Ασλί Ερντογάν: Στην Τουρκία με θεωρούν πολιτικά ακροαριστερή και συγγραφικά συντηρητική

«Στην Τουρκία θεωρούν ότι ανήκω πολιτικά στην Ακροαριστερά, πιστεύουν, όμως, πως ως συγγραφέας είμαι συντηρητική και δύσπεπτη, αν όχι και ακατανόητη». Αυτό δηλώνει, μεταξύ άλλων, στη συνέντευξη την οποία παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ασλί Ερντογάν λίγο προτού πετάξει από την Αθήνα για τη Φρανκφούρτη, όπου η Γερμανία τής παρέχει πολιτική προστασία μέχρι την ημέρα που θα πραγματοποιηθεί η δίκη της στην Τουρκία (κατηγορείται για «προπαγάνδα προς όφελος τρομοκρατικής οργάνωσης»).
Κατά τη διάρκεια της διάλεξής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στις 9 Νοεμβρίου, η συγγραφέας είπε πως η χώρα της δεν έχει αποτινάξει και δεν μπορεί να απαλλαγεί από το αμαρτωλό πολιτικό της παρελθόν. Δεν προσδοκά, όμως, η ίδια μια μεταβατική περίοδο, μια εποχή ικανή να θρέψει τις ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον των πολιτών; «Η Τουρκία έχει περάσει σε φάση μεταμόρφωσης εδώ και πολύ καιρό, κοιτάζοντας προς πολλαπλές κατευθύνσεις» είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ασλί Ερντογάν: «Παραμένει, ωστόσο, ασταθής και κανένας πολιτικός αναλυτής δεν είναι σε θέση να προβλέψει το μέλλον της πολλώ δε μάλλον εγώ. Ήμουν από τους πρώτους που είπαν, όταν το 2000 δολοφονήθηκε ο αρμενικής καταγωγής δημοσιογράφος Χραντ Ντινκ, ότι το γεγονός συνιστά απαρχή σοβαρών κινδύνων για τη δημοκρατία. Κι ήμουν πάλι από τους πρώτους που έκρουσαν εκ νέου τον κώδωνα του κινδύνου όταν ψηφίστηκε ο νόμος για τον Τύπο το 2010. Ήταν φανερό πως ένας τέτοιος νόμος θα βάφτιζε τους αντιφρονούντες και τους διανοούμενους τρομοκράτες. Αλλά οι άνθρωποι μπορούν να τιμωρηθούν μόνο για τις πράξεις, όχι για τις ιδέες τους. Ούτε τότε με έλαβε υπόψη του κανείς. Κι ύστερα ήρθαν τα επεισόδια στο Πάρκο Γκεζί, το 2013, για τα οποία οι Ευρωπαίοι αδιαφόρησαν πλήρως. Όσο για την παλιά θεωρία ότι ο Ερντογάν θα προωθούσε ένα μετριοπαθές Ισλάμ, δεν ξέρω αν η δημοκρατία και το Ισλάμ μπορούν να συνυπάρξουν, αλλά αυτή δεν είναι σίγουρα η περίπτωση του Ερντογάν, που κράτησε το Ισλάμ και πέταξε τη δημοκρατία στα σκουπίδια».
Στη διάλεξή της στο Μέγαρο Αθηνών η Ερντογάν έκανε και κάτι άλλο: κάλεσε τη λογοτεχνία να δώσει φωνή και πρόσωπο στα θύματα των πολιτικών διώξεων. Τι ακριβώς, όμως, επιδιώκει ως προς αυτό η δική της λογοτεχνία; «Στην Τουρκία αρέσκονται να λένε ότι πολιτικά ανήκω στην Ακροαριστερά, αλλά ότι ως συγγραφέας είναι συντηρητική και ακατάληπτη. Εγώ λέω ότι στη λογοτεχνία μου είμαι υπαρξιακή, γράφοντας για ανθρώπους που ζουν σε κατάσταση παρακμής και κατάρρευσης, φτάνοντας μέχρι το σημείο να καταπιούν τον εμετό τους. Στην ?’Κοκκινοσκουφίτσα πόλη”, που θεωρώ πως αποτελεί το καλύτερο μυθιστόρημά μου, η ηρωίδα μου γράφει για μια γυναίκα που πεθαίνει ενώ στο τέλος μοιάζει να πεθαίνει και η ίδια. Έτσι τα δύο μυθιστορήματα, το μυθιστόρημα της ηρωίδας μου και το δικό μου, συντέμνονται και ουδείς μπορεί να είναι βέβαιος πως η πρωταγωνίστριά μου έχει όντως πεθάνει. Τα βιβλία μου είναι γεμάτα μεταφορές και λειτουργούν με ποιητικό τρόπο. Δεν υπάρχουν χαρακτήρες, δεν αναπτύσσεται κάποια πλοκή, δεν ξεκινούν από μιαν αρχή ούτε έχουν ένα τέλος. Έτσι είναι ο τρόπος της γραφής μου και υπό αυτή την έννοια δεν είμαι πολιτική συγγραφέας, ακόμα δε λιγότερο στρατευμένη. Βεβαίως, όπως ξέρετε, τα πάντα είναι πολιτική. Από τη στιγμή που βλέπουμε μια γυναίκα δίπλα σε έναν άντρα κι έναν άντρα δίπλα σε μια γυναίκα, η πολιτική έχει αρχίσει. Εκείνο, εντούτοις, το οποίο απασχολεί την ποιητική μου πρόζα δεν είναι η πολιτική υπό τη στενή της σημασία, αλλά ο βαθμός στον οποίο έχει ο συγγραφέας τη δυνατότητα να συλλάβει και να αποδώσει τον πραγματικό κόσμο. Τα βιβλία μου φυσικά δεν γίνεται να αγνοήσουν το κοινωνικό στοιχείο. Αλλιώς, εντούτοις, αντιμετωπίζει την κοινωνία ένας πολιτικός αναλυτής ή αρθρογράφος και αλλιώς ένας συγγραφέας. Γι’ αυτό και η δική μου δραστηριότητα, από τη μια αρθρογράφος και από την άλλη μυθιστοριογράφος, δείχνει τόσο αντιφατική. Εκείνο που πρωτίστως με ενδιαφέρει ως συγγραφέα είναι η γέννηση και η θνητότητα (περισσότερο η θνητότητα) του ανθρώπου».
Η Ερντογάν έχει ζήσει σε διαφόρους τόπους κι έχει γνωρίσει πλήθος χώρες. Τι φρονεί, ωστόσο, για την Κωνσταντινούπολη, που είναι ο τόπος της γέννησής της; Κατά πόσο την έχει απασχολήσει συγγραφικά; «Με έχουν απασχολήσει πολλές πόλεις και πολλοί τόποι: το Ρίο, που αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ?’Κοκκινοσκουφίτσα πόλη”, η Καραϊβική, η Γενεύη. Έχω γράψει και για την Κωνσταντινούπολη, αλλά ο τρόπος με τον οποίο το έχω κάνει μπορεί να αφορά οποιαδήποτε πόλη του πλανήτη. Ναι, ένα μυθιστόρημα για την Κωνσταντινούπολη είναι στα σχέδιά μου, αν και άλλο είναι το Ρίο, μια πόλη που και μόνο με τις τεράστιες αντιθέσεις της είναι έτοιμη να μεταμορφωθεί σε μυθιστόρημα, και άλλο η Κωνσταντινούπολη η οποία έρχεται από το βαθύ ιστορικό παρελθόν και το Βυζάντιο».