ΠΟΙΟΥΣ ΕΚΦΡΑΖOYN ΤΕΛΙΚΑ OI ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;

Γράφει ὁ Γιῶργος Νικολακάκος
Ἡ Αριστερή ἰδεολογία στήν Ελλάδα καλύπτει ἕνα μεγάλο φάσμα πολιτικῶν πεποιθήσεων καί ἀξιῶν πού δύσκολα μπορεῖ νά λειτουργήση σάν πυξίδα προσανατολισμοῦ, ποῦ δέν μπορεῖ νά ἐντάξη τά ἄτομα μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο και νά δημιουργήση συναισθήματα πῶς ανήκουν σέ κάποιο σύνολο. Δέν ἀποτελοῦν ἕνα συστηματοποιημένο σύνολο πολιτικῶν ίδεῶν. Η Αριστερά ἰδεολογία στήν Ἐλλάδα λειτουργεῖ μέ τόν τρόπο πού εἶχε περιγράψει ὁ Μάρξ γιά τήν ἰδεολογία γενικά, ὧς παραπλάνησις καί ἐξαπάτησις, Οἰ ἰδεολογίες πρέπει νά ἔχουν τήν δύναµιν νά ἐµπνέουν καί νά καθοδηγοῦν τήν πολιτική δράσι τῶν ἀνθρώπων καί ἔτσι νά διαµορφώνουν τήν πραγµατική ζωή µιᾶς κοινωνίας. Ταυτόχρονα, οἱ πολιτικές ἰδέες δέν µᾶς ἔρχονται ἀπό τὀ πουθενά οὖτε πέφτουν ἀπό τόν οὐρανό ὄπως ἡ βροχή. Ὅλες οί πολιτικές ἰδέες διαµορφώνονται ἀπό τίς κοινωνικές καί ἰστορικές περιστάσεις µέσα στίς ὁποῖες ἀναπτύσσονται, καθῶς καί ἀπό τίς πολιτικές φιλοδοξίες τίς ὀποῖες ὑπηρετοῦν. Εντελῶς ἀπλά, ἡ πολιτική θεωρία καί ἡ πολιτική πρακτική εἶναι ἀλληλένδετες. Κάθε ἀφήγησις τῆς πολιτικῆς ζωῆς πρέπει λοιπόν,γιά νά εἶναι ἰσορροπηµένη καί πειστική, νά ἀναγνωρίζει τήν σταθερή ἀλλη-λόδραση µεταξῦ ίδεῶν καί ἰδεολογιῶν ἀπό τήν µιά µεριά καί ίστορικῶν καί ὐλικῶν δυνάµεων ἀπό τήν ἄλλη.Οἱ ἰδέες καί οἱ ἰδεολογίες ἐπηρεάζουν τήν ζωή µας µέ συγκεκριµένους τρόπους. Καταρχάς, µᾶς παρέχουν τήν ὀπτική µέσα ἀπό τήν ὀποῖα κατανοοῦµε καί ἐξηγοῦµε τόν κόσµο. Οἱ ἄνθρωποι δέν βλέπουν τόν κόσµο ὄπως αὐτός εἶναι, ἀλλά ὄπως οἱ ἴδιοι τόν περιµένουν νά εἶναι. Με άλλα λόγια,τὀν βλέπουν µέσα ἀπό ἕνα πέπλο ἐδραιωµένων πεποιθήσεων, ἀπόψεων καί ἐκ προοιµίου ὑποθέσεων. Εἷτε συνειδητά εἷτε ἀσυνείδητα, ὁ καθένας µας προ-συπογράφει ἕνα ὡρισµένο σύνολον πολιτικῶν πεποιθήσεων καί ἀξιῶν πουκαθοδηγοῦν καί ἐπηρεάζουν τήν συµπεριφορά του. Οἰ πολιτικές ίδέες καί οι ἰδεολογίες θέτουν στόχους πού ἐµπνέουν τήν πολιτικήν µας δραστηριότητα. Από αὐτήν τήν σκοπιά, οί πολιτικοί ὑπόκεινται σέ δῦο διαφορετικές ἐπιδράσεις.
Πολλοί θά εἴπουν ὄτι ὁ Ἔλληνας εἶναι ὁ πιό πολιτικοποιημένος πολίτης. Αὐτό μπορεἶ νά ἀληθεύη μέ τήν ἔννοια ὄτι ἀσχολεἶται πολύ μέ τά πολιτικά. Αὐτό ὄμως δέν σημαίνει ὄτι κατέχει ἐπαρκεῖς πολιτικές γνώσεις καί ὄτι κρίνει, ἀποφασίζει καί ἐνεργεῖ ὀρθολογικά, ὄτι διαθέτει πολιτική ὀρθοφροσύνη. Επίσης, οἱ Ἕλληνες περισσότερο ἀπό ἄλλους λαούς καταφάσκουν σέ ἰδεολογίες. Ὅμως, ἐλάχιστοί θά μποροῦσαν νά διατυπώσουν κάποιες βασικές θεωρητικές προτάσεις τῆς ἰδεολογίας στήν ὀποῖα δηλώνουν ὄτι καταφάσκουν. Τὀ ἰδεολογικό πιστεύω τοῦ ἕλληνα ἐλάχιστα συμπίπτει μέ τἰς θεμελιώδεις ἀρχές τῆς ίδεολογίας τήν ὀποῖα πρεσβεύει. Αυτό πού πιστεύει εἶναι ἕνα κακέκτυπο, μιά ἀπομίμησις τῆς ἰδεολογίας. Ὄποτε προσπάθησαν οϊ Ἕλληνες νά μιμηθοῦν ξένα πρότυπα ἥ νά ὑιοθετήσουν ἀλλότριες φιλοσοφίες καί νά ἐνστερνηθοῦν ξένες ἀξίες κατέληξαν νά γίνουν κακέκτυπα τοῦ ἄτόμου πού προσπάθησαν να μιμηθοῦν.Παρόλον ὄτι στήν Ἑλλάδα ὐπῆρξαν καί ἐξακολουθοῦν νά ὑπάρχουν πολιτικά κόμματα τά όποἶα ἰσχυρίζονται ὄτι εἶναι ἐκφραστές τῶν κυριωτέρων ἰδεολογιῶν ποῦ ἐμφανίστηκαν τούς δῦο τελευταίους αἰῶνες, οἰ ὄπαδοί αυτῶν τῶν κομμάτων ἥ αὐτά τά ἄτομα πού τά ψηφίζουν στίς ἐκάστοτες ἔκλογές, ἔχουν ἐλαχίστη ἰδεολογική συγγένεια μέ αυτά τά κόμματα διότι καί τά ἴδια τά κὀμματα ἐλλάχιστα ἔκφράζουν τήν «φιλοσοφία» αὐτῶν τῶν πολιτικῶν συστημάτων. Συνοπτικἀ ἡ ίδεολογία εἶναι ἕνα σύνολο ιδεών, θέσεων και αντιλήψεων συγκροτημένων σε ενιαίο σύστημα, τό ὀποῖον προβάλλεται ὡς ἡ ἀληθινή είκόνα τῆς πραγματικότητας, ἔτσι ὧστε, ὄσοι τό ὑιοθετοῦν, νά εἶναι ὑποχρεωμένοι να σκέπτονται καί νά ρυθμίζουν τήν ζωή τους σύμφωνα με αὐτό.Πόσοι εἶναι ἐκείνοι ποῦ σκέπτονται καί ρυθμίζουν τήν ζωή τους μέ αὐτό.
