Τι φταίει για την κρίση; Μια ανάλυση (Μέρος πρώτο)

Γράφει ο Προκόπης Κωφός
Τι φταίει για την ανεργία; Τι φταίει για τη μείωση των μισθών, των συντάξεων και των κοινωνικών παροχών; Γιατί ανατρέπονται εργασιακά δικαιώματα αιώνων; Γιατί μειώνεται η παραγωγή και μειώνεται και η κατανάλωση; Τι φταίει για τις επιχειρήσεις που κλείνουν και γιατί πολλές επιχειρήσεις δεν πληρώνουν τους εργαζόμενους; Γιατί τα ακίνητα χάνουν την αξία τους; Τι φταίει που δεν είναι δυνατόν να επιστραφούν τα δανεικά; Τι φταίει για την εξάπλωση της φτώχειας και της εξαθλίωσης;
Τα κόμματα Νέα Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΑΡ, Ανεξάρτητοι Έλληνες, «Ποτάμι», Χρυσή Αυγή, διάφορες νεοεμφανισθείσες ή εκκολαπτόμενες κεντροδεξιές ή κεντροαριστερές κινήσεις και φυσικά τα κυρίαρχα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης καθώς και διάφοροι «ειδικοί», οικονομολόγοι, καθηγητές, πολιτικοί αναλυτές και άλλοι, επιχειρώντας να εξηγήσουν, γιατί η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σ’ αυτή την ιδιαίτερα δυσχερή έως τραγική κατάσταση μας λένε πως φταίει ο υπερδανεισμός του κράτους, οι σπατάλες του, τα λάθη, η ανικανότητα, η ανεπάρκεια και η διαφθορά των πολιτικών, το «μεγάλο Κράτος», ο ερχομός των λεγόμενων «λαθρομεταναστών», η έλλειψη σχεδίου για την ανάπτυξη της χώρας, οι «νεοφιλελεύθερες» πολιτικές που ασκήθηκαν, η πολιτική των μνημονίων και ακόμα πως δεν δουλεύαμε και πως καταναλώναμε πάνω από τις δυνάμεις μας.
Η κάθε μία από τις παραπάνω πολιτικές δυνάμεις και ο καθένας από τους παραπάνω παράγοντες έχει ενδεχομένως ένα διαφορετικό μίγμα ερμηνείας για την κρίση προβάλλοντας κάποιους από τους παραπάνω υποτιθέμενους παράγοντες της κρίσης περισσότερο ή λιγότερο, αλλά κοινός τους παρονομαστής είναι το συγκεκριμένο πακέτο παραγόντων από το οποίο αντλούν όλοι αυτοί τις ερμηνείες τους. Προεξάρχουσα θέση μέσα στο πακέτο αυτό των «ερμηνειών» της κρίσης κατέχει για όλα αυτά τα κόμματα και όλους αυτούς τους παράγοντες ο δανεισμός του κράτους και οι επακόλουθες σπατάλες του, γιατί δημιούργησε ένα χρέος που αν δεν διευθετηθεί κατάλληλα θα αποτελεί επ’ αόριστο μια θηλιά στη συνολική οικονομία της χώρας, που δεν θα της επιτρέψει ποτέ να επιστρέψει στην ανάπτυξη. Γιατί άραγε το χρέος του Κράτους και η ενδεχόμενη μη βιωσιμότητά του εμποδίζει τους επενδυτές να κάνουν επενδύσεις και να έχουμε ανάπτυξη; Μήπως οι επενδυτές είναι όλοι κρατικοδίαιτοι και περιμένουν διευκολύνσεις από τα δάνεια του κράτους, όταν το κράτος θα καταφέρει πάλι να βγει στις αγορές; Μήπως επενδύσεις δεν γίνονται γιατί οι επενδυτές δεν μπορούν στις σημερινές συνθήκες να προσβλέπουν σε κέρδη;
Όλες αυτές οι «ερμηνείες» για τη δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκονται λιγότερο ή περισσότερο όλες οι ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες και όχι μόνο η ελληνική, είναι αβάσιμες, παραπλανητικές και προβάλλονται όχι μόνο για επικοινωνιακούς λόγους αλλά κυρίως για να δικαιολογήσουν τις πολιτικές που ακολουθούν οι αστικές κυβερνήσεις για να αντιμετωπίσουν υποτίθεται την κρίση, πολιτικές που επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στα προβλήματα του κράτους, πλεονάσματα, χρέος, φόροι και άλλα και όχι στα μεγάλα προβλήματα της κοινωνίας που συνιστούν την κρίση, ανεργία, μείωση μισθών, φτωχοποίηση και άλλα. Επιχειρώντας την αποδόμηση όλων αυτών των «ερμηνειών» κάνω αρχή από την «ερμηνεία» που αποδίδει την κρίση στο δανεισμό και στις σπατάλες του Κράτους.
Φταίει ο υπερδανεισμός του Κράτους για την κρίση;
Η λεγόμενη πραγματική οικονομία, δηλαδή ο Ιδιωτικός Τομέας, δεν βλάπτεται από τα δάνεια που παίρνουν τα κράτη, αλλά αντίθετα ωφελείται. Τα δάνεια που πήρε το ελληνικό κράτος ωφέλησαν τον Ιδιωτικό Τομέα, δηλαδή την πραγματική οικονομία, γιατί όλα αυτά τα κεφάλαια από το δανεισμό του κράτους μεταφέρθηκαν σχεδόν ολοκληρωτικά με διάφορους τρόπους στον Ιδιωτικό Τομέα αποδίδοντάς του κέρδη και επομένως τα δάνεια αυτά του Κράτους συνέβαλαν τις τελευταίες δεκαετίες στην περαιτέρω ανάπτυξη του Ιδιωτικού Τομέα, δηλαδή στην ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας.
Η μεταφορά των χρημάτων των δανείων του κράτους στον Ιδιωτικό Τομέα έγινε,
– είτε απευθείας ως ενισχύσεις και επιδοτήσεις,
– είτε μέσω των δημοσίων επενδύσεων και των δημοσίων δαπανών για έργα και υποδομές, που χρηματοδοτούνται μεν από το Κράτος, αλλά υλοποιούνται, αξιοποιούνται και αποδίδουν κέρδη στον Ιδιωτικό Τομέα (εδώ περιλαμβάνονται και οι λεγόμενες σπατάλες του Κράτους που φυσικά απέδιδαν και θα αποδίδουν πάντα όσο θα γίνονται κέρδη στον Ιδιωτικό Τομέα),
– είτε μέσω των φοροαπαλλαγών και της μειωμένης φορολογίας των μεγάλων κυρίως επιχειρήσεων, που δημιουργεί στο κράτος την ανάγκη για δανεισμό,
– είτε μέσω της φοροδιαφυγής που ισοδυναμεί και λειτουργεί ουσιαστικά ως επιδότηση των μικρότερων κυρίως επιχειρήσεων για να παραμένουν ανταγωνιστικές και να επιβιώνουν και που επίσης υποχρεώνει το κράτος να δανείζεται για να καλύψει τις πάγιες ανάγκες του,
– είτε μέσω των κερδών που είχε ο Ιδιωτικός Τομέας μέσω της κατανάλωσης των μισθωτών και των συνταξιούχων του δημοσίου οι οποίοι πληρώνονταν υποτίθεται με τα δανεικά,
– είτε μέσω των κερδών που είχε ο Ιδιωτικός Τομέας από τις κοινωνικές παροχές προς τους εργαζόμενους στις οποίες κατευθυνόταν υποτίθεται ένα μέρος των δανεικών ενισχύοντας τα Ιδιωτικά συμφέροντα που δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους τομείς, φαρμακοβιομηχανίες και λοιπά,
– είτε μέσω της εξαγοράς από το Κράτος προβληματικών Ιδιωτικών επιχειρήσεων, βλέπε για παράδειγμα την «Ολυμπιακή Αεροπορία», που στη συνέχεια επανήλθαν πάλι στους Ιδιώτες ως ξεπούλημα με συμφωνίες που επιβάρυναν ακόμα περισσότερο τον κρατικό προϋπολογισμό,
– είτε μέσω των κερδών που είχε ο Ιδιωτικός Τομέας από τις δαπάνες που έκανε το κράτος για τους Ολυμπιακούς αγώνες.
Τα τεράστια ποσά λοιπόν που δανείστηκε όλα αυτά τα χρόνια το κράτος είχαν ως τελικό αποδέκτη τον Ιδιωτικό Τομέα, που ωφελήθηκε, ενισχύθηκε και αναπτύχθηκε όλες τις προηγούμενες δεκαετίες αποκομίζοντας κέρδη αναλογικά με το ύψος των δανείων που πήρε το κράτος. Δεν θα έπρεπε λοιπόν να περιμένουμε πως, παρά τα χάλια του κράτους που χρωστάει, θα είχαμε έναν Ιδιωτικό Τομέα που ευημερεί; Γιατί κλείνουν οι επιπρόσθετα με τα δάνεια τους κράτους «ανεπτυγμένες» επιχειρήσεις και εκτοξεύτηκε η ανεργία και γιατί πολλές από τις «αναπτυγμένες» επιχειρήσεις αδυνατούν σήμερα να πληρώσουν τους εργαζόμενους; Πώς έγινε με μιας καπνός αυτή η τόσο μεγάλη «ανάπτυξη» του Ιδιωτικού Τομέα; Μήπως η κρίση δεν οφείλεται στο υπέρογκο χρέος του κράτος όπως μας λένε; Αλλά αν δεν οφείλεται στα δάνεια του Κράτους, πού οφείλεται; Μήπως οφείλεται στον ίδιο τον Ιδιωτικό Τομέα, δηλαδή στην πραγματική οικονομία, που στις σημερινές συνθήκες δεν μπορεί πλέον όχι απλά να αναπτυχθεί, αλλά ούτε και να επιβιώσει χωρίς την ενίσχυση που απολάμβανε όλες τις προηγούμενες δεκαετίες από το Κράτος;
Τα χάλια του κράτους που δανειζόταν και σπαταλούσε μπορούμε εύκολα να τα καταλάβουμε και έπρεπε να τα περιμένουμε. Την κατάσταση στον Ιδιωτικό Τομέα, που κλείνουν επιχειρήσεις και που πολλές επιχειρήσεις μειώνουν την παραγωγή τους και αδυνατούν να πληρώσουν τους εργαζόμενους, πώς μπορούμε να την κατανοήσουμε; Με βάση την ερμηνεία που αποδίδει την κρίση στο χρέος και τις σπατάλες του κράτους θα έπρεπε να περιμένουμε ο Ιδιωτικός Τομέας να ευημερεί! Γιατί συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο; Μήπως η «ανάπτυξη» του Ιδιωτικού Τομέα δεν έχει καμιά σχέση με την ανάπτυξη της κοινωνίας; Μήπως η «ανάπτυξη» του Ιδιωτικού Τομέα είναι ανάπτυξη αποκλειστικά και μόνο των εργοδοτών και την επιχειρήσεων και όχι των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων; Τι έγιναν όλα αυτά τα κέρδη που αποκόμισαν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις τις προηγούμενες δεκαετίες, λόγω της επιπλέον ανάπτυξης που είχαν από τα δάνεια του κράτους; Μήπως αντί να τα αξιοποιήσουν για να αναπτυχθεί η οικονομία με νέες επενδύσεις τα «επένδυσαν» σε ξένες τράπεζες και αποτελούν ενδεχομένως μέρος αυτών των δανείων που συνέχιζε, συνεχίζει και θα συνεχίσει να δανείζεται και στο μέλλον το Κράτος όταν θα ξαναβγεί όπως επιδιώκουν οι κυβερνήσεις στις αγορές;
Φταίνε οι σπατάλες; Φταίει η διαφθορά; Φταίνε οι μίζες για την κρίση;
Η καπιταλιστική οικονομία δεν βλάπτεται ούτε καν επηρεάζεται από τις σπατάλες, τη διαφθορά και τις μίζες και σε πολλές περιπτώσεις ενισχύεται. Με τη διαφθορά, τις σπατάλες και τις μίζες απλά μεταφέρονται χρηματικά ποσά από κάποιους σε κάποιους άλλους με αποτέλεσμα να ζημιώνει αυτός που τα χάνει και να ωφελείται αυτός που τα παίρνει. Όμως, τα χρηματικά αυτά ποσά είτε στην τσέπη του ενός, είτε στην τσέπη του άλλου, παραμένουν διαθέσιμα στην οικονομία της χώρας και αυτοί που επωφελούνται, οι «διεφθαρμένοι», είναι πολλές φορές οι πιο κατάλληλοι να τα διαχειριστούν «αναπτυξιακά», να τα αυγατίσουν, και αυτό το «αποδεικνύει» η ίδια η διαφθορά τους γιατί αποδεικνύει την ικανότητά τους να «επωφελούνται». Με άλλα λόγια, με τη διαφθορά, τις σπατάλες και τις μίζες επιβαρύνεται μεν το κράτος, αλλά ο ιδιωτικός τομέας, αν δεν ενισχύεται, παραμένει ανέπαφος. Πώς προέκυψαν λοιπόν οι πληγές του Ιδιωτικού Τομέα που αυτές συνιστούν κατά κύριο λόγο την κρίση, η ανεργία, οι επιχειρήσεις που κλείνουν, η μείωση της παραγωγής, η αδυναμία πολλών επιχειρήσεων να πληρώσουν μισθούς και η «ανάγκη» να ανατραπούν προς όφελος της εργοδοσίας και των επιχειρήσεων τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων; Επομένως, οι αιτίες και οι διεργασίες που προκάλεσαν την κρίση που βιώνουμε, σίγουρα δεν οφείλονται ούτε στις σπατάλες, ούτε στη διαφθορά, ούτε στις μίζες, ούτε στις απάτες.
Συμπεράσματα
Η «ερμηνεία» που αποδίδει την κρίση στον υπερδανεισμό του κράτους και τις σπατάλες του ερμηνεύει αποκλειστικά και μόνο τα χάλια του Κράτους και όχι τα χάλια του Ιδιωτικού Τομέα και της πραγματικής οικονομίας και επομένως μια τέτοια ερμηνεία για την κρίση είναι πέρα για πέρα παραπλανητική.
Η παραπλάνηση που επιχειρούν με μια τέτοια «ερμηνεία» της κρίσης βασίζεται στη σκόπιμη σύγχυση του Δημόσιου Τομέα, του Ιδιωτικού Τομέα και της συνολικής οικονομίας της χώρας. Μας παρουσιάζουν μια κατά βάση ορθή ερμηνεία για τα χάλια του Δημόσιου Τομέα, που δανείστηκε πολλά, δεν μπορεί να τα επιστρέψει και βρίσκεται σε αδιέξοδο, και την ερμηνεία αυτή στη συνέχεια τη μεταφέρουν αυθαίρετα στη συνολική οικονομία της χώρας, αποδίδοντας τα χάλια και τα προβλήματα του Ιδιωτικού Τομέα, ανεργία, μείωση μισθών, «ανάγκη» για ανατροπή των εργασιακών δικαιωμάτων, μείωση της παραγωγής, κλείσιμο επιχειρήσεων, στον υπερδανεισμό του Κράτους. Όπως όμως είδαμε, ο Ιδιωτικός Τομέας ωφελήθηκε από τα δάνεια του Κράτους και έπρεπε να περιμένουμε να ανθεί και μαζί μ’ αυτόν θα έπρεπε να ανθεί και η συνολική οικονομία, να γίνονται επενδύσεις και να έχουμε ανάπτυξη. Η ερμηνεία αυτή της κρίσης είναι μια καθαρή σοφιστεία και προβάλλεται μόνο και μόνο για να μας αποτρέψει να στρέψουμε την προσοχή μας στον Ιδιωτικό Τομέα, στην καπιταλιστική οικονομία και να αναζητήσουμε εκεί την αληθινή ερμηνεία της κρίσης. Αυτή όμως είναι μια άλλη συζήτηση.
Σε επόμενα κείμενα θα αναλυθούν και άλλες παραπλανητικές ερμηνείες της κρίσης.
Προκόπης Κωφός