Υδρογονάνθρακες: Από το επενδυτικό ενδιαφέρον στο «επιχειρείν»
Του Νίκου Ταμπακόπουλου*
Την παρουσίαση της ενεργειακής πολιτικής της χώρας ενώπιον πυκνού ακροατηρίου πραγματοποίησε ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Γιάννης Μανιάτης, μιλώντας με Αμερικανούς αξιωματούχους, αλλά και ενώπιον πυκνού ακροατηρίου στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) στην Ουάσινγκτον.
Σταδιακά η χώρα μετατρέπεται σε μία χώρα «trans», δηλαδή αναδύεται σε ισχυρό κόμβο ενεργειακής διαμετακόμισης, μέσω της κατασκευής τερματικών σταθμών φυσικού αερίου και αγωγών, που μεταφέρουν το φυσικό αέριο από τις χώρες παραγωγούς στις χώρες κατανάλωσης. Είναι εμφανής η ανάδειξη της χώρας μας σε μία χώρα με αναβαθμισμένο ενεργειακό ρόλο, προσπάθεια που έχει ξεκινήσει την τελευταία επταετία. Θετικό επίσης, είναι το γεγονός πως έπειτα από κωλυσιεργία ετών, η χώρα μας αφυπνίζεται πλέον, καταθέτοντας ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα έρευνας υδρογονανθράκων για τα θαλάσσια οικόπεδα.
Αυτό το πρόγραμμα έρευνας με ιδιαίτερη έμφαση στα θαλάσσια οικόπεδα της Κρήτης και του Ιονίου ανέπτυξε ο υπουργός ΠΕΚΑ στο Εμπορικό Επιμελητήριο των ΗΠΑ, με υψηλόβαθμα στελέχη μεγάλων πετρελαϊκών εταιριών να εκφράζουν την αρχική τους ικανοποίηση. Την Παρασκευή που μας πέρασε μάλιστα δημοσιεύθηκε στην επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης η προκήρυξη του διαγωνισμού για τις έρευνες υδρογονανθράκων στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης.
Ενδιαφέρον επενδυτικό υπάρχει καθώς η χώρα δεν διαθέτει εμπειρία στον τομέα παραγωγής («frontier region») και οι ενδείξεις για κοιτάσματα πετρελαίου είναι ικανοποιητικές, παρά τα υψηλά κόστη που συνεπάγονται η έλλειψη εμπειρίας στο χώρο της παραγωγής και τα μεγάλα βάθη, στα οποία βρίσκονται τα πετρώματα. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά βήματα που πρέπει να γίνουν, προκειμένου αυτό το επενδυτικό ενδιαφέρον να μετατραπεί σε «επιχειρείν».
Με έλλειψη παρόμοιου προγράμματος και ενδείξεων, είναι η αλήθεια, η Ελλάδα έχει ήδη προσπαθήσει και στο παρελθόν να προσελκύσει επενδυτικά κεφάλαιο στον τομέα, χωρίς όμως ανταπόκριση, με τις όποιες προσπάθειες να εγκαταλείπονται από τους επενδυτές. Οι διαφορές μεταξύ προγενέστερων προσπαθειών και τρέχουσας, έγκεινται αφ’ ενός στην τεχνολογική πρόοδο στον τομέα έρευνας και αφετέρου στην οργανωμένη προσπάθεια που γίνεται σήμερα με την διάθεση περισσότερων πληροφοριών σχετικά με το υπέδαφος της χώρας. Ωστόσο, καλό θα ήταν να αποφεύγονται υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις καθώς περισσότερο τρομάζουν, παρά ελκύουν.
Στην προσπάθεια προσέλκυσης επενδυτών, ο κ. Μανιάτης επέβαλλε φόρο 25%, από το οποίο, το 20% είναι από το ενδεχόμενο εισόδημα των εταιριών και το 5% να αφορά στο λεγόμενο περιφερειακό φόρο (“regional tax”).