Η Κομμουνιστική, ἡ Σοσιαλιστική καί Φιλελέυθερη ἰδεολογία τῶν Ἑλλήνων ὑπῆρξαν πάντα μιά ἀπομίμησις τοῦ Μαρξισμοῦ, τοῦ Σοσιαλισμοῦ καί τοῦ Φιλελευθερισμοῦ γιατί οἰ θεωρίες ἐπάνω στίς ὀποῖες οἰκοδομήθηκαν αὐτές οἱ ἰδεολογίες δέν βρῆκαν ποτέ πρόσφορο ἔδαφος στήν Ελλάδα ἀλλα καί γιατί αὐτοί πού τίς διετύπωσαν δέν ἤταν πολιτικοί διανοούμενοι.Οἰ διανοούμενοι ἔπαιξαν μικρόν ρόλο κατά τήν γένεσιν καί τήν διαμόρφωσιν τῶν σύγχρονων ίδεολογικών συστημάτων στήν ἑλλάδα. Πρόκειται γιά ἐκείνους τούς διανοούμενους ποῦ συγκροτοῦν τήν λεγόμενη πνευματική ἠγεσία μιᾶς κοινωνίας καί ποῦ κατεξοχήν ἀποτελοῦν τούς δημιουργούς και τούς φορεῖς-αναμεταδότες μιᾶς ἰδεολογίας.Ὄπως λέγει ὁ Haywood, ἡ ίδεολογία εἶναι πρωτίστως ἔργο τῶν διανοουμένων, ἄρα οἱ διανοούμενοι πρωτοστατοῦν στήν διαμόρφωσιν καί τήν ἐξάπλωσιν της. Στήν Ἐλλάδα οἱ διανοούμενοι ἔπαιξαν πολύ μικρό ρόλο στήν παραγωγή και τήν διάχυσι τῆς ἱδεολογίας.Τά πολιτικά κόμματα τῆς ἑλλάδος καί οἱ ἄλλοι ἐκφραστές αύτῶν τῶν ἱδεολογιῶν δέν μπόρεσαν νά ἀναγάγουν αὐτές τίς ἰδεολογίες σέ γενικές θεωρίες μέ τίς ὀποῖες οἱ ὀπαδοί θἀ μποροῦσαν νἀ ἐρμηνεύουν ὄλα τά κοινωνικά, πνευματικά καί οἰκονομικά φαινόμενα΄Αυτό ὀφείλεται κυρίως στό γεγονός ὄτι ἡ πολιτική στήν ελληνική ἐκπαίδευση δέν ἐδιδάχθη σάν ἔνα ξεχωριστό γνωστικό ἀντικείμενο ἄλλα καί οἰ πολιτικοί φορεῖς πού τούς ἐκπροσωποῦσαν πολιτικά δέν εῖχαν ποτέ μιά καλά ἐπεξεργασμένη πολιτική φιλοσοφία ὦστε νἀ γίνουν οἱ θεωρητικοἰ καθοδηγητές καί συνεπῶς οἰ ἰδεολογικοί μέντορες τῶν ψηφοφόρων. Στό «Μαρξισμός καί Τροσκισμός στήν Ελλάδα» ὀ συγγραφέας τοῦ βιβλίου ἀναλύει τόν τρόπο μέ τόν ὀποῖον οἱ σταλινικές δομές τοῦ ΚΚΕ συνέθλιψαν κάθε ἔννοια ἐλεύθερου θεωρητικοῦ διαλόγου, περιθωριοποίησαν ἥ καί ἐξόντωσαν τούς ἐπιφανέστερους μαρξιστές διανοουμένους, ἐπέβαλαν ὄρους στρατοπέδου στήν πνευματική ζωή τῆς ἀριστερᾶς καί τελικῶς ἐμπόδισαν τήν ἀνάπτυξιν τῆς μαρξιστικῆς σκέψεως στήν Ελλάδα. Καί αὐτό, ἐνῶ ὑπῆρχαν ὄλες οι προϋποθέσεις για μία πρωτότυπη καί σημαντική θεωρητική ἄνθισι, ποῦ θα ὀδηγοῦσε στήν ἐμφάνισιν ἑνός ίδιαίτερου Ελληνικοῦ μαρξισμοῦ.
