“H Aνατολή “ το βιβλίο της Βικτώριας Χίσλοπ
Βιβλιοκριτική από τη Συγγραφέα Κίκα Πουλχερίου
Κατ ‘ αρχήν θέλω να συγχαρώ τον κύριον Ανδρέα Μορφίτη για το εύστοχο άρθρο του για το βιβλίο ¨Ανατολή “ της Βικτώριας Χίσλοπ που δημοσιεύθηκε στις 30/11/2014 στην εφημερίδα ¨Φιλελεύθερος” και στη συνέχεια να δηλώσω πόσο με βρίσκουν σύμφωνη τα σχόλιά του αναφορικά με το πιο πάνω βιβλίο.
‘Οσο σκέφτομαι τον ενθουσιασμό και τη χαρά με την οποία όλοι τρέξαμε αθρόα να χαιρετήσουμε την έκδοση του βιβλίου της Βικτώριας Χίσλοπ, ένα βιβλίο που μας αφορούσε ως λαό και ως τόπο τόσο πιο πολύ με παίρνει η απογοήτευση. Εκεί που νομίζαμε πως θα είχαμε να λέμε για ένα μυθιστόρημα που να τοποθετεί με την δύναμη της λογοτεχνίας τα πράγματα στην ορθή τους θέση και θα επανέφερε το θέμα της Αμμοχώστου ξανά στο προσκήνιο μας ήρθε κάτι άλλο εντελώς διαφορετικό.
Η συγγραφέας κάτω από ένα ομιχλώδες πέπλο συγκάλυψης και έλλειψης σωστής ιστορικής και κοινωνικής πληροφόρησης και επιλέγοντας τους πλέον αρνητικούς χαρακτήρες παρουσιάζει τους Ε/κ ως σκληρούς, άπληστους, εκδικητικούς, ανέντιμους, αδίστακτους και κατακυριευμένους από την μανία της χλιδής και του χρήματος να διαπράτουν τα μεγαλύτερα εγκλήματα. Και διερωτώμαι γιατί η κυρία Χίσλοπ δεν επέλεξε ανάμεσα στους ήρωες του βιβλίου της να υπάρχουν και κάποιοι συγκροτημένοι άνθρωποι με ιδανικά και αξίες;
Δεν θα αναφερθώ στις ιστορικές ανακρίβειες του βιβλίου- αυτές τις έχει παρουσιάσει ο κ. Α. Μορφίτης – αλλά θα ασχοληθώ με κάποιες αναφορές της κυρίας Χίσλοπ στη ζωη του τόπου, τις σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, και στα αισθήματα του λαού μας τα οποία η συγγραφέας είτε από άγνοια είτε κατ΄επιλογή τόσο άδικα παρουσιάζει.
Δεν θα αναφερθώ ούτε στην λογοτεχνικότητα του βιβλίου μια και δεν το έχω διαβάσει στην αγγλική, δεν μπορώ όμως να παραβλέψω το γεγονός ότι η όλη υπόθεση του έργου και η πλοκή είναι τραβηγμένη από τα μαλλιά , εξωπραγματική, ανυπόστατη και γεμάτη από στημένα γεγονότα απλώς και μόνο για να μπορέσει η συγγραφέας να χρησιμοποήσει αυτά που κάποιοι την πληροφόρησαν. Η όλη υπόθεση μαρτυρεί πως το βιβλίο γράφτηκε από έναν άνθρωπο που δεν έχει καμιά προσωπική εμπειρία, δεν ένιωσε την πραγματική συγκίνηση, ούτε έζησε τα πραγματικά αδιέξοδα που έζησε ο κυπριακός λαός. Και έρχεται στο νου μου
η ρήση του James Henry που λέει ότι” είναι αυτονόητο ότι δεν θα γράψεις ένα καλό μυθιστόρημα παρά μόνο όταν έχεις την αίσθηση της πραγματικότητας. Είναι όμως πολύ δύσκολο να σου δοθεί μια συνταγή για να δημιουργείς με αυτή την αίσθηση.”
Νομίζω πως αυτό έχει συμβεί στην προκειμένη περίπτωση. Αλλιώτικα πώς μπορεί η συγγραφέας να παρουσιάζει μια κυπρία μητέρα, την Ειρήνη Γεωργίου να συμπαθεί και να ανησυχεί για τον Χουσείν ,ο οποίος μαχαίρωσε μέχρι θανάτου τον γιό της, τον Μάρκο και να φτιάχνει την επόμενη μέρα της ταφής του γιού της λουκουμάδες και δάκτυλα για να περιποιηθεί τον δολοφόνο Χουσείν και την οικογένειά του; σελ.4ο6.
Ξέρει η κυρία Χίσλοπ πόσο βαθύ πόνο θα νιώθει μια κύπρια μητέρα όταν χάσει το παιδί της και πόσο χρόνο θα πενθεί όταν μάλιστα αναγκαστεί να τον θάψει χωρίς κηδεία στις τριανταφυλιές ενός εγκλωβισμένου ξενοδοχείου όπως αναφέρει ότι συνέβη; Και γιατί ο Μάρκος , ο τόσο γλυκός και συμπαθής νέος ,ο οποίος ερωτεύεται παράφορα την Αφροδίτη τη γυναίκα του μεγαλοεπιχειρηματία και ιδιοκτήτη του πολυτελέστατου ξενοδοχείου “Ανατολή “ όταν μετά την εγκατάλειψη της πόλης μένει πίσω σε συνεργασία με τους Τούρκους στρατιώτες αλλά και αδίστακτους, αγριάνθρωπους Ελληνοκύπριους , επιδίδεται σε ένα ανηλέητο ξεπούλημα των πανάκριβων κοσμημάτων της πολυαγαπημένης του; Με μια αίσθηση “σατανικής απληστίας” στο πρόσωπό του σελ 381 κάνει λαθρεμπόριο όπλων και ως “τέλειος ηθοποιός φοράει τη γοητεία όπως οι άλλοι άνθρωποι φορούν το πουκάμισο ή το παντελόνι τους”.
Σε αντιδιαστολή με τη συμπεριφορά του Μάρκου παρουσιάζεται ο Χουσείν , ο οποίος είναι επίσης εγκλωβισμένος στην Αμμόχωστο, όταν βρίσκει στο ίδιο ξενοδοχείο ένα πανάκριβο περιδέραιο της Αφροδίτης δυσκολεύεται να το πάρει γιατί δεν του ανήκει με όλο που βρίσκεται σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση και αυτός και η οικογένειά του; σελ 408 Όταν στη συνέχεια ο Χουσείν αναγκάζεται να το πουλήσει για να μετανα στεύσει στην Αγγλία με την οικογένειά του ψάχνει επισταμένα στα πιο ακριβά καταστήματα για να βρει ένα παρόμοιο για να το παραδώσει στην Αφροδίτη ,η οποία ζει τώρα και αυτή στο Λονδίνο. Μόνο έτσι θα μπορέσει να ησυχάσει. σελ. 456
Ο εξευτελισμός του Μάρκου όμως δεν σταματά ίσα με εδώ. Όταν η Αφροδίτη τρελλή από αγωνία για τον αγαπημένο της με κίνδυνο της ζωής της αποφασίζει να πάει νύχτα στην Αμμόχωστο για να τον συναντήσει και πέφτει στα χέρια των Τούρκων στρατιωτών οι οποίοι την κακοποιούν και την βιάζουν, ο Μάρκος που ακούει τα ουρλιαχτά της και τα αναγνωρίζει δεν κάνει ούτε το ελάχιστο για να την γλιτώσει. Παραμένει απαθής και βυθισμένος στις δικές του δολοπλοκίες ενώ ο Χουσείν, παρόλο που δεν γνωρίζει ποια είναι, θλίβεται, υποφέρει και νιώθει ενοχές γιατί δεν μπόρεσε να την βοηθήσει ; σελ 408
Έχω την πεποίθηση ότι σε αυτό το βιβλίο οι Ε/κ ως ανθρώπινες οντότητες υποβιβάζονται και χάνουν την ηθική τους υπόσταση. Οι φιλάρεσκες κυρίες της Λευκωσίας κάθονται στα καφέ ξέγνοιαστες, καλοντυμένες με ακριβά συνολάκια και διαμάντια στα χέρια και φλυαρούν αδιάφορα για τα όσα τραγικά συμβαίνουν γύρω τους. Ταυτόχρονα οι άνδρες, όπως ο ιδιοκτήτης του πολυτελέστατου ξενοδοχείου “Ανατολή¨ με μια ακατάσχετη μανία κέρδους ,δηλώνουν ότι τα λεφτά είναι το παν και συνεχίζουν να ονειρεύονται μόνο πως θα επανακτήσουν τις επιχειρήσεις τους και τα χαμένα πλούτη τους.σελ,172,σελ.207
Σε όλο το βιβλίο διάχυτη είναι η προσπάθεια της συγγραφέως να κρατήσει ένα ισοζύγιο ευθυνών ανάμεσα στις δυο κοινότητες και η έγνοια της μήπως κατηγορηθεί ότι μεροληπτεί υπέρ των Τ/κ. χωρίς όμως να το πετυχαίνει. σελ254, σελ.169
Αναφέρεται στα δεινά των Ε/κ από τις ορδές του Αττίλα με γενικότητες. Μιλά για την εξόντωση των Τ/κ στη Μάραθα και στο Σανταλάρι ενώ αποσιωπά τις σφαγές και την εξόντωση ολόκληρων ελληνοκυπριακών οικογενειών και τους ομαδικούς τάφους στο Ορνίθι , στην Άσσια και σε αναρίθμητα άλλα μέρη.
Μπορούσα ν’απαριθμήσω πολλά άλλα αρνητικά και αμφιλεγόμενα σημεία στο βιβλίο της κατά τα άλλα συμπαθέστατης κ Χίσλοπ δεν θα το πράξω όμως γιατί αναμένω από τον κάθε Κύπριο πολίτη που διαθέτει το ελάχιστο κριτήριο ,να διαβάσει προσεχτικά το βιβλίο και να έχει άμεση και προσωπική άποψη. Αρνούμαι όμως να παραδεχτώ ότι το βιβλίο αυτό είναι ένα ‘’εξαιρετικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα, οι χαρακτήρες αξιολάτρευτοι, συμπεριλαμβανομένων και των κακών και ότι οι ανάγνωση τρέχει σαν νεράκι”΄
Προτού τελειώσω θέλω ν’αναφέρω πως θετικά στοιχεία στο βιβλίο παρόλο που πολλές φορές ξεπερνά τα όρια, είναι οι αναφορές στις σχέσεις των Ε/κ και Τ/κ καθώς και η άρνηση της Αφροδίτης να δεχτεί το ακριβό περιδέραιο που της πρόσφερε ο Χουσείν σε αντικατάσταση του δικού της που πήρε ο ίδιος από το ξενοδοχείο “Ανατολή”.σελ.462
Όσο για τον κ Μορφίτη τον παρακαλώ να μου επιτρέψει πλάι στο πετυχεμένο απόφθεγμα του να προσθέσω πως το βιβλίο αυτό όχι μόνο θα δικαιώσει στα μάτια του κόσμου την Τουρκική εισβολή αλλά και θα μειώσει στα μάτια του κόσμου τον Ελληνισμό.
Κίκα Πουλχερίου , συγγραφέας.
Λευκωσία 7/12/2014
