Tom Lewis, «Χιλή: Κράτος και Επανάσταση» (μετάφραση Βασίλης Γιαννούλη)
Τριανταπέντε χρόνια πριν η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του προέδρου Αλιέντε ανατράπηκε από το στρατιωτικό πραξικόπημα του δικτάτορα Πινοσέτ. Το ξημέρωμα της 11 Σεπτεμβρίου του 1973 τανκς πλημμύρισαν τους δρόμους των μεγάλων πόλεων της Χιλής και μια βροχή από βόμβες έπεσε στο προεδρικό μέγαρο «La Moneda» στο Σαντιάγο σκοτώνοντας τον Αλιέντε.
«Το πραξικόπημα επιβλήθηκε με απίστευτη βία. Χιλιάδες άνθρωποι βιάστηκαν, βασανίστηκαν απάνθρωπα και δολοφονήθηκαν. Μόνο στους 12 πρώτους μήνες της χούντας 30000 άνθρωποι εξοντώθηκαν. Ήταν οι πιο θαραλλέοι αγωνιστές της εργατικής τάξης που εντοπίστηκαν και συνελήφθησαν μέσα από την αγαστή συνεργασία ντόπιων και ξένων μυστικών υπηρεσιών. Η χούντα δεν φρόντισε απλώς να τους δολοφονήσει αλλά και να διαμελήσει τα σώματα τους σε μια προσπάθεια να προειδοποιήσει και να τρομοκρατήσει τις επόμενες γενιές».(1)
Στα χρόνια που ακολούθησαν, χιλιάδες ανθρωποι, συμπεριλαμβανομένων και αρκετών εξορίστων, κυνηγήθηκαν και δολοφονήθηκαν από την μυστική αστυνομία του Πινοσέτ.
Το πραξικόπημα σήμανε το τραγικό τέλος του «χιλιανού δρόμου», ή αλλιώς του χιλιανού πειράματος για τον κοινοβουλευτικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό. Υπάρχουν πολλές ερμηνείες για τους λόγους που οδήγησαν σε αυτό το βίαιο τέλος. Οι περισσότερες συντάσσονται με τη γραμμή που είχε το Χιλιανό Κομμουνιστικό Κόμμα στο ξεκίνημα της χούντας, ότι δηλαδή οι Χιλιανοί εργάτες «προχώρησαν πολύ μακριά» και «εξώθησαν» τα αφεντικά, το στρατό, και την CIA στη «λύση» του πραξικοπήματος.
Πρόκειται για την αντίληψη ότι οι ειρηνικές μεταρρυθμίσεις – και όχι ο επαναστατικός δρόμος – είναι η μοναδική «ρεαλιστική» λύση για το εργατικό κίνημα. Κι όμως, τα γεγονότα του 1973 οδηγούν στο εντελώς αντίθετο συμπέρασμα. «Το κεντρικό ζήτημα στη Χιλή ήταν το ζήτημα της εξουσίας, το ζήτημα της σχέσης του κράτους με την επανάσταση. Η περίοδος της κυβέρνησης της El Pueblo unido αποτελεί μια πράξη ενός παλιού έργου, της ιδέας ότι το αστικό κράτος μπορεί με κάποιο τρόπο να χρησιμοποιηθεί υπηρετώντας τα συμφέροντα της εργατικής τάξης» (2).
Πράγματι, οι εργάτες της Χιλής πήγαν «πολύ μακριά», πολύ μακριά για την κυρίαρχη τάξη της Χιλής. Η ταξική πάλη στη Χιλή την περίοδο 1972- 73 έφτασε στο σημείο να απειλεί την ίδια την ύπαρξη της καπιταλιστικής κοινωνίας. Οι αστοί της Χιλής αντιλήφθηκαν το πρόβλημα και πήραν τα μέτρα τους ανατρέποντας την κυβέρνηση του Αλιέντε επειδή η κυβέρνηση αυτή δεν μπορούσε να συγκρατήσει αποτελεσματικά το εργατικό κίνημα. Όταν όμως ήρθαν αντιμέτωποι με την εντεινόμενη στρατιωτική απειλή, ο Αλιέντε και άλλοι ηγέτες της El Pueblo Unido συνέχισαν να παραμένουν πιστοί στην ιδέα της μεταρρύθμισης του κράτους. Για την ήττα του χιλιανού εργατικού κινήματος το 1973 ευθύνονται οι ρεφορμιστές και οι αυταπάτες τους για τη φύση του καπιταλιστικού κράτους. Το αποτέλεσμα αυτής της μάχης δεν ήταν καθόλου μοιραίο.
- Tom Lewis, «Χιλή: Κράτος και Επανάσταση»
- Ο πρώτος και ο τελευταίος λόγος του Σαλβαδόρ Αλιέντε
- «El pueblo unido»: Μνήμη Σαλβαδόρ Αλιέντε Salvador Allende
- Greece Just Hammered the First Nail in the Coffin of Milton Friedman’s Legacy