Η φωνή του Ρήγα Βελεστινλή για την παιδεία του Γένους.
Του Δημ. Κ. Κουτσουλέλου.
Επίτιμος Επόπτης Δημοτικής Εκπαιδεύσεως.
Όποιος ελεύθερα συλλογάται,
συλλογάται καλά.
Μια φωτεινή και ρωμαλέα μορφή της Ελληνικής Ιστορίας είναι ο Ρήγας Βελεστινλής, γιος φλογερού πατριώτη και γνήσιας Ελληνίδας, αναδείχθηκε αντάξιος γόνος των Παλαιών Φερών, πατρίδας του Ιάσονα. Στην όμορφη Θεσσαλική πόλη διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα. Εδώ, περιδιαβάζοντας, κάτω απ’τους παχείς ίσκιους χιλιόχρονων δέντρων, θαυμάζοντας το φυσικό περιβάλλον και στενάζοντας για τη βαρύτατη σκλαβιά του Γένους, το φιλότιμο Ελληνόπουλο-ο Αντώνιος Κυριαζής- τραγούδησε τα κλέφτικα τραγούδια, οραματίστηκε ελεύθερη την Πατρίδα και αντίκρυσε τις χιονισμένες κορφές του Πηλίου και του Ολύμπου. Στη Ζαγορά και στ΄Αμπελάκια, κοντά σε φωτισμένους Δασκάλους, προικισμένους με ενθουσιαστική έφεση για τα γράμματα και ακαταπόνητη επιμέλεια, με γόνιμη φαντασία και εξαιρετική ευφυία, έθρεψε, με πλουσιότατη πνευματική και εθνική παράδοση, τη διψασμένη για μάθηση αγνή ψυχή του. Δάσκαλος, ύστερα, για ένα χρόνο, στον Κισσό, ένα χωριό του Ανατολικού Πηλίου, ανέπτυξε πλουσιότατη δράση και άφησε ζωντανό απ’εκεί το πέρασμά του.
Νέος ακόμη, εγκαταλείπει τη γενέθλια γη, με μεγάλο απόθεμα οδυνηρών εμπειριών απ’ τις Τουρκικές αντεκδικήσεις για τα Ορλωφικά και με άσβεστο μίσος κατά των τυράννων. Στην Κωνσταντινούπολη, στη Βλαχία και στη Βιέννη, παντού όπου βρίσκεται, γράφει, τυπώνει βιβλία, κηρύττει, τραγουδά, οργανώνει, κινείται, εμψυχώνει τους ομογενείς, αλληλογραφεί με τους δραστήριους Έλληνες, που ζουν στα πέρατα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η ανάσταση του Γένους, χρυσό και ατελεύτητο όνειρο των αιώνων της σκλαβιάς, έγινε επίμονη σκέψη του και ακοίμητη φροντίδα. Έτσι, η μορφή του προφήτη της αναστάσεως του Ελληνισμού, του πρωτόκλητου της της θυσίας και του πρωτομάστορα της ελευθερίας, έγινε το σύμβολο, που αναζητούσε η πίστη των υποδούλων. Υπήρξε η φλογερή δασκαλική ψυχή, την οποία περιβάλλουν ο φωτοστέφανος του μαρτυρίου και η αχλύδα του θρύλου.
Ο Ρήγας δεν υπήρξε μόνο ο φλογερός βάρδος της ελευθερίας και ο πρωτομάρτυρας της Ελληνικής Επαναστάσεως. Υπήρξε, πολύ περισσότερο, ο τολμηρός ενσαρκωτής του Νεοελληνικού Κράτους, με το Σύνταγμά του, μέσα στο Βαλκανικό και γενικότερα, τον Ευρωπαϊκό χώρο, πιστεύοντας στην τεράστια δύναμη της Ελληνικής Παιδείας, με ορθούς προσανατολισμούς και φωτεινούς ορίζοντες.
Σ’ εποχή που η καθολική εκπαίδευση δεν είχε καθιερωθεί ακόμη στην Ευρώπη, με το άρθρο 22, ορίζει: << Όλοι, χωρίς εξαίρεσιν, έχουν χρέος να ηξεύρουν γράμματα. Η Πατρίς έχει να καταστήση Σχολεία εις όλα τα χωρία, δια τα αρσενικά και θηλυκά παιδιά. Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή, με την οποίαν λάμπουν τα ελεύθερα Έθνη . Να εξηγούνται οι παλαιοί ιστορικοί συγγραφείς. Εις δε τας μεγάλας πόλεις να διδάσκεται η γαλλική και η ιταλική γλώσσα. Είς όλα τα Σχολεία η ελληνική να είναι απαραίτητος
Ακολουθεί τις απόψεις του Πατροκοσμά που πίστευε ότι "όλα τα παιδιά να μαθαίνουν γράμματα, που λαμπρύνουν τον νούν του μαθητού . Είχε συνθέσει ιδιαίτερο ποίημα, με τίτλο: Ύμνος προς την παιδείαν και πρόσκλησις των Μουσών εις την Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό το απόσπασμα:
Η σοφία ας αστράψη
και το Γένος μας αςλάμψη
πάλιν το Ελληνικόν.
