«ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ 1940 ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ» Η παρέμβαση του Προκόπη Παυλόπουλου στον Αλβανό ΥΠΕΞ και ο αγώνας του Γ. Σούρλα για τους χιλιάδες άταφους ήρωες
Όταν αποφασίσεις να ενδιατρίψεις εις τα περί την εποποιία του 1940-41, να μελετήσεις όσα διαδραματίστηκαν κατά την περίοδο εκείνη, αλλά και όσα επακολούθησαν, τα συναισθήματα ποικίλλουν. Διαπιστώνεις το μεγαλείο της Ελλάδος και τη σπουδαία συμβολή της στη διατήρηση των παγκόσμιων αξιών. Αισθάνεσαι ως Έλληνας περήφανος για τον ηρωισμό των μαχητών μας, αλλά συγχρόνως βρίσκεσαι και μπροστά σε σημαντικές ευθύνες για όσα ακολούθησαν, για πράξεις και παραλείψεις, για μεγάλες εκκρεμότητες εθνικής σημασίας. Διαπιστώνεις επίσης ότι στην εποποιία του 1940-41 βρήκαν την πλήρη έκφραση τους τα βασικά γνωρίσματα των Ελλήνων, η ομοψυχία στις κρίσιμες στιγμές, η άκρατη φιλοπατρία, η χωρίς όρια αυτοθυσία και αυταπάρνηση, η πίστη τους σε πανανθρώπινα ιδανικά.
Αισθάνεσαι περήφανος, γιατί οι μαχητές εκείνοι έγραψαν τις πιο λαμπρές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και άλλαξαν τον ρουν της παγκόσμιας ιστορίας. Δίδαξαν πως η ελευθερία δεν είναι μόνο υπόθεση ενός έθνους, ενός κράτους, αλλά ολόκληρης της ανθρωπότητας. Προκάλεσαν έτσι τον θαυμασμό της παγκόσμιας κοινότητας. Κατέδειξαν πως είναι αντάξιοι των προγόνων τους των κλασικών χρόνων, της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, που τα βασικά της γνωρίσματα ήταν η ελευθερία και η αξιοπρέπεια. Κατέκτησαν τον τίτλο του ήρωα, τον τιμητικό τίτλο που ο Όμηρος απέδωσε όχι μόνο στους αρχηγούς – πολεμιστές στην τρωική εκστρατεία, αλλά γενικά σ’ όλους τους μαχητές που έδειξαν ανδρεία, λεβεντιά, θάρρος. Όλα αυτά, βέβαια, για τους πολεμιστές στο Αλβανικό μέτωπο, ήταν απόρροια της πίστης σε αρχές και αξίες, των ηθικών εφοδίων που διέθεταν, και της πεποίθησης για το δίκαιο του αγώνα τους.
Οι μαχητές έκαναν το καθήκον τους, αλλά στη συνέχεια έρχονται στα μεταπολεμικά χρόνια οι ευθύνες όσων γνωρίζουν ότι υπάρχει μια μεγάλη εθνική εκκρεμότητα. Πρόκειται για τους 7976 ήρωες, που έπεσαν στα πεδία των μαχών στη Βόρειο Ήπειρο και παραμένουν μέχρι σήμερα άταφοι ή προσωρινά θαμμένοι.
Οι ήρωες δεν απαιτούν, αλλά περιμένουν. Δεν διαμαρτύρονται που παρέμειναν άταφοι 70 χρόνια στη Β. Ήπειρο. Περιμένουν εμείς, οι επιγενόμενοι, να κάνουμε το καθήκον μας. Να πράξουμε τα στοιχειώδη, που επιβάλλουν τα πανάρχαια έθιμα μας, τον ιδιαίτερο σεβασμό στους νεκρούς. Να θυμηθούμε το «νεκρούς θάπτειν, νεκρούς μη υβρίζειν». Οι ήρωες περιμένουν να ανταποκριθούμε στις θρησκευτικές, εθιμικές και εθνικές μας υποχρεώσεις, να κάνουμε το ιερό μας καθήκον, όπως το επιτάσσει η ιστορική μας κληρονομιά. Δεν αρκούν οι τυπικοί πανηγυρικοί λόγοι, οι δοξολογίες, οι παρελάσεις, η κατάθεση στεφάνων κάθε 28 η Οκτωβρίου.
Είναι προφανές ότι δεν τους τιμούμε επαρκώς, όταν είναι ακόμη άταφοι και τα σκόρπια οστά τους θρυμματισμένα παραμένουν στα πεδία των μαχών ή στοιβαγμένα σε ομαδικούς τάφους, που δεν ανοίχτηκαν ακόμη μετά από 70 ολόκληρα χρόνια.
