Η πρώτη απόπειρα κατάλυσης της κυπριακής Δημοκρατίας
Πραγματοποιήθηκε με εξαιρετική επιτυχία και μεγάλη προσέλευση συμπατριωτών μας το βράδυ της 11ης Δεκεμβρίου 2014 στο Λονδίνο, η ομιλία του Στρατηγού εν αποστρατεία Χαράλαμπου Λόττα στο οίκημα της Αδελφότητας στο βόρειο Φίνσλευ, με θέμα « Η τουρκοκυπριακή ανταρσία του 1963-64 – Η πρώτη απόπειρα κατάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Την εκδήλωση διοργάνωσαν η ΠΟΜΑΚ (Παγκόσμια Ομοσπονδία Αποδήμων Κυπρίων) και η Ελληνική Κυπριακή Αδελφότητα.
Ο Στρατηγός Χ. Λόττας ο οποίος είναι και ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Εθελοντών Αγωνιστών 1963-64, έκανε μια ιστορική αναδρομή στα γεγονότα του 1963/64 και εξήγησε, πως οι Ελληνοκύπριοι προσπάθησαν και κατάφεραν να αντιμετωπίσουν με άνισες δυνάμεις την τουρκοκυπριακή ανταρσία εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας όταν προσπάθησαν να την καταλύσουν και να την αντικαταστήσουν με δύο ομόσπονδα κράτη.
Ο Στρατηγός ξεκίνησε λέγοντας ότι είναι «Δεδομένο χρέος των επιζώντων να τιμούν τους ήρωες και τους μάρτυρες, η απότιση φόρου τιμής προς όλους εκείνους που έσπευσαν εθελοντικώς να υπερασπίσουν την Πατρίδα και τελικώς να θυσιάσουν τη ζωή τους κατά την επιτέλεση του υπέρτατου χρέους. Η αποτίμηση επιβάλλεται σήμερα και από το γεγονός ότι ασυνήθης και εντελώς απροσδόκητος ερευνητικός ζήλος, ανέλαβε να αποδείξει, δήθεν ότι σφαγιαστές και γενοκτόνοι ήσαν οι αγωνισθέντες κατά των Τούρκων, την περίοδο 1963/64.
Ακόμα και κατά την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου και προ της ανακηρύξεως της Κυπριακής Δημοκρατίας οι Τούρκοι άρχισαν τις ανατρεπτικές προετοιμασίες τους, προετοιμασίες εν ψυχρώ και που ξεκίνησαν πολύ πριν την αλλαγή σημείων του Συντάγματος (13 Σημεία Αρχ. Μακαρίου)…»Αναφέρθηκε στη σύλληψη από τους Βρετανούς του τουρκικού πλοιαρίου Ντενίζ το 1959, και ότι οι Τούρκοι κρυφά μετέφεραν από την Τουρκία στις βόρειες ακτές της νήσου ποσότητες αυτομάτων και άλλων όπλων και πυρομαχικών που έκρυψαν στη παλιά πόλη της Αμμοχώστου. Στη Πάφο ήσαν πολύ καλά εξοπλισμένοι και εφοδίαζαν και τα πέριξ χωριά, ότι αξιωματούχοι της ΤΟΥΡΔΥΚ και της ΤΜΤ εκπαίδευσαν Τουρκοκυπριακές ομάδες και ετοιμάζονταν να μας επιτεθούν σύμφωνα και με το τουρκικό έγγραφο του σχεδίου τους ημερ. 14 Σεπτεμβρίου 1963 που βρέθηκε στο γραφείο του Τούρκου υπουργού Πλουμέρ, όταν ο τελευταίος μαζί με όλους τους άλλους Τουρκοκύπριους κυβερνητικούς διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους από την ηγεσία τους πριν την επίθεση της 23ης Δεκεμβρίου 1963.
Επομένως εκ των πραγμάτων, είπε ο Στρατηγός, ετίθετο πλέον ζήτημα αμυντικής οργανώσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ελληνοκυπρίων. Τις τουρκικές προετοιμασίες γνώριζε και το Υπ. Εθνικής Αμύνης της Ελλάδος. Η αμυντική οργάνωσή μας ξεκίνησε το 1962 εν γνώση του Μακαρίου της Εθνικής Οργανώσεως Κυπρίων που έμεινε στην ιστορία γνωστή ως «Ακρίτας» και αυτό για να μπορέσουμε να αμυνθούμε εφόσον ήσαν πλέον γνωστά τα τουρκικά σχέδια που βρίσκονταν εν εξελίξει.
Στις 21 Δεκεμβρίου 1963 με έναυσμα το πρώτο επεισόδιο στη κακόφημη συνοικία της Λευκωσίας παρά την οδόν Ερμού, οι συγκρούσεις γενικεύθηκαν όταν αστυνομικοί και εθελοντές εθνοφρουροί θέλησαν να ελέγξουν ομάδα Τουρκοκυπρίων που εκινούντο ύποπτα. Αυτοί πυροβόλησαν, άρχισαν ύβρεις και κάλεσαν ενισχύσεις, σκοτώθηκε μια Τουρκάλα ελευθερίων ηθών ( η Τσεμαλιέ) και ένας Τουρκοκύπριος.
