Η Ελπίδα, ως αναμονή και προσδοκία ενός επιθυμητού, ευχάριστου γεγονότος, αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της σύστασης της ζωής (΄΄συναίσθημα του εγώ΄΄, ή ΄΄αυτοσυναίσθημα΄΄) και της δυναμικής του ανθρωπίνου πνεύματος, αλλά και ένα αποφασιστικό στοιχείο κάθε προσπάθειας να οδηγηθεί το άτομο και η κοινωνία στη ΄΄μεταμόρφωση΄΄. Αυτό σημαίνει πως η…(γνήσια) ελπίδα (θετικό συναίσθημα), βοηθάει το άτομο να ξεκαθαρίσει τη θέση του απέναντι στον εαυτό του –τον άνθρωπο –τη ζωή, δηλαδή την ταύτιση της κοινωνικής μοίρας με τη μοίρα όλων των ανθρώπων του πλανήτη.
Έτσι φθάσαμε στην ουσία της Ελπίδας που είναι, αφενός μεν η Ειλικρίνεια προς τον εαυτό μας (γνωρίζουμε σε τι ελπίζουμε, και όχι να διακατεχόμαστε από μια ενθουσιαστική τάση και επιπόλαια αισιοδοξία ψυχής), αφετέρου δε η ελπίδα να ακολουθείται από τους ΄΄ δορυφόρους΄΄ της`. Υπομονή-Αυτοπεποίθηση –Ορθολογική Πίστη (πεποίθηση γι΄αυτό που δεν αποδείχθηκε ακόμα που στηρίζεται στην ικανότητα γνώσης και κατανόησης της πραγματικότητας) –Γενναιότητα (ικανότητα του ανθρώπου να λέει ΄΄Όχι΄΄, όταν οι γύρω του θα ήθελαν να ακούσουν ΄΄Ναι΄΄) –΄΄ Ανάσταση΄΄ (προσωπική και κοινωνική μεταμόρφωση, μεταμόρφωση μιας πραγματικότητας σε μια άλλη καλύτερη, ομορφότερη και ανθρωπινότερη, που δεν είναι προϊόν ΄΄θαύματος΄΄, αλλά προϊόν ανθρώπινου μόχθου, συνεχούς ετοιμότητας κι επαγρύπνησης, αλλά και Αγάπης).
Ελπἰδα λοιπόν είναι <<το όραμα του παρόντος σε κατάσταση εγκυμοσύνης>>. Και η ΄΄εγκυμοσύνη΄΄ αυτή βέβαια δεν έρχεται μόνη της (΄΄παρθενογέννηση΄΄), αλλά είναι προϊόν, όπως και προαναφέραμε, της δραστηριότητας του ανθρώπου, επακόλουθο της σκέψης και του συναισθήματος (εσωτερική δραστηριότητα). Έτσι η ελπίδα κινείται από την ίδια της τη φύση προς την υπέρβαση μιας δοσμένης πραγματικότητας, μία δηλ. διαδικασία συνεχούς ποιοτικής αλλαγής, ατομικά και κοινωνικά, γιατί η ζωή που ΄΄λιμνάζει΄΄ (παθητικότητα, αδιαφορία, απραξία, αδράνεια, οκνηρία) τείνει προς το θάνατο. Αυτό ακριβώς εξάλλου, έκανε τον Θουκυδίδη να δηλώσει ότι ΄΄η ελπίδα (αρνητική) καταστρέφει τους ανθρώπους. Γι΄αυτό πρέπει να στηριχθείτε σε γεγονότα και στα πράγματα΄΄.
Ο άνθρωπος αρέσκεται στο να αγνοεί ή να διαστρεβλώνει την πραγματικότητα, αφήνοντας τη φαντασία του (αρρωστημένη και όχι δημιουργική) να καλπάζει και να οραματίζεται ό,τι τον ευχαριστεί, συμμαχώντας έτσι με την παθητική ελπίδα. Γι΄αυτό πολλές φορές ο άνθρωπος αυτός κρύβει κάτω από την ελπίδα τη δειλία και την οκνηρία του, με αποτέλεσμα, ή να υπερτιμά τις δυνατότητές του (υπερβολική ελπίδα), ή να παραγνωρίζει τα περιορισμένα όρια των δυνάμεών του (στροφή στην απαισιοδοξία, μοιρολατρία, απάθεια…, με το χαρακτηριστικό σλόγκαν ΄΄ωχ βρε αδελφέ, εγώ θα σώσω τον κόσμο..΄΄).
Κι όμως, ΄΄εγώ έχω χρέος να σώσω τον κόσμο. Αν δεν σωθεί, εγώ θα φταίω΄΄, έλεγε ο Καζαντζάκης. Αυτό προσέδιδε στην ελπίδα του ΄΄πνευματικού Οδυσσέα΄΄ τη μορφή ΄΄της επιταγής με αντίκρυσμα το μέλλον΄΄. Ένα μέλλον, το οποίο θα γεμίσουμε με τις δημιουργικές πράξεις του παρόντος. Στον άνθρωπο επομένως απομένει να να τιμήσει ή να ΄΄ψευτίσει΄΄ τη ζωή του στο ΄΄αλωνάκι της ζωής΄΄ (όπου κάθε πράξη είναι κι ένα Καθήκον, κατά τον Καντ), με πράξεις Ζωής (Αγάπης) ή Θανάτου (Ενεργητική –Παθητική Ελπίδα).