Δεν τους τιμούμε, όταν διαθέτουμε λίγες γραμμές στην ιστορία των σχολικών βιβλίων για την γιγαντομαχία του έπους του ’40-41. Δεν τους τιμούμε, όταν δεν αναγράφονται οι άφθαστες ηρωικές πράξεις τους, που προκάλεσαν τον θαυμασμό και τον έπαινο πολλών ηγετών, όπως του Τσώρτσιλ, ακόμη και του Χίτλερ, λες και δεν έφτανε το χαρτί και το μελάνι.
Οι ήρωες περιμένουν να φανούμε αντάξιοι των θυσιών τους για την πατρίδα. Να κατανοήσουμε ότι η πατρίδα είναι η κυρίαρχη ιδέα, πάνω στην οποία οικοδομείται ο πολιτισμός και στηρίζεται η ζωή. Είναι μια ηθικοκοινωνική αξία, η οποία διατρέχει ιδιαίτερα το αρχαίο ελληνικό πνεύμα. Είναι το συναίσθημα που διακατείχε τον Όμηρο, ο οποίος τονίζει «εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης» (Ιλ. Μ 243). Είναι τα βιώματα του Σωκράτη, ο οποίος είπε: «Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστίν η πατρίς…» (Πλάτ., Κρίτων 51 α ). Κατά δε τον Άγγλο συγγραφέα Σαμουήλ Τζόνσον (Johnson, 1709-1784) «όποιος δεν αγαπάει την πατρίδα του, δεν μπορεί ν’ αγαπάει τίποτε».
Οι ήρωες περιμένουν και προσδοκούν να σεβόμαστε όχι μόνο αυτούς, αλλά και τα εθνικά μας μνημεία, τα σύμβολα μας. Ο συμβολισμός πίσω από κάθε αντικείμενο βλέπει και μια ιδέα. Θέλει να δώσει στα άψυχα ψυχή και να ταυτίσει την ανθρώπινη ψυχή με τις ιδέες και τα πράγματα. Περιμένουν, λοιπόν, να σεβόμαστε τη σημαία μας, που για να κυματίζει σήμερα θυσιάστηκαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες. Οι ήρωες περιμένουν, αλλά εμείς έχουμε υποχρέωση να βιαστούμε και, επιτέλους, να αποκαταστήσουμε τη μεγάλη εθνική εκκρεμότη τα των άταφων και πρόχειρα θαμμένων μαχητών στη Βόρειο Ήπειρο και Νότια Αλβανία. Να ζητήσουμε συγγνώμη για την άγνοια της ύπαρξης του προβλήματος και της συνακόλουθης αδικαιολόγητης καθυστέρησης.
Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου θα δοθεί στον αναγνώστη η δυνατότητα σύντομης ενημέρωσης για την ιστορική διαδρομή της εποποιίας του 1940-41, «περιήγησης» στα πεδία των μαχών, «επικοινωνίας» με τους πρωταγωνιστές και τους συγγενείς των πεσόντων. Θα δοθεί στον αναγνώστη η δυνατότητα κριτικής του περιεχομένου του, αλλά και αυτοκριτικής για το αν και κατά πόσον γνώριζε το πρόβλημα, την έκταση του, για πράξεις και παραλείψεις. Και αν ο αναγνώστης αισθανθεί ενοχή για την άγνοια του και την ολιγωρία, όπως συνέβη με τον γράφοντα, η λύτρωση θα έρθει με την αποδοχή των ευθυνών και με την ανάληψη γενικότερης πρωτοβουλίας για αποκατάσταση της μνήμης των πεσόντων. Κυρίως όμως με την υπόσχεση ότι το καθήκον απέναντι στην πατρίδα θα είναι καθημερινό και αδιάκοπο.
Το πιο επίπονο στη γραφή αυτού του βιβλίου δεν ήταν η συγκέντρωση και η αξιολόγηση των στοιχείων που περιέχει, αλλά το συναίσθημα σε κάθε επίσκεψη, επαφή και επικοινωνία, σε περιοχές των πολεμικών συγκρούσεων, με πρόσωπα που αγωνίστηκαν, με απογόνους των αγωνιστών, με ιστορικές αφηγήσεις, προπαντός όμως με τη θέα των διάσπαρτων οστών και των ομαδικών τάφων, των αφρόντιστα στοιβαγμένων οστεοφυλακίων. Όλοι εμείς δεν έχουμε δικαίωμα για άλλες καθυστερήσεις. Επιτακτική προβάλλει η ανάγκη να κάνουμε σύντομα το καθήκον μας, να διδαχθούμε από την γενναιότητα και τις θυσίες τους, αλλά και από τα λάθη και τις παραλείψεις μας.
Για όλα αυτά οι ήρωες περιμένουν…
ΔΙΑΒΆΣΤΕ ΕΔΏ ΟΛΌΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΊΟ
