προφανές ότι δεσμευόμαστε έναντι των απογόνων μας που είναι η δίκη μας προέκταση στο μέλλον δεσμευόμαστε όμως και έναντι των προγόνων μας που είμαστε δική τους συνέχεια. Ο άνθρωπος που έχει συνείδηση ιστορίας δεν λογοδοτεί στο παρόν αλλά και στο παρελθόν και στο μέλλον. «Νεκροί θα μας δικάσουν κι αμέτρητοι οι αγέννητοι», είχε πει ο Παλαμάς.
Ντίνος Ορφανός Τριμίκλινη