Ο Μαρξισμός μετά τίς μεταλλάξεις ποῦ ἔχει ὑποστῆ καί μετανομιστῆ σέ Δημοκρατική Αριστερά, Ριζοσπαστική Αριστερά κ.ο.κ. ἔχει συνηθίσει νά άφομοιώνη έκεῖνα τά πολιτισμικά στοιχεία ποῦ ὑποβαθμίζουν τήν ποιότητα τῆς ζωῆς και ἔχει μετατρέψει τήν κάθε εὐγενή φιλοδοξία καί ἰδεῶδες τοῦ ἀνθρώπου σέ ὑποσυνείδητες ἰδεοληψίες. Οἰ Ἔλληνες Αριστεροί καταλαβαίνουν ὄτι γιά νά βροῦν πρόσφορο ἔδαφος οἰ πολιτικές τους θεωρίες πρέπει νά θέσουν ὑπό ἀμφισβήτησι τίς ἄλλες ἀξίες τῆς κοινωνίας καί αὐτὀ κάνουν συστηματικά. Η Αριστερά δέν θέλησε ποτέ νά ἐκπροσωπήση τίς τάξεις πού ἔφεραν μέσα τους τίς πνευματικές μαρτυρίες τῆς ἀνθρωπότητος. Εἶναι μία τάξις ἀπωλεσμένη στήν προσπάθεια ή μάλλον στόν αγώνα γιά τήν ἀπόκτησιν οίκονομικοῦ πλούτου.Ο ΣΥΡΙΖΑ, ἡ μεγαλύτερη ἀριστερή κομματική παράταξις σήμερα και η «δῆθεν» Αριστερά ἐκπροσωποῦν ό,τι πιό ξεπερασμένο καί νόθο ιδεολογικά ὑπάρχει στήν Ευρώπη καί στόν κόσμον ὄλον καί σαφέστατα ἡ ίδεολογία τους εἶναι ἀκριβῶς αὐτή ποῦ ὀδήγησε τήν χῶρα στήν πτώχευσιν καί τήν καταστροφή. Εἶχε πολύ λίγες ἐπαφές, ἥ μάλλον λίγες, μέ τίς ὑψηλές πνευματικές στιγμές τῆς ἰστορίας.Η σημερινή κυβέρνησις ὑπό τόν Σύριζα εἶναι ἕνα κυβερνητικό οίκοδόμημα ἄθροισεως πολιτικῶν κομματιῶν, μιά ὀμάδα πολιτικῶν καιροσκόπων καί τυχοδιωκτῶν καί αὐτό καθίσταται προφανές μέ τούς κοινοβουλευτικούς καιροσκοπισμούς, τήν αὐτοπροβολή καί τίς «προσωπικές πολιτικές» καί τις μωροφιλοδοξίες τῶν στελεχῶν του.
Ἡ Αριστερᾶ στήν Ἑλλάδα ἔχει ἐκπροσωπηθῆ ἀπό τά πιό ἐτερόκλητα πολιτικά καί πνευματικά ρεὐματα καί ἀπό τούς πιό ἀπίθανους πολιτικούς καί κομματικούς φορεῖς. Ποἰοι εἶχαν τήν πραγματική δύναμη στήν χῶρα μετά τήν Μεταπολίτευσι καί ποῖα ἥταν ἡ ίδεολογία τους; Μα, δέν ἥταν ἄλλοι ἀπό τούς συνδικαλιστές, ποῦ ἔκλειναν τά ἐργοστάσια, ὄταν ἔκριναν ὄτι οἱ αὐξήσεις καί ἄλλα παράλογα θεσμικά αίτήματα (βλέπε ἐπιδόματα τύπου ἔγκαιρης προσέλευσης στήν ἐργασία κ.λπ. κ.