Οι μισές αλήθειες του κ. Μπουτάρη

Με αφορμή τα εγκαίνια του Μουσείου του Ολοκαυτώματος των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, ο Γιάννης Μπουτάρης, δήμαρχος της πόλης έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία.
Το κείμενο του Μπουτάρη είναι εξαιρετικό από λογοτεχνικής πλευράς, αλλά του λείπει η ισορροπία. Βασίζεται σε μανιχαϊστικά σχήματα και νέου τύπου Σιωπές..Για παράδειγμα, γράφοντας «Μόνη η κοινότητα, καθημαγμένη και ρακένδυτη πάλευε να ανασυστήσει την ύπαρξή της και να θρηνήσει τους νεκρούς της. Η πόλη, η κοινωνία, η χώρα ολόκληρη, αδιαφόρησαν. Κρύφτηκαν πίσω από το δάχτυλό τους. Έκαναν πως δεν ήξεραν τί συνέβη, ποιος το έκανε, ποιος βοήθησε, ποιος προστάτευσε όταν άλλοι, πολλοί γκρέμιζαν, έκαιγαν, έκλεβαν, καταλάμβαναν τον χώρο και τα υπάρχοντα των πολλών απόντων και των λιγοστών παρόντων….«, αποσιωπά  βάναυσα κάποιες πλευρές της έμπρακτης αλληλεγγύης που εκφράστηκε, ενοποιεί σε ένα ψεύτικο, αυθαίρετα κατασκευασμένο σχήμα μια πολύμορφη κοινωνία με πολύ μεγάλες εσωτερικές αντιθέσεις και την αντιπαραθέτει επίσης σε μια άλλη κοινότητα με αντίστοιχες εσωτερικές διαφοροποιήσεις.
Ο κ. Μπουτάρης ξεχνά ότι η μετακατοχική Σιωπή -για την οποία ενοχοποιούνται συνολικά οι Έλληνες- ήταν καθολική στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, όπου οι δωσίλογοι της Κατοχής και οι κεφαλοκυνηγοί της Λευκής Τρομοκρατίας είχαν γίνει η νέα εξουσία. Και ότι έπρεπε να έρθει το 1981 για να υπάρξει η πρώτη μνεία για την Αντιναζιστική Αντίσταση, μιας από τις σημαντικότερες αντιστάσεις στην κατεχόμενη Ευρώπη….
Γενικά σε όλη την ανάλυσή του για το Ολοκαύτωμα, ο κ. Μπουτάρης φαίνεται να ξεχνά ότι την ίδια στιγμή υπήρχε γερμανική κατοχή και ότι ο ελληνικός λαός ήταν καθημαγμένος από τη σκληρή καταστολή. Στην κατεχόμενη από τους Ναζί Θεσσαλονίκη, ο λιμός και ο θάνατος τσάκιζε τους παλιούς πρόσφυγες του ’22 που δεν είχαν καμιά αναφορά στην μακεδονική ύπαιθρο, ενώ η πόλη είχε γεμίσει και πάλι με νέους πρόσφυγες από τις βουλγαρικές θηριωδίες που διαπράττονταν στην Ανατολική Μακεδονία…. Από νωρίς (Οκτώβρης του 41) είχαν ξεκινήσει τα πρώτα Ολοκαυτώματα στα μακεδονικά χωριά (3 χωριά Κρουσίων, Κερδύλια, Μεσόβουνο) και η αντίσταση άρχισε να φουντώνει. Παράλληλα βεβαίως αναπτύχθηκε και ο δωσιλογισμός, η απεχθής συνεργασία με τους κατακτητές.
Στην εισήγησή του ο Μπουτάρης χρησιμοποιεί ένα σχήμα όπου όλοι οι Έλληνες είναι από τη μια πλευρά [«Η πόλη, η κοινωνία, η χώρα ολόκληρη, αδιαφόρησαν. Κρύφτηκαν πίσω από το δάχτυλό τους»] και από την άλλη οι Εβραίοι…
Δείχνει να ξεχνά ότι δεν υπάρχουν αραγή εθνικά σύνολα. Κι ότι ειδικά στις συνθήκες της Κατοχής οι Έλληνες δεν υπήρξαν ένα ενιαίο εθνικά μπλοκ με κοινές στάσεις, κοινές ευθύνες, κοινά συμφέροντα. Τι σχέση έχει ο αντάρτης του ΕΛΑΣ με τον Πούλο ή τον Κισά Μπατζάκ; ΚΑΜΙΑ… Ακριβώς για αυτό και είναι άστοχη η τοποθέτηση του Μπουτάρη που δομεί την εισήγησή του πάνω σε ένα διπολικό από εθνικής πλευράς σχήμα. Η θεσαλονικιώτικη κοινωνία -που ο Μπουτάρης την ενοχοποιεί συνολικά- εκείνη την περίοδο δεν ήταν ενιαία. Ούτε κοινωνικά, ούτε ιδεολογικά. Από τη μια μεριά ήταν οι Ναζί, οι δωσίλογοι και η ηγεσία των εβραϊκών κοινοτήτων και από την άλλη πλευρά ο εξαθλιωμένος λαός που πέθαινε στους δρόμους από την πείνα, και οι αντιστασιακές οργανώσεις….  Όλους αυτούς ο Μπουτάρης τους ενοποιεί σε δυο κατηγορίες (προσθαφαιρώντας βέβαια, ώστε να εξυπηρετηθεί το αυθαίρετο σχήμα του). Έτσι, βