Τι φταίει για την κρίση; Μια ανάλυση (Μέρος τρίτο)

Γράφει ο Προκόπης Κωφός
Τι φταίει για την ανεργία; Τι φταίει για τη μείωση των μισθών, των συντάξεων και των κοινωνικών παροχών; Γιατί ανατρέπονται εργασιακά δικαιώματα αιώνων; Γιατί μειώνεται η παραγωγή και μειώνεται και η κατανάλωση; Τι φταίει για τις επιχειρήσεις που κλείνουν και γιατί πολλές επιχειρήσεις δεν πληρώνουν τους εργαζόμενους; Γιατί τα ακίνητα χάνουν την αξία τους; Τι φταίει που δεν είναι δυνατόν να επιστραφούν τα δανεικά; Τι φταίει για την εξάπλωση της φτώχειας και της εξαθλίωσης;
Τα κόμματα Νέα Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΑΡ, Ανεξάρτητοι Έλληνες, «Ποτάμι», Χρυσή Αυγή, διάφορες νεοεμφανισθείσες ή εκκολαπτόμενες κεντροδεξιές ή κεντροαριστερές κινήσεις και φυσικά τα κυρίαρχα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης καθώς και διάφοροι «ειδικοί», οικονομολόγοι, καθηγητές, πολιτικοί αναλυτές και άλλοι, επιχειρώντας να εξηγήσουν, γιατί η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σ’ αυτή την ιδιαίτερα δυσχερή έως τραγική κατάσταση μας λένε πως φταίει ο υπερδανεισμός του κράτους, οι σπατάλες του, τα λάθη, η ανικανότητα, η ανεπάρκεια και η διαφθορά των πολιτικών, το «μεγάλο Κράτος», ο ερχομός των λεγόμενων «λαθρομεταναστών», η έλλειψη σχεδίου για την ανάπτυξη της χώρας, οι «νεοφιλελεύθερες» πολιτικές που ασκήθηκαν, η πολιτική των μνημονίων και ακόμα πως δεν δουλεύαμε και πως καταναλώναμε πάνω από τις δυνάμεις μας.
Όλες αυτές οι «ερμηνείες» για τη δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκονται λιγότερο ή περισσότερο όλες οι ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες και όχι μόνο η ελληνική, είναι αβάσιμες, παραπλανητικές και προβάλλονται όχι μόνο για επικοινωνιακούς λόγους αλλά κυρίως για να δικαιολογήσουν τις πολιτικές που ακολουθούν οι αστικές κυβερνήσεις για να αντιμετωπίσουν υποτίθεται την κρίση, πολιτικές που επικεντρώνουν στα προβλήματα του κράτους, στα πλεονάσματα, στο χρέος, στους φόρους και άλλα και όχι στα μεγάλα προβλήματα της κοινωνίας που συνιστούν την κρίση, την ανεργία, τη μείωση μισθών, τα λουκέτα σε επιχειρήσεις, τη φτωχοποίηση και άλλα.
Στα δύο πρώτα μέρη της ανάλυσής μου εξετάστηκαν ο δανεισμός του Κράτους, οι σπατάλες και η διαφθορά, οι ευθύνες του Κράτους, το «μεγάλο Κράτος», τα λάθη, η ανικανότητα και η ανεπάρκεια των πολιτικών και ο ερχομός των λεγόμενων «λαθρομεταναστών». Ακολουθεί η εξέταση των παραπλανητικών ερμηνειών της κρίσης που την αποδίδουν στην έλλειψη σχεδίου για την ανάπτυξη της χώρας, στο «νεοφιλελευθερισμό» και στα μνημόνια.
Φταίει η έλλειψη σχεδίου για την ανάπτυξη της χώρας;
Οι καπιταλιστικές κοινωνίες δεν αναπτύσσονται με βάση κάποιο σχέδιο. Οι καπιταλιστικές κοινωνίες αναπτύσσονται με βάση τους σχεδιασμούς και τις επενδύσεις των μεγάλων κατά κύριο λόγο Ιδιωτικών συμφερόντων. Αυτοί που έχουν τα κεφάλαια, αυτοί σχεδιάζουν πώς και πού θα επενδύσουν για να κερδίσουν περισσότερα. Το κίνητρο του κέρδους και μόνο αυτό καθορίζει την ανάπτυξη της καπιταλιστικής οικονομίας και τους όποιους σχεδιασμούς. Η έννοια του σχεδιασμού σε μια καπιταλιστική οικονομία πηγάζει από το γεγονός πως τα ιδιωτικά συμφέροντα απαιτούν και φυσικά επιτυγχάνουν, όπως είδαμε στα δύο προηγούμενα μέρη της ανάλυσής μου, την ενίσχυσή τους από το Κράτος, οπότε δημιουργείται η εντύπωση πως το Κράτος ενισχύοντάς τα ασκεί κάποια επίδραση στο σχεδιασμό της ανάπτυξης, ενώ στην ουσία αυτό που ενισχύεται είναι οι σχεδιασμοί των μεγάλων ιδιωτών συμφερόντων. Αυτό ακριβώς το νόημα έχουν το «Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης» της Νέας Δημοκρατίας και το «Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης» του ΣΥΡΙΖΑ, την ενίσχυση και επιδότηση των κερδών του Ιδιωτικού Τομέα από το κράτος. Με άλλα λόγια, μας κοροϊδεύουν, ενώ σχεδιάζουν την ενίσχυση της ανάπτυξης του Ιδιωτικού Τομέα, ισχυρίζονται πως ενισχύουν την ανάπτυξη της χώρας, ταυτίζοντας και συγχέοντας σκόπιμα δυο διαφορετικά και ουσιαστικά εκ διαμέτρου αντίθετα πράγματα, την ανάπτυξη του Ιδιωτικού Τομέα και την ανάπτυξη της χώρας και του λαού της.
Τα κέρδη των επιχειρήσεων και των Ιδιωτικών συμφερόντων είναι δικά τους, τα κάνουν ό,τι θέλουν και κανείς δεν μπορεί να τους υποχρεώσει να τα επενδύσουν στη χώρα στην οποία προέκυψαν για να επιτευχθεί περαιτέρω ανάπτυξη. Εφόσον τα κεφάλαια που διαθέτουν είναι στον απόλυτο έλεγχό τους, τα αξιοποιούν όπως τους συμφέρει περισσότερο με μοναδικό τους κίνητρο να τα αυγατίσουν. Είναι γνωστό, το αποδεικνύουν και οι λίστες τύπου Λαγκάρντ, πως εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ ιδιωτικών ελληνικών συμφερόντων έχουν «επενδυθεί» σε ξένες τράπεζες και δεν αξιοποιούνται για να γίνουν επενδύσεις στη χώρα. Δεν επενδύονται για να παράγουμε κρέας, να παράγουμε γάλα, να παράγουμε βούτυρο και πατάτες και όλα όσα μπορεί να μας προσφέρει αυτός ο ευλογημένος τόπος στον οποίο έχουμε την τύχη να ζούμε και εισάγουμε αυτά τα προϊόντα από τη Γαλλία, την Ολλανδία και τη Γερμανία, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες είναι άνεργοι. Αντί να γίνουν τέτοιες επενδύσεις με τα κεφάλαια που συσσωρεύτηκαν τις τελευταίες δεκαετίες εντός της επικράτειας από την εργασία των εργαζομένων της χώρας, τα κεφάλαια αυτά «επενδύονται» σε ξένες τράπεζες, γιατί αυτό συμφέρει αυτούς που τα κατέχουν.
Τα Ιδιωτικά συμφέροντα που κατέχουν τα κεφάλαια αυτά προβλέπουν πως παραγωγικές επενδύσεις εντός της χώρας δεν θα τους αποφέρουν κέρδη, γιατί μέσα στο ξέφραγο αμπέλι για τα Ιδιωτικά συμφέροντα, που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού, οι επενδύσεις τους θα αποτύχουν και δεν τις κάνουν. Προτιμούν λοιπόν να τα «επενδύουν» σε ξένες τράπεζες για να τα αυγατίσουν με τους τόκους που θα πληρώσουν τα δύσμοιρα τα Κράτη που δανείζονται από τις «αγορές» και συσσωρεύουν χρέη. Να γιατί η ανάπτυξη του Ιδιωτικού Τομέα και η ανάπτυξη της χώρας και του λαού της είναι δύο διαφορετικά και εκ διαμέτρου αντίθετα πράγματα! Να γιατί από την ανάπτυξη που είχε ο Ιδιωτικός Τομέας τις τελευταίες δεκαετίες επωφελήθηκαν αποκλειστικά και μόνο οι επιχειρηματίες και όχι οι εργαζόμενοι και συνολικά η κοινωνία! Να πού οδηγεί η ανάθεση στον Ιδιωτικό Τομέα να αναπτύξει αυτός τη χώρα!
Φταίει ο «νεοφιλελευθερισμός»;
Ο «νεοφιλελευθερισμός» δεν είναι «μοντέλο» ανάπτυξης της καπιταλιστικής οικονομίας που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών στη χώρα μας και στις άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως ισχυρίζονται ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΔΗΜΑΡ . Στην πραγματικότητα οικονομικά μοντέλα δεν υπάρχουν. Αυτά που αναφέρονται ως οικονομικά «μοντέλα» δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι περιγραφές των οικονομολόγων της καπιταλιστικής οικονομίας με τις οποίες περιγράφουν τις πολιτικές που ασκήθηκαν, ασκούνται ή πρέπει να ασκηθούν στις διάφορες καταστάσεις που διαμορφώθηκαν και διαμορφώνονται στις διάφορες φάσεις εξέλιξης και ανάπτυξης των καπιταλιστικών οικονομιών με βάση τα δεδομένα της κάθε κατάστασης, για να εξυπηρετηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα μεγάλα κυρίως Ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα που επικρατούν στις καπιταλιστικές οικονομίες.
Στις τωρινές συνθήκες η πολιτική που ασκείται, πολιτική που αξιοποιεί τη φτωχοποίηση έως εξαθλίωση του κόσμου της εργασίας, τη συρρίκνωση έως εξάλειψη της μεσαίας τάξης, την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα και το ξεπούλημα των πλουτοπαραγωγικών πηγών στις μεγάλες εταιρίες ως μέσων για την επιτυχία της, εκφράζει τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων που κυριαρχούν απόλυτα στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Στόχοι αυτής της πολιτικής είναι η καπιταλιστική ανάπτυξη και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και μέσω αυτής η διατήρηση και η αύξηση της κερδοφορίας των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και των μονοπωλίων της Ευρώπης καθώς και η επιβίωσή τους στις συνθήκες ανελέητου ανταγωνισμού και αγώνα ζωής και θανάτου με τα μονοπωλιακά συμφέροντα των ανερχόμενων οικονομιών. Αυτή η πολιτική ανταποκρίνεται στα ζωτικά τους συμφέροντα και αυτή η πολιτική ακολουθείται από τις αστικές κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη. Αν δεν ακολουθηθεί αυτή η πολιτική, τα μεγάλα μονοπώλια και οι επιχειρηματικοί όμιλοι της Ευρώπης κινδυνεύουν να απολέσουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έχουν στην παγκόσμια οικονομία και μαζί μ’ αυτούς κινδυνεύει φυσικά συνολικά και η καπιταλιστική οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σ’ αυτή την πολιτική κάποιοι έδωσαν το όνομα «νεοφιλελευθερισμός» και μας το παρουσιάζουν ως «μοντέλο» που υποτίθεται πως ακολουθείται από τις «νεοφιλελεύθερες» κυβερνήσεις και στο οποίο αποδίδουν την κρίση. Ουδέν ανακριβέστερο τούτου! Οι πολιτικές των κυβερνήσεων δεν χαράσσονται επί χάρτου στη βάση θελήσεων, οικονομικών θεωριών και μοντέλων αλλά στη βάση των αναγκών της καπιταλιστικής οικονομίας και στην τωρινή φάση, αυτή είναι η εκτίμησή τους, η πολιτική που ανταποκρίνεται στα συμφέροντά τους είναι αυτή ακριβώς που ασκείται, η «νεοφιλελεύθερη» πολιτική. Αν δουν πως μια διαφορετική πολιτική θα τους βοηθήσει να αναπτυχθούν περισσότερο και να ανταποκριθούν καλύτερα στην ανάπτυξη της κερδοφορίας τους και στον διεθνή ανταγωνισμό, τότε φυσικά θα την υιοθετήσουν και ενδεχομένως να μιλάμε τότε για έναν «νέο-νεοφιλελευθερισμό».
Φταίει το μνημόνιο;
Τα μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις έχουν στόχο να ανορθώσουν την καπιταλιστική οικονομία που βάλλεται από την κρίση και δεν είναι αυτά υπεύθυνα για την κρίση. Αυτοί που ισχυρίζονται πως τα μνημόνια φταίνε για την κρίση, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ και οι «Ανεξάρτητοι Έλληνες», ουσιαστικά προσπαθούν να απαντήσουν στο ερώτημα αν η κότα γέννησε το αυγό ή το αυγό την κότα! Με τα μνημόνια δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να προωθούν τη γενικότερη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για «ανταγωνιστικότητα», ανάπτυξη των μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων και «αντιμετώπιση» της κρίσης της οικονομίας σε βάρος των εργαζομένων και υπέρ των μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων.
Η «οικονομική και κοινωνική καταστροφή» της Ελλάδας δεν οφείλεται στα μνημόνια, αλλά συντελείται στο πλαίσιο της γενικευμένης σε όλες τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες κρίσης και οι πολιτικές που ασκούνται με τα μνημόνια οδηγούν στην κατά προτεραιότητα καταστροφή των εργαζομένων και της μεσαίας τάξης καθώς και στην καταστροφή των ασθενέστερων χωρών έναντι των ισχυρότερων, δίνοντας παράταση ζωής και ευκαιρίες στα ευρωπαϊκά μονοπώλια και στους μεγάλους ευρωπαϊκούς επιχειρηματικούς ομίλους να επικρατήσουν έναντι των ανταγωνιστών τους. Για παράδειγμα, ποιος ωφελείται και ποιος παίρνει ανάσα ζωής από τη «μνημονιακή» μείωση των μισθών και την απελευθέρωση των απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα; Ποιος ωφελείται και παίρνει ανάσα ζωής από τις «μνημονιακές» ιδιωτικοποιήσεις με τις οποίες μεταφέρονται στον ιδιωτικό τομέα κερδοφόροι ή εν δυνάμει κερδοφόροι λόγω της στρατηγικής σημασίας τους τομείς της οικονομίας; Ποιος ωφελείται και παίρνει ανάσα ζωής από τη «μνημονιακή» ανατροπή των εργασιακών δικαιωμάτων; Η απάντηση είναι αυτονόητη: Αυτός που ωφελείται και παίρνει ανάσες ζωής από τα «μνημόνια» είναι ο Ιδιωτικός Τομέας.
Σε επόμενα κείμενα θα αναλυθούν και άλλες παραπλανητικές ερμηνείες της κρίσης.
Προκόπης Κωφός