Και αι Μούσαι ας αρχίσουν
τα γλυκά να κελαδήσουν
ήχον τον μελωδικόν…
Τα αιτήματα αυτά εξακολουθούν να έχουν επικαιρότητα.
Τα κλασσικά γράμματα και η ελληνική γλώσσα, όπως αποκρυσταλλώνονται στο έργο των κορυφαίων του ελληνικού πολιτισμού, οφείλουν ν'αποτελούν το βάθρο της παιδείας μας, που αντλεί χυμούς απ'την ελληνική αρχαιότητα και τη βυζαντινή πνευματικότητα. Σήμερα, η περιρρέουσα την Κοινωνία μας ατμόσφαιρα είναι υλιστική και ευδαιμονιστική. Οι ηθικές δυνάμεις του τόπου μας είναι λίγες και οι αξίες της ζωής, διαρκώς, υποχωρούν, ώστε όλα να επιτρέπονται και όλα να γίνονται, χωρίς φραγμούς και τιμωρίες. Η ασεβής λύσσα των καταλυτικών καιρών μας καταστρέφει τα ιδανικά και το παρελθόν μας.
Τη γενική νοσηρή αυτή κατάσταση ακολουθεί, δυστυχώς, ως ευπαθής κοινωνική λειτουργία και η Παιδεία. Το πνεύμα του καλού αντιπαλαίει κατά του κακού και ολεθρίου πνεύματος, μέσα στην τραγική αντιφατικότητα της εποχής μας. Οι ελλοχεύουσες δυνάμεις της αρνήσεως ορθώνονται μπροστά μας απειλητικές και υπονομεύουν την ανθρώπινη προσωπικότητα. Η Ελληνική Παιδεία έπαψε να είναι γνήσια ανθρωπιστική και ανθρωποπλαστική λειτουργία. Χρειάζεται πίστη και ενατένιση προς το μέλλον. Η μοίρα του Ελληνικού Σχολείου είναι η μοίρα του Έθνους. Η Πατρίδα μας έζησε και θα ζήσει με μια Παιδεία Ελληνοχριστιανική, με την πίστη των ιδανικών της και τις υψηλές ανατάσεις της, που εκράτησε αλώβητη την Ορθοδοξία και αμόλυντο τον Ελληνισμό. Η φωνή του Ρήγα είναι πάντοτε ζωντανή και επίκαιρη.
Η Ιστορία εδικαίωσε απόλυτα τους αγώνες και τη θυσία του Ρήγα. Ο σπόρος του έπεσε σε αγαθή γη. Οι επερχόμενες γενιές δεν άργησαν να θερίσουν τους καρπούς του. Η απήχηση της ύψιστης προσφοράς του ήταν τεράστια. Παραμένει στη διαδρομή του χρόνου, μια παιδαγωγούσα και ιδανική Μορφή, ένα αιώνιο όνομα και μια λαμπρή δόξα.
Από το ανασκαμμένο χώμα-παρατηρεί ο Χρήστος Μαλεβίτσης – την επόμενη άνοιξη, απρόβαλε πλήθος από κόκκινες παπαρούνες. Οι οποίες επλατάγιαζαν στην αύρα και, μέσα στο άφθονο εαρινό φώς, μηνούσαν την ανάσταση.
Ποτισμένος με το αίμα της θυσίας, βλάστησε και γιγάντωσε στην εύκαρπη γή. Ο σπόρος, που έκαμε το μυστηριακό του κύκλο, ίδιο και απαράλλαχτο, απο καταβολής της ζωής. Τον κύκλο της μεταβάσεως απ'τον Άδη στη ζωή και της ανακλήσεως ενός Λαού στην ιστορική πορεία του. Πορεία του πάθους και της θυσίας.
Οι ιδέες του, οι στοχασμοί του και οι υποθήκες του για τη ζωή ενσαρκώνουν το έργο του και το παράδειγμά του και μας παρορμούν σε δράση και εργασία, για ενάρετο βίο και ψυχική ενατένιση, για πίστη και σφυρηλάτηση του ελληνικού μέλλοντος.
Ο μαρτυρικός θάνατος του Ρήγα και των επτά συντρόφων του, μέσα στα σκοτεινά και υγρά κελλιά του πύργου Νεμπόϊσα, στο παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου, άναψε τον ελληνικό δαυλό, που εφώτισε και φωτίζει ανέσπερα την ελληνική ιστορία, που έδειξε και δείχνει το ζωντανότερο δείγμα της αγωνιστικής διαθέσεως της Ελληνικής Φυλής:
Ήλιε μου να'σαι μαρτυριά,
το αίμα μου ως τη σταλαγματιά
για την Πατρίδα χύνω!…
Ξενητεμένε, μήπως μας στέλνεις χαιρετίσματα;
Μηνάς το γυρισμό σου;
Της δόξας ήρθεν ο καιρός; Ως πότε παλληκάρια;
Κ. Παλαμάς
Πηγή: Εφημερίδα ΕΣΤΙΑ.
Παρασκευή, 13 Μαρτίου 2015.