Σύστημα σαφώς πιο ελκυστικό από το 40%, που ίσχυε και ιδιαιτέρως θελκτικό, σε σχέση με άλλα φορολογικά συστήματα. Όπως σε κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα, έτσι και στον τομέα εξόρυξης χρειάζεται να υπάρχει σταθερότητα, η βασική αρχή που περιγράφει ο Adam Smith για την αποτελεσματικότητα ενός φορολογικού συστήματος. Αν δεν υπάρχει συνέχεια και συναίνεση στα ζητήματα του φορολογικού συστήματος, οι εταιρίες που θα εκφράσουν το ενδιαφέρον τους, δεν πρόκειται να προχωρήσουν στην υλοποίησή της επένδυσης γνωρίζοντας πως με κάθε αλλαγή κυβέρνητικού σχηματισμού μπορεί να αυξηθεί και ο φορολογικός συντελεστής.
Απολύτως λογικό, καθώς το ρίσκο που υπάρχει στην έρευνα και την εξόρυξη πετρελαίου είναι ιδιαιτέρως υψηλό, υψηλότερο από κάθε άλλη δραστηριότητα. Ακόμη και αν οι ενδείξεις μέσω των σεισμογραφικών δεδομένων για την ύπαρξη υδρογονανθράκων είναι ικανοποιητικές, οι πιθανότητες να βρουν οι πετρελαϊκές εταιρίες κοιτάσματα «περιορίζονται στο 10 με 15%, ιδιαιτέρως σε χώρες χωρίς προηγούμενη εμπειρία στον τομέα παραγωγής» σημειώνει με νόημα στέλεχος αμερικάνικης πετρελαϊκής εταιρίας.
Για αυτό το 10 με 15% ύπαρξης αποθεμάτων, θα υπάρξουν γεωτρήσεις ερευνητικές και επιβεβαιωτικές, αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Ακόμη και αν υπάρχουν αποθέματα όμως, ποιος εγγυάται στις εταιρίες αυτές πως θα είναι εμπορεύσιμο το προϊόν και θα είναι δυνατόν να διατεθεί προς κατανάλωση; Τα ρίσκα αυτά περιγράφονται για να γίνει αντιληπτό, γιατί το φορολογικό σύστημα στον τομέα της ενέργειας πρέπει να είναι σταθερό, χωρίς αλλαγές, αλλά με συνέχεια και συνέπεια. Κανείς δεν ρισκάρει να επενδύσει εκατομμύρια ευρώ χωρίς να γνωρίζει πώς και γιατί θα φορολογηθεί.
Το επόμενο ζήτημα που θα πρέπει να εξετάσει η κυβέρνηση και να συμπεριλάβει στην πολιτική της στον τομέα των υδρογονανθράκων είναι αυτό της ύπαρξης των κατάλληλων υποδομών. Ακόμη και αν βρεθούν υδρογονάνθρακες, πώς θα αποθηκευτούν και θα διοχετευτούν προς κατανάλωση; Θα πρέπει να συνδέονται οι «offshore» (θαλάσσιες) πλατφόρμες με «onshore» (υπέργειες) εγκαταστάσεις, που δεν υπάρχουν στη χώρα μας. Επομένως, εταιρίες που θα αναλάβουν αυτό το ρίσκο, θα πρέπει να έχουν την κεφαλαιακή επάρκεια να επωμιστούν την ανάπτυξη των υποδομών της χώρας.
Τα βήματα που έχουν γίνει είναι ενθαρρυντικά. Ωστόσο, μέχρι να μετουσιωθεί το σχετικό επενδυτικό ενδιαφέρον σε «επιχειρείν», και η χώρα μας να αποτελέσει πόλο έλξης επενδύσεων, θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι πραγματικές ανάγκες, όπως και οι ανησυχίες της αγοράς σχετικά με τα ρίσκα που πρέπει να ληφθούν.
*O Νίκος Ταμπακόπουλος είναι Project Manager του Oil/Gas Law Department μεγάλης δικηγορικής εταιρίας, Υποψήφιος Διδάκτωρ στη Νομική Σχολή Αθηνών και μέλος της Διεθνούς Ένωσης Διαπραγματευτών Πετρελαίου (AIPN).