λπ.) δέν ἥταν ἰκανοποιητικά, ποῦ ὀδηγοῦσαν τούς ἐπενδυτές νά φύγουν κακήν κακῶς καί, φυσικά, ὀδήγησαν τὀ σύνολον τῆς οίκονομίας νά γίνη μή ανταγωνιστική. Ήταν, ἐπίσης, οἱ κομματικοί παράγοντες τῶν ἀριστερῶν κομμάτων, ποῦ πίεζαν γιά προσλήψεις στό Δημόσιο, μέ αποτέλεσμα να φτάσουμε σε αριθμό-ρεκόρ δημοσίων ὑπαλλήλων (ἄχρηστων στήν ἀπόλυτη πλειονότητά τους), χωρίς κριτήρια παρά μόνον κομματικά. Δέν εἶναι αὐτή ἡ πολιτική σοβιετικοῦ τύπου; Μήπως τἀ πανεπιστήμια δέν διοικοῦνται τόσα χρόνια ἀπό τίς ἀριστερές μειοψηφίες καί πρυτάνεις ὄπως τόν ἐκλεκτό τοῦ ΣΥΡΙΖΑ –αὐτό τό ψώνιο ποῦ λέγεται Πελεγρίνης–, ποῦ διέλυσαν κάθε ἔννοια πειθαρχίας καί πανεπιστημιακῆς σοβαρότητας, μέ ἀποτέλεσμα τὀ ἀπόλυτο ξεχαρβάλωμα τῆς παιδεῖας; Ποιός ἔχει γιά σύνθημα «όχι στήν ἐντατικοποίησιν τῶν σπουδῶν» καί τὀ «πρῶτος στά μαθήματα – ἀφεντικό στό ἐργοστάσιο»; Σαφέστατα οἱ ἀριστερές νεολαῖες, ποτισμένες ἀπό τήν ἀριστερή νοοτροπία τῆς μετριοκρατίας. Αντί νά θεωροῦνται οἱ ἄριστοι πρότυπα γιά τήν Αριστερά, εἶναι ἐχθροί καί ἐκπρόσωποι τοῦ καπιταλισμοῦ! Παραγνωρίζοντας, φυσικά, ὄτι ἡ κατάρρευσις τῆς δημόσιας παιδεῖας εἶναι ό,τι πιό ἀντιδημοκρατικό ὑπάρχει, ἀφοῦ ἡ παιδεῖα εἶναι τὀ μόνον μέσον ὧστε ο γιός τοῦ γεωργοῦ νἀ γίνη «ἀφεντικό στό ἐργοστάσιο» μέ τήν ἀξία του.
Τά κόμματα πού τοποθετοῦνται στά ἀριστερά τοῦ ἰδεολογικοῦ φάσματος θα πρέπη να εκφράζουν τόν Μαρξισμό ἥ τὀν Σοσιαλισμό διαφόρων ἀποχρώσεων. Κατά πὀσοn ὁ Σύριζα, πού εἶναι ὁ κυριώτερος πολιτικός ἐκπρόσωπος τῆς ἀριστερᾶς, ἔκφράζει τόν σοσιαλισμό ἀλλά καί κατά πόσο αὐτοί πού πρόσκεινται πρός τόν Σύριζα ἐμφοροῦνται ἀπό τά σοσιαλιστικά ἰδεώδη; Το κόμμα πού διεκήρυττε ὄτι εἶναι ὁ εκφραστής τοῦ Σοσιαλισμοῦ ἧταν τό Πασοκ καί αὐτό εἶναι τό κόμμα πού ίχνηλάτησε, διέτρεξε, μᾶς ἀποκάλυψε καί ὀριοθέτησε τίς πραγματικές ἐπιλογές καί δυνατότητες ἑνός σοσιαλιστικοῦ συστήματος . Αύτό εῖναι τό κόμμα πού ἔθεσε στό επίκεντρο τοῦ κοινωνικοῦ καί πολιτικοῦ βίου τίς σοσιαλιστικές ἀρχές καί ἀξίες ὄπως καθολική καί οὐσιαστική ίσότητα. Ὄμως, μέ τό Πασόκ ἡ πραγματική ἔννοια και σημασία τῆς ίσότητος παραχαράχθηκε καί στρεβλώθηκε σέ τέτοιον βαθμό ὧστε νά καταργηθῆ σχεδόν ὀποιαδήποτε ἔννοια καί ἀξία τῶν κοινωνικῶν θέσεων. Η θεμιτή ὀριζόντια διάκρισις μέ βάσι τούς κοινωνικούς ρόλους ἰσοπεδώθηκε καί τελικά ἡ ἑλληνική κοινωνία μετατράπηκε σέ ἕνα ἀπρόσωπο καί ἐν τέλει ἄφωνο σῶμα, σέ μιά μάζα.
Οἱ Μαρξιστικές καί Σοσιαλιστικές θεωρίες ἔχουν ὑποστῆ βαθειές ἀναθεωρήσεις καί μεταλλάξεις. Ὁ Σιμόνε,κομμουνιστῆς θεωρητικός, γράφει: «Εδῶ καί τουλάχιστον εἴκοσι χρόνια, ὄλα τά ίδανικά τῆς Αριστερᾶς καί οἱ ἀρχές στίς ὀποῖες στηρίζονται εἶναι ἔρμαια τοῦ ἀνέμου πού ἀποκαλεῖται «πνεῦμα τῆς ἐποχῆς», ἔχουν παρασυρθῆ ἀπό τήν καταιγίδα τῆς νεωτερικότητος καί τῶν τεραστίων καινοτομιῶν πού αυτή ἡ καταιγίδα ἔχει φέρει: νέα οἰκονομία, νέες μορφές δικαίου καί θεσμῶν, νέα πολιτική, νέες επιθυμίες, νέες τέχνες και νέους τύπους θεάματος καί ψυχαγωγίας, νέες ἰδιωτικές καί δημόσιες συμπεριφορές, νέα πάθη, νέες καταναλωτικές συνήθειες, νέες μορφές φαντασίας, νέες ἀναπαραστάσεις τοῦ ἐαυτοῦ μας καί τῶν ἄλλων, νέα σχέσι με τήν φύσιν καί τό σῶμα…». Το σημαντικό, βέβαια, δέν εἶναι ἡ διαπίστωσις ὄλων αὐτῶν τῶν καινοτομιῶν, ὄσο τό γεγονός ὄτι ἡ Αριστερά οὐδέποτε προέβλεψε τήν ἐμφάνισιν αὐτοῦ τοῦ «πολιτιστικοῦ δεσποτισμοῦ» καί πολύ περισσότερο ¨η Ελληνική Αριστερά ἡ ὀποὶα, στραμμένη πρός τήν κοινωνικήν ἀντίθεσιν καί ἐν τέλει πρός τήν διασφάλισιν τῆς ψήφου, δέν κατάφερε νά συλλάβη τά νέα φαινόμενα ποῦ άψηφοῦν τά παλαιά δεδομένα. Ἡ Ελληνική Αριστερᾶ ἐξακολουθῆ νά εἶναι προσκολλημένη σέ παρωχημένες Μαρξιστικές ἀντιλήψεις οἰ ὀποῖες δέν μποροῦν νά ἐκφράσουν τό πνεῦμα τοῦ σύγχρονου «Μαρξιστή». Η αριστερά εἶναι αίχμάλωτη μιᾶς μαρξιστικῆς ίδεοληψίας θεολογικοῦ τύπου. Εκείνο ποῦ κάνει εἶναι νά συνταυτίζεται μέ λατινοαμερικανικά κόμματα καί νά δείχνη μιά κρατικιστική ἐμμονή συνοδευόμενη ἀπό ἀκατάσχετη ὑποσχεσιολογία ποῦ δημιουργοεῖ ἕνα ἐκρηκτικό μίγμα άντιφατικότητας. Ο Σύριζα ἀπλῶς εἶναι ἕνα συνοθύλευμα πρώην Μαρξιστῶν, Μαοϊκῶν, τροσκιστῶν καἰ ἀπατημένων βαθυπασόκων.
Ἡ ἀριστερά εἶναι ἐκείνη ποῦ προβάλλει καί ἔχει ἀναγάγει σέ πολιτικό αἴτημα τήν πολιτική κατοχύρωσιν τῶν διαστροφῶν καί ζητᾶ νά άναγνωριστῆ καί νά νομιμοποιηθῆ ἡ ὓπαρξις κάποιου «τρίτου φύλου» τό ὁποῖον άποτελεῖ τήν σήψιν τοῦ Νεοφιλελευθερισμοῦ. Ὄλα αὐτά τά πολυτισμικά ίδεολογήματα ἔχουν σάν στόχο τήν διάλυσιν τῆς συνοχῆς τῆς κοινωνίας καί τήν μετατροπή της σέ πολιτική καί ήθική ζοῦγκλα. Ὅπως γνωρίζομε, ὁ ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε Πρότασι νόμου γιά Σύμφωνο Συμβίωσης τῶν ὀμοφύλων ζευγαριῶν. Ζητά δηλαδή νἀ κατοχυρωθῆ, πολιτικά καί νομικά, ἡ νεοφιλεύθερη διαστροφή τῆς παρακμῆς, ἡ κοινωνική καί ψυχολογική ἀνωμαλία τῶν ἐνστίκτων. Καί ὄμως ὄλοι οἰ ὀραματιστές μιᾶς ἄλλης προοδευτικῆς κοινωνίας, ἀκόμη καί οἱ Μαρξιστές, ἔχουν στηλιτεύσει τέτοιου εἴδους «διεκδικίσεις»