ΤΙ ΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΜΑΣ ΚΑΤΑΠΤΩΣΗ

Γράφει ὁ Γιῶργος Νικολακάκος, Μ.Α
Ο Λιαντίνης εἶχε λοιδωρήσει τόν νεοέλληνα ὄσο κανεῖς καί μεταξύ ἄλλων τόν εἶχε άποκαλέσει «ταρτοῦφο» «Θέλεις νά ‘χεις πιστή την εικόνα του νεοέλληνα; Λάβε το ράσο του γύπα και του κόρακα. Λάβε τις ασπιδωτές κοιλιές των ιερέων, το καλυμμαύκι Μακαρίου Β’ της Κύπρου.
Και τα γένεια τα καλογερικά, που κρύβουν το πρόσωπο, καθώς άκοσμοι αγκαθεροί φράχτες τους αγρούς. Και τις κουκουλωμένες καλόγριες, την άλλη έκδοση του φερετζέ της τούρκισσας, και έχεις το νεοέλληνα φωτογραφία στον τοίχο. Απέναντι σε τούτη τη μελανή και γανιασμένη φοβέρα, φέρε την εικόνα του αρχαίου έλληνα, για να μετρήσεις τη διαφορά.» Εἶναι γεγονός ὄτι ἡ Ελλάδα σήμερα βρίσκεται σέ κατάστασιν πνευματικἦς καί ἠθικής παρακμῆς. Ο Λιαντίνης εἶχε ἀπόλυτο δίκηο ὄταν ἔκανε αὐτήν τήν διαπίστωσι. Ἡ ἐποχή μας εἶναι γενικά πολύ ταραγμένη καί βρίθει προβλημάτων καί νοσηρῶν φαινομένων. Ὄμως γιά τό χάλι τοῦ νεοέλληνα δέν ἀρκεῖ νά τό διαπιστώνεις, ἀλλά νά προσδιορίζης τά αίτια. Καταρχήν τά νοσηρά φαινόμενα δέν έντοπίζονται μόνον στήν Ελλάδα καί δεύτερον δέν εἶχε δίκηο νά ἀποκαλέση τόν σημερινό Ἓλληνα «ταρτοῦφο». Ο Λιαντίνης θα εῖχε κάνει καλά νά διαβάση τόν Καστοριάδη. Τί ἔχει πεῖ ὁ Καστοριάδης; Η πνευματική παρακμή τῶν σημερινῶν κοινωνιῶν ἀναδίδει τήν ὀσμή τῆς ἀποσυνθέσεως της. Ὄλοι άναρωτιοῦνται πού ὀδηγούμεθα καί κανένας δέν ἀντιδρά.Καί ἐδῶ ὀμιλεῖ γιά ὄλες τίς κοινωνίες. Καταληφθήκαμε ἀπό τήν χειρότερη μορφή μοιρολατρίας χωρίς να προσπαθοῦμε γιά τίποτα. Η ανθρωπότητα μπῆκε στήν τελική εὐθεῖα τῆς αὐτοκαταστροφῆς της. Από τήν ἴδια ἐξαρτᾶται ἡ σωτηρία ἥ ὁ ἀφανισμός της καί ἀν δέν συμμορφωθῆ ἡ τιμωρία τῶν στοιχείων τῆς φύσεως θα εἶναι ἀδυσώπητη, ὀριστική καί ἀμετάκλητη. Θα παρασύρη τά πᾶντα στόν ἀφανισμό γιά τήν ἀνάπλασιν της. Ο νέος τῦπος καουμπόηδων εἶναι παρακμιακό εἶδος γιατί ἐπιδίδονται στόν μετά μανίας ἀφανισμό τῆς ζωῆς. Καθένας πρέπει να ἀφυπνιστῆ, νά ἀναγεννηθῆ, νά ξυπνήση ἀπό τόν λήθαργο τοῦ εὐδαιμονισμοῦ καί να ἀναλάβη τίς εὐθῦνες του μπροστά στό παγκόσμιο γίγνεσθαι. Η ἐποχή μας βρίσκεται σέ πνευματικό μαρασμό. Οἱ ἀξίες χάθηκαν, ἡ ψυχή τὀ ὡραιότερο δῶρο τοῦ θεοῦ παρήκμασε καί παραπαίει ἀπό τήν μιά θρησκεῖα στήν ἄλλη. Οἰ Έλληνες μέ τήν διαύγεια τοῦ πνεύματος τους εἶναι σέ θέση νἀ ἀναζωογονήσουν ψυχές καί ἀξίες, να δώσουν νέα ὥθησι καί νά χαράξουν νέους δρόμους, ὧστε νά βρῆ τόν προορισμό της η ανθρωπότητα.