Τα πιο αιματηρά Χριστούγεννα. Σφοδρές συγκρούσεις στη Λευκωσία όπου οι Τούρκοι επιχείρησαν να καταλάβουν τα βόρεια προάστεια, Ομορφίτα, Καιμακλί, Τράχωνα, Νεάπολι και Βόρειο Πόλο όπως και ελληνικές συνοικίες στην εντός των τειχών Λευκωσίας… Αναφορά στον Λοχαγό Τάσο Μάρκου που πολεμούσε πίσω από το Λήδρα Πάλας… Το 1974 χάθηκε ο γενναίος αυτός αξιωματικός στη περιοχή Μιας Μηλιάς Κυθραίας…
(Φωτο: Στρατηγός Χαράλαμπος Λόττας)
Οι από ελληνικής πλευράς αντιμετωπίζοντας τους Τούρκους ήσαν εθελοντές μέχρι τα μέσα του 1964 όταν δημιουργήθηκε η κανονική Εθνική Φρουρά. Μέχρι τότε όμως υπήρξαν μεγάλης κλίμακας συγκρούσεις όπως στη Λεμεσό, Αμμόχωστο, Πάφο, Πενταδάκτυλο και Τυλληρία.
Στη Πάφο στις 7 Μαρτίου 1964 οι Τουρκοκύπριοι της πόλεως που είχαν ισχυρή πληθυσμιακή παρουσία, επετέθησαν εντελώς απροκλήτως με πυρά εναντίον εκατοντάδων Ελλήνων που ανύποπτοι βρίσκονταν στην κεντρική αγορά. Έπεσαν 7 Έλληνες νεκροί και τραυματίστηκαν 34, ενώ 350 συνελήφθησαν όμηροι. Ποιος αλήθεια θα προβάλει αυτά τα εν ψυχρώ εγκλήματα και να πείσει ότι δεν είναι οι εθελοντές αγωνιστές του 1963-64 εκείνοι που μετέτρεψαν την Κύπρο σε Βοσνία και Σεράγεβο;
Ο Στρατηγός περιέγραψε με λεπτομέρειες τα γεγονότα και τις τουρκικές επιθέσεις και πως αντιμετώπισαν οι Ελληνοκύπριοι εθελοντές και το κράτος τις τουρκικές επιθέσεις, έδωσε ονόματα των θυσιασθέντων, και πως οι Τούρκοι προόριζαν την περιοχή των Κοκκίνων προγεφύρωμα αποβάσεως. Αναφέρθηκε στους βομβαρδισμούς της Τυλληρίας με βόμβες ναπάλμ, στις μάχες του θρυλικού Λωρόβουνου, Ακόνι, Σελλαδίντι, Άππη, Πέζεμαν των Νυμφών… Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν και δύο εθελοντές που ζουν στο Λονδίνο, που πολέμησαν στο Λωρόβουνο και Τυλληρία, ένας είχε βαριά τραυματιστεί από τις τουρκικές ναπάλμ.
Δυστυχώς, είπε μετά την εισβολή δείξαμε ολιγωρία. Δεν αντιδράσαμε όπως έπρεπε κι΄αφήσαμε την Τουρκία, ανενόχλητη να εφαρμόζει τους στόχους της που ξεκίνησαν με τις εκθέσεις του Νιχάτ Ερίμ το 1956…
Κλείνοντας ο Στρατηγός Λόττας τόνισε ότι οι Αγώνες και οι θυσίες των Ηρώων και των Αγωνιστών μας καθορίζουν το μέτρο της δικής μας στάσης και της δικής μας συμπεριφοράς και είναι μ΄αυτό το μέτρο που θα κριθούμε.
Την εν λόγω φωτογραφία έστειλε στο Λονδίνο για δημοσίευση Βρετανός δημοσιογράφος της United Press International (UK) Ltd και που δημοσιεύθηκε στις 10 Αυγούστου 1964, προφανώς στην βρετανική Daily Mirror.
Στη φωτογραφία εικονίζεται Ελληνοκύπριος εθελοντής, και που δεν είναι άλλος από τον αγαπητό συμπατριώτη μας γνωστό φωτογράφο της παροικίας, Πέτρο Πενταγιώτη από την κατεχόμενη Πεντάγια. Και έγραψε τότε ο βρετανός δημοσιογράφος στην λεζάντα της φωτογραφίας που έστειλε στην εφημερίδα.
«ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ ΠΟΥ ΚΑΤΕΡΡΙΦΘΗΚΕ ΚΥΠΡΟΣ:
ΚΥΠΡΟΣ: ΄Ελληνας αξιωματούχος κοιτάζει ένα από τα τουρκικά μαχητικά αεροπλάνα που καταρρίφθηκαν κατά τη χθεσινή επιδρομή εδώ. Επιθέσεις από τουρκικά μαχητικά αεροπλάνα στη βορειο-δυτική ακτή της Κύπρου ήσαν σχεδόν συνεχείς χθές από το απόγευμα μέχρι τη νύχτα. Επιτέθηκαν με ρουκέτες δια μέσου της ακτής 40 μιλίων μεταξύ της Πόλης (Χρυσοχούς) και του Ξερού. Ένα τουρκικό μαχητικό καταρρίφθηκε από αντι-αεροπορικά πυρά των Ελληνοκυπρίων.
9 Αυγούστου 1964»
Φανούλα Αργυρού
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
