Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα αντιμετωπίζουν το Γλαύκωμα

Νέους ορίζοντες στην αντιμετώπιση του γλαυκώματος ανοίγει η ανακάλυψη ερευνητικής ομάδας από την Κύπρο με επικεφαλής τον οφθαλμίατρο δρ. Τάσο Γεωργίου. Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα της έρευνας της έχουν δημοσιευθεί πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό διεθνούς κύρους «Experimental Eye Research».

Η ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Έρευνας και Εκπαίδευσης «Οφθαλμός» έχει αποδείξει και επαληθεύσει ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορούν να προστατέψουν το οπτικό νεύρο στο γλαύκωμα.
Τι ακριβώς είναι το γλαύκωμα;
Το γλαύκωμα είναι πάθηση του ματιού, η οποία προκαλεί προοδευτική και μη αναστρέψιμη βλάβη του οπτικού νεύρου. Το γλαύκωμα είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία τύφλωσης σε άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών και υπολογίζεται να ξεπερνά τα 80 εκατομμύρια ασθενείς ανά την υφήλιο. Γι’ αυτό το λόγο είναι ιδιαίτερα σημαντική η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του γλαυκώματος.
Ο ασθενής αντιλαμβάνεται απώλεια της όρασης του κυρίως περιφερειακά η οποία στην πορεία επεκτείνεται προς το κέντρο της όρασης. Στο παρελθόν είχε συσχετιστεί η ενδοφθάλμια πίεση με την πάθηση αυτή. Ωστόσο η ενδοφθάλμια πίεση είναι μόνο ένας από τους παράγοντες κινδύνου. Στις τρέχουσες επιλογές για τη θεραπεία της είναι η μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Ωστόσο, είναι πλέον σαφές ότι η εξέλιξη της νόσου συνεχίζεται σε πολλούς ασθενείς, παρά την αποτελεσματική μείωση της πίεσης.
Ο στόχος της θεραπείας για το γλαύκωμα είναι η διακοπή ή η επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Τα αντιγλαυκωματικά κολλύρια επιτυγχάνουν μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης όμως ακόμα και με κατάλληλη χρήση των διαθέσιμων φαρμάκων, πολλά άτομα με γλαύκωμα θα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν απώλεια όρασης.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την πάθηση αυτή;
Πολλοί είναι οι παράγοντες κινδύνου, ιδίως η ηλικία και η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη του γλαυκώματος. Ωστόσο η ακριβής σχέση μεταξύ της ενδοφθάλμιας πίεσης και γλαυκώματος παραμένει ασαφής. Δεν αναπτύσσουν γλαύκωμα όλα τα άτομα με αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση αλλά και από την άλλη άτομα με φυσιολογική ενδοφθάμια πίεση μπορεί να αναπτύξουν γλαύκωμα.
Σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν το ενδεχόμενο εμφάνισης του γλαυκώματος είναι η ηλικία μετά τα 40 έτη, το οικογενειακό ιστορικό όπου σε γονείς με την πάθηση αυτή υπάρχει το ενδεχόμενο να εμφανιστεί και στα παιδιά τους, η φυλή όπου οι μαύροι έχουν τετραπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης γλαυκώματος από τους λευκούς, υψηλή πίεση στα μάτια, η ψηλή μυωπία, η ψηλή υπερμετρωπία, οι τραυματισμοί στα μάτια, ανωμαλίες στο πάχος του κερατοειδή όπως ο πολύ λεπτός κερατοειδής, ο διαβήτης, οι συχνές ημικρανίες, η κακή κυκλοφορία του αίματος καθώς και άλλοι παράγοντες μικρότερης συχνότητας.
Η όρασή μας είναι το πιο σημαντικό αισθητήριο όργανο στον ανθρώπινο οργανισμό και κυρίως σε αυτήν οφείλει η ανθρωπότητα την ευημερία και την ποιότητα ζωής της. Κάθε ανωμαλία στην όραση η οποία προκαλεί μείωση της διαθλαστικής οξύτητας μειώνει ταυτόχρονα την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων. Πολλοί θεωρούν το Γλαύκωμα ως μία από τις πιο ύπουλες ασθένειες που προκαλούν σοβαρή ζημιά στην όραση των ανθρώπων. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της ασθένειας αυτής είναι η έγκαιρη διάγνωση της. Συστήνεται σε άτομα άνω των 50 ετών όπως επισκέπτονται τον οφθαλμίατρο τους μία φορά το χρόνο. Ο λόγος των επισκέψεων αυτών είναι για να προλάβουμε πιθανές ζημιές στην όραση διότι οι ζημιές που θα προκληθούν από καθυστέρηση στην διάγνωση δύσκολα επανέρχονται.
Μερικά λόγια για την πρωτοποριακή μελέτη που διεξάχθηκε στην Κύπρο για την αντιμετώπιση του γλαυκώματος;
Το Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο «Οφθαλμός» συνέβαλε στο μεγάλο αγώνα που διεξάγει η ανθρωπότητα για επίλυση των προβλημάτων του γλαυκώματος με μια πρωτοποριακή προκλινική μελέτη σε συνεργασία με τον γενετιστή κ. Σταύρο Μαλά από το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου και τον καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Δέλτα από το Κέντρο Μοριακής Ιατρικής Κύπρου του Πανεπιστήμιο Κύπρου. Συμμετέχουν επίσης από την ομάδα του Ερευνητικού και Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου «Οφθαλμός» οι ερευνητές δρ Μαρία Καλογήρου, δρ Κατερίνα Προκοπίου και κ. Πάνος Κολοβός. Η ερευνητική ομάδα έχει καταφέρει με τους συνεργάτες της και με την πάροδο πολλών χρόνων συστηματικής και επίπονης δουλειάς μια σημαντική ανακάλυψη παγκόσμιας εμβέλειας στην αντιμετώπιση του γλαυκώματος.
Ποιός ήταν ο κύριος σκοπός της μελέτης;
Σκοπός αυτής της μελέτης ήταν η αξιολόγηση των νευροπροστατευτικών επιδράσεων των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, τα οποία χορηγήθηκαν με ή χωρις οφθαλμικές σταγόνες τιμολόλης οι οποίες μειώνουν την ενδοφθάλμια πίεση, σε τύπο ποντικού που ανάπτυξε την πάθηση του γλαυκώματος. H έννοια της νευροπροστασίας αναπτύχθηκε στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας. Η ιδέα της ερευνητικής ομάδας ήταν να κάνει τα νευρικά κύτταρα του αμφιβληστροειδή και του οπτικού νεύρου ανθεκτικά στη διαδικασία του κυτταρικού θανάτου που ονομάζεται απόπτωση. Αν λοιπόν με τη βοήθεια νέων θεραπευτικών σχημάτων, βασισμένων σε μια ειδική φόρμουλα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων αναστέλαν το μηχανισμό της απόπτωσης, τότε θα επιτρέπαν στα νευρικά κύτταρα να επιζήσουν ανεξάρτητα από την ενδοφθάλμια πίεση.
Ποιά είναι η σημαντική αυτή ανακάλυψη;
Τα αποτελέσματα της έρευνας έχουν δείξει ξεκάθαρα ότι η χορήγηση ειδικής φόρμουλας ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, σε συνδυασμό με ή χώρις οφθαλμικές σταγόνες τιμολόλης, μπορεί όχι μόνο να προστατέψει αλλά και να αυξήσει τον αριθμό των γαγγλιακών κυττάρων του οπτικού νεύρου στο γλαύκωμα. Η επιτυχία αυτή βασίζεται στη λήψη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων σε μια συγκεκριμένη αναλογία μεταξύ τους και σε μια συγκεκριμένη δοσολογία η οποία ελεγχόταν σε τακτά χρονικά διαστήματα με αναλύσεις αίματος ώστε να πετύχουν τη μέγιστη ασφαλή απόδοση.
Η θεραπεία με ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, σε συνδιασμό με ή χωρίς τιμολόλη, έδειξε ξεκάθαρη αύξηση των γαγγλιακών κυττάρων του οπτικού νεύρου συγκριτικά με την περίπτωση στην οποία δεν είχαν δοθεί, αλλά και μείωση ορισμένων προ-φλεγμονώδεις παραγόντων, οι οποίοι συναντιούνται κατά τις παθήσεις του οπτικού νεύρου. Συμπερασματικά, η σωστή χορήγηση ωμέγα-3 λιπαρών οξέων έχει νευροπροστατευτικές επιδράσεις στα γαγγλιακά κύτταρα του οπτικού νεύρου στο γλαύκωμα, μέσω της πιθανής αντιφλεγμονώδους δράσης τους.
Γιατρέ ποιοι είναι οι τύποι της πάθησης αυτής;
Οι τύποι γλαυκώματος είναι κυρίως το γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας και το γλαύκωμα κλειστής γωνίας.
Στο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, δεν υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια ή προφανή συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, αναπτύσσονται τυφλά σημεία στην περιφερειακή όραση. Παρόλο που οι περισσότεροι ασθενείς δεν παρατηρούν στα αρχικά στάδια καμιά αλλαγή στην όραση τους εντούτοις η βλάβη είναι αρκετά σοβαρή.
Στο γλαύκωμα κλειστής γωνίας τα άτομα μπορεί να παρουσιάσουν ορισμένα αρχικά συμπτώματα της πάθησης που περιλαμβάνουν θολή όραση, ήπιο πονοκέφαλο ή πόνο στον μάτι. Τα άτομα με αυτά τα συμπτώματα πρέπει να επισκεφτούν τον οφθαλμίατρό τους το συντομότερο δυνατό. Καθώς επίσης σε περιπτώσεις με έντονο πόνο στο μέτωπο, έντονη ερυθρότητα του ματιού, θολή όραση πονοκέφαλο, στεφάνια γύρω από φώτα, ναυτία ή τάση για εμετό λόγω θολής όρασης.
Υπάρχει επίσης ο τύπος του γλαυκώματος φυσιολογικής πίεσης.
Τα άτομα με «γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης» έχουν πίεση του οφθαλμού που βρίσκεται μέσα σε φυσιολογικές κλίμακες, αλλά εμφανίζουν σημάδια γλαυκώματος, όπως τυφλές κηλίδες στο οπτικό τους πεδίο και βλάβη οπτικού νεύρου.
Υπάρχει ο τύπος της αυξημένης οφθαλμική πίεσης. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής δεν έχει σημάδια κάποιας αλλοίωσης παρόλο που η πίεση είναι ψηλότερη από την κανονική.
Σαν συμπέρασμα θα έλεγα ότι τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα με την συγκεκριμένη φόρμουλα σε περιεχόμενο και συγκεκριμένη δοσολογία μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην προστασία αλλά και στην βελτίωση της όρασης του ασθενή. Τα αποτελέσματα των ερευνών μας έχουν δείξει ξεκάθαρα ότι με τη βοήθεια των νέων θεραπευτικών σχημάτων μπορούμε να αυξήσουμε τον αριθμό των γαγγλιακών κυττάρων του οπτικού νεύρου και να το προστατεύσουμε από βλάβη. Η βελτίωση της κατάστασης των γαγγλιακών κυττάρων συμβάλει στην αύξηση του χρόνου ζωής τους. Σημαντική επίσης ανακάλυψη είναι η ακριβής αναλογία του περιεχομένου των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων αλλά και η ακριβής δοσολογία προς τον κάθε ασθενή. Η διατήρηση ενός χαμηλού ποσοστού στο αίμα της αναλογίας ωμεγα-6 / ωμεγα-3 μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση αμφιβληστροειδοπάθειας και οπτικών νευροπαθειών
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι με το νέο χρόνο αναμένουμε πολύ σημαντικά αποτελέσματα για μια από τις μεγαλύτερες έρευνας ανά το παγκόσμιο με θέμα την χρήση λιπαρών οξέων στην όραση που διενεργείται αυτή την στιγμή στην Αμερική.Το κόστος της μελέτης επιχορηγήθηκε από το National Eye Institute της Αμερικής και ήταν πάνω από 10 εκατομμύρια δολάρια.