Εἶμαι βέβαιος πῶς καί σέ τούτη τήν τραγική στιγμή τῆς ἀνθρωπότητος καί πάλι ἡ Ελλάδα ( δηλαδή οἱ «ταρτούφοι»)θά ἐπωμισθῆ τήν παγκόσμια ὑπόθεση. Μόνον ὁ Ελληνικός στοχασμός μπορεῖ να κάνει τούς σημερινούς άνθρώπους καί πάλι ἀνθρώπους.
Εκείνους πού θά ἔπρεπε νά αποκαλέση ταρτούφους εἶναι οί πολιτικοί καί πνευματικοί «ταγοί» τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Σήμερα οἱ πολιτικοί δέν ἔχουν σάν στόχο τήν διακονία τῆς κοινωνίας καί τῆς χὼρας, ἀλλά τήν ἐξασφάλισιν τῶν ψήφων γιά τήν ἐπόμενη ἐκλογικήν ἀναμέτρησιν. Οἱ χριστιανοί στόχο ἔχουν τήν «αντικειμενική ἀγιότητα» πού ὀριοθετεῖται στό τι θά φορέσουν ἥ πῶς θά εῖναι τά μαλλιά τους ἥ πῶς θά ὀμιλοῦν μετατρέποντας τήν σωτηρία σε μία ἀτομικήν ὑπόθεσιν βγάζοντας ἔξω τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἠθική παρακμή μᾶλλον ἔγκειται στήν ἔλλειψιν ἀληθινῶν πνευματικῶν ταγῶν στόν τόπον μας. Πρόκειται ἴσως γιά ἄλλη μιά παράμετρο τῆς καθολικώτερης πνευματικῆς καχεξίας αὐτοῦ τοῦ τόπου πού κατά τό ἀπώτατο παρελθόν παρήγαγε κορυφαίες προσωπικότητες. Τό κύριον ρόλο στήν καλλιέργεια του πνεύματος, στήν πνευματικήν ἀνέλιξη γενικώτερα στήν δημιουργία πνευματικοῦ πολιτισμοῦ διαδραματίζουν οἱ ἄνθρωποι τοῦ πνεύματος, οϊ διανοούμενοι καί φυσικά ἕνας ἀπό αὐτούς ὑποτίθεται ὄτι ἧταν καί ὁ Λιαντίνης. Ο ρόλος πού θά ἀπαιτοῦσε κανεῖς νά ἐπιτελέση ὁ διανοούμενος σήμερα εἶναι μᾶλλον ἀπλός:Νά εἶναι ὁ θεματοφύλακας κάθε ὑψηλοῦ φρονήματος, Να «διαβάση» τήν κατάπτωσίν πού βιώνει ὁ τόπος σέ πολιτικό, ἐκπαιδευτικό, κοινωνικό καί πνευματικό έπίπεδο, νά τήν κατανοήση σέ ὄλες της τίς συνιστῶσες καί νά βγεῖ μπροστά προκειμένου νά ἐνημερώση και ἐμᾶς γιά τό τι τέξεται ἡ ἐπιούσα, γιά τό τι μποροῦμε νά πράξωμε, γιά τό χρέος μας ἐν γένει καί ἐν τέλει. Ματαιότης ματαιοτήτων!
Γιά τήν ἠθικήν του άνύψωσι ὁ λαός χρειάζεται φωτισμένους ἀνθρώπους νά τόν καθοδηγήση. Χρειάζεται πνευματικούς ἀνθρώπους πού νά ἀναλάβουν τό καθῆκον νά διασφαλίζουν τὀ δημοκρατικό πολίτευμα, νά τό ὑπερασπίζωνται καί νά τό προστατεύουν. Επίδη ἡ κοινωνία διήρχετο βαθεια ἠθική καί πνευματική κρίση, ὁ Λιαντίνης, καί ὁ κάθε πνευματικός ἄνθρωπος εἶχε μιἀ πρὀσθετη ὑπόχρεωσι καί καθῆκον νά ἀφιερώση ὄλες του τίς δυνάμεις στήν ἠθική ἀναγέννησι τῆς κοινωνίας καί να ἀγωνισθῆ γιά τήν ἄρση τῶν αἰτίων πού ἤγαγον τήν κοινωνία στήν ηθική παρακμἠ.«…Το χρέος του πνευματικού ανθρώπου γίνεται πιο επιτακτικό σε ώρες κρίσης –κρίσης ἰδεῶν, ἀρχῶν, θεσμῶν, δικαιωμάτων. Τότε, προπάντων, ἔχει καθήκον ο πνευματικός άνθρωπος να δράσει, να μιλήσει, ν΄ αγωνιστεί για να υπερασπιστεί τα «παλλάδια» τα δικά του και της κοινωνίας, για να φωτίσει τους αφώτιστους, να κινήσει τους νωθρούς, να γαλβανίσει τους ενθουσιώδεις, να ξεσκεπάσει τους κάπηλους, να καταγγείλει τους επιτήδειους. Σωπαίνοντας, από αυταρέσκεια, δειλία ή καιροσκοπία, προδίνεται και προδίνει. Σε τέτοιες ώρες κρίσης δείχνει ο πνευματικός άνθρωπος αν είναι οδηγός ή οδηγούμενος, «όρθιος ή ορθούμενος» -αν στέκεται όρθιος μόνος του ή τον στήνουν όρθιο οι άλλοι. Αλλά πνευματικός άνθρωπος που δέχεται το ρόλο του ουραγού της αγέλης, που παραδέχεται να «περιαχθεί» σε κατάσταση ανδρείκελου, που απαρνιέται το σπουδαιότερο κι ευγενικότερο μέρος της αποστολής του, παύει να είναι πνευματικός ηγέτης. Αυτοδικάζεται σε συνεργό και σε ενεργούμενο των βιαστών ή, το πολύ πολύ, σε αυτοηδονιζόμενο νάρκισσο…»(Μάριος Πλωρίτης). «Ὀ πνευματικός ἄνθρωπος βρίσκεται παρών μέσα στον κόσμο τῆς δράσεως, δέν εἶναι ἀναχωρητῆς ἥ λιποτάκτης, ‘αλλά μή βλέποντας πάντοτε μέσα στά στενά πράγματα τοῦ κόσμου καί τῆς ἐποχῆς του τά ὑπέρτατα καί τά αίώνια ἀγαθά ὀλοκληρωμένα, ἀποσυνδέεται ψυχικά ἀπό τήν ἐποχή του, καί γίνεται διαχρονικός» (Ι. Ευαγγέλου)
Ο Λιαντίνης, ὄμως ὑπῆρξε ἕνας λιποτάκτης. Αντί νά ἀγωνιστῆ γιά τήν ἀναβάθμισιν τῆς κοινωνίας, προτίμησε τήν φυγή, τήν ἀὐτοκτονία. Ο Λιαντίνης, σάν ἁνθρωπος τοῦ πνεύματος, εἶχε χρέος νά οίκοδομήση ἓνα ὑγιές καί στέρεο σύστημα ήθικῶν άξιῶν στήν κοινωνία. Ἔπρέπε, ὡς πρότυπον ίδανικῆς βιώσεως τῆς ζωῆς, νά ἀγωνισθῆ νά ἐμφυσήση στούς ἀνθρώπους τό πνεῦμα τῆς ἄμιλλας, τοῦ ἀλτρουισμοῦ, τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἰσότητας. Ὄφειλε νά σταθῆ άρωγός στήν προσπάθεια τοῦ ἀτόμου νά ὑπερβῆ τόν ἀτομικισμό του, νά τό στρέψη στήν συνεργασία, νά τόν βοηθήσουν να δεῖ τήν ζωή μέσα άπό τό πρίσμα τῆς συλλογικότητος, κάτι τό ὀποῖον ὁ σημερινός Ἕλληνας δέν βλέπει. Θά ἔπρεπε νά ἀφιερώση τήν ζωή του σέ ἔναν ἀγῶνα γιά τήν κοινωνική άναβάθμισιν ῶστε νά μπορέση νά ἐπιβιώση ὁ ἄνθρώπος ὧς ἐλεύθερο, πνευματικό καί ὑπεύθυνο ὄν.
Αν ὁ Λιαντίνης ἤθελε νά θεωρῆται πνευματικός ἄνθρωπος θά ἔπρεπε νά προσπαθῆ νά διεισδύση στίς συνθῆκες ποῦ καθορίζουν τίς κοινωνικές καί πνευματικές ἐξελίξεις καί νά προσπαθῆ νά διαμορφώνη τήν μοίρα τοῦ ἀνθρώπου. Θά ἔπρεπε νά προσπαθῆ νά διευρύνη τούς πνευματικούς ὀρίζοντες,τῶν συνανθρώπων του καί νά ἐπιδίδεται σέ μιά άκάματη προσπάθεια γιά τήν ἀπόκτησιν πνευματικῆς ἀνεκτικότητας καί ἐυλυγισίας. Ὄμως ἔδειξε μιά ἀκαμψία καί δέν ἀνέχθηκε καθόλου τήν πνευματική καί ήθική παρακμή.. Εκεῖνο ποῦ θά πρέπη νά διέπει τόν βίον τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου εἶναι πανανθρώπινες ἀξίες καί οί ὀποῖες θά ἔπρεπε νά προσανατολίζουν τίς πράξεις καί τίς ἐνέργειές του. Ο ἀλτρουισμός, ἡ ἄμιλλα, ἡ εἰλικρίνεια, ἡ ἀνιδιοτέλεια θά πρέπη νά ἀποτελοῦν γνωρίσματα τοῦ χαρακτῆρα. Τό καθῆκον τῶν πνευματικῶν ἠγετῶν εἶναι νά συμβάλουν στήν μόρφωσιν τὦν ἀνθρώπων, στἠν πνευματικήν τους ὀλοκλήρωσιν, γενικὠτερα στήν δημιουργία πνευματικῆς ζωῆς, νά μήν μένει ἔξω ἀπό ἀπό τήν πρακτική ζωή ἀλλά νά εἶναι πρόθυμος νά ἀναμετρηθῆ μαζί της, πράγμα πού δέν ἔκανε ὁ Λιαντίνης. Οι πνευματικοί άνθρωποι εἶναι συνεπεῖς,διάγουν τόν βίον τους σύμφωνα μέ αυτά πού κηρύττουν και χτίζουν τήν συνέπειά τους ἐπάνω σέ ἕνα κώδικα ἡθικῆς πού εἶναι μεγαλύτερος ἀπό τήν ἀνθρωπότητα. Εἶναι ἐφήμεροι οἱ ίδιοι, ἀλλά βιώνουν τό μή εφήμερο τῆς ἀνθρωπότητας, κάτι πού δέν βίωσε ὁ Λιαντίνης.. Ο ἄνθρωπος μπορεῖ νά εἶναι ἐφήμερος. Ὄλοι οἱ ζῶντες ὀργανισμοί ὑπακούουν σέ μιά φυσική νομοτέλεια. Η φυσική νομοτέλεια, στήν όποῖα ὑπόκειται κάθε ζωντανός όργανισμός, εἶναι ὁ θάνατος. Ὄμως ὁ ἄνθρωπος βιώνει ὑπομονετικά καί με βαθειά λύπη καί πολλή ἐλπίδα τήν νομοτέλεια, ὄτι ἀν δέν καεῖς δέν προχωρᾶς.
Ο Λιαντίνης δέν μπόρεσε νά κατανοήση καί νά προσδιορίση το μεγαλειῶδες φαινόμενο τῆς Ζωῆς, οὖτε σάν τρόπον ύπάρξεως, οῦτε σάν πορεῖα πρός τήν ἐξέλιξιν καί τήν ὀλοκλήρωσιν του. Κατελήφθη ἀπό βαθύ αἴσθημα ματαιότητος καί ἔθεσε τέλος στήν ζωή. Στερούμενος αὐτῆς τῆς κατανοήσεως τῆς Ζωῆς καί τῶν Νόμων τῆς Φύσεως, που διέπουν χωρίς καμία εξαίρεσιν κάθε ζωντανόν ὀργανισμόν, ὁ άνθρωπος γίνεται εὐάλωτος σέ κάποια μορφή παθολογίας πού θά ἐκδηλωθῆ ἀργά ἥ γρήγορα σέ κάποιο στάδιο τῆς ζωῆς του, καί αὐτό συνέβη στόν Λιαντίνη. Δέν φαίνεται νά εἶχε κατανόησει τί «κρύβονται» πίσω ἀπό τήν δημιουργία καί τήν ἐξέλιξιν τοῦ φαινομένου τῆς Ζωῆς, καί στούς ὀποίους ἐμπλέκεται ἄμεσα καί ὁ ἴδιος. Ο Ἡ ζωή γιά τόν Λιαντίνη εἶχε γίνει ἀφόρητη, ὑπέφερε ἴσως ἀπό τήν παρακμή τῆς κοινωνίας. Ὅμως, ὑποφέρουμε γιατί ἀγνοοῦμε τόν άληθινόν σκοπό τῆς ζωῆς καί τόν στόχον τῆς ἐξελίξεως, πού εἶναι ἡ ἐξομοίωσις μας μέ τό άθάνατο πνευματικό μας πρότυπο. Η ἀνθρώπινη ζωή εἶναι μόνο ἕνα πέρασμα άπό τά κατώτερα πεδία τῆς δημιουργίας, μιά σειρά ἀπό προσωρινές έμπειρίες, πού με τήν βοήθεια τῆς άτομικῆς νοημοσύνης καί τῆς έπιλογῆς, χαλυβδώνει τήν θέλησιν γιά τό έπόμενο πέταγμα πρός τόν άνώτερον κόσμον τῆς σοφίας καί τῆς πνευματικότητας.
Ο Λιαντίνης περνοῦσε τόν χρόνον στίς πλαγιές τοῦ Ταϋγέτου στοχαζὀμενος. Ὅμως ὁ ἀληθινός πνευματικός ἄνθρωπος δέν στοχάζεται για τον εαυτό του και τους άλλους ἀλλά δρᾶ γιά τούς ἄλλους. Όσο σοφός, ὄσο «εὐλογημένος» καί ἀν εἶναι, ἄμα παραμένει ἀδρανής, καταντᾶ ἄχρηστος. Αὐτό τό χρέος καθίσταται βαρύτερο καί πιό ἐπιτακτικό σέ ἐποχές κρίσεως. Ἔχει ὑποχρέωσι νά φωτίση τούς ἀφώτιστους, τούς «ταρτούφους», ὄπως ἤθελε νά τούς ἀποκαλεῖ, καί να νικήσει να ξεσκεπάση τους καπήλους, νά καταγγείλη τούς ἐπιτήδειους.
Ο Λιαντίνης ὑπῆρξε σφοδρός ἐπικριτῆς τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος. Ὅμως μπορεῖ να διερωτηθῆ κανεῖς, ποία ὑπῆρξε ἡ δική του συμβολή στήν αναβάθμισιν τοῦ ἐκπαιδευτικού μας συστήματος, ποιά ἡ συμβολή του στήν συγκρότησιν όλοκληρωμένων προσωπικοτήτων, μέ κριτική ικανότητα και λογική, πού θά δυσκολέψουν τούς έπίδοξους χειραγωγούς τους νά χειραγωγοῦν τήν σκέψιν τῶν νέων. Ο Λιαντίνης ἀντί αυτοῦ συνιστοῦσε στούς συναδέλφους του να παροτρύνουν τούς νέους νά ἐντρυφοῦν στήν φιλοσοφία τοῦ θανάτου. Ιδιαίτερα προσεχτικά θα έπρεπε να σταθῆ ὁ πνευματικός άνθρωπος ἀπέναντι στους νέους, ὧστε νά τούς πείση καί νά τούς προσεγγίση μέ τήν άντιστοιχία-συνέπεια τῶν λόγων καί τῶν πράξεών του, μέ τήν ἀπελευθέρωσιν ὄλων τῶν δημιουργικῶν ίκανοτήτων τους καί ὄχι τήν καταπίεσιν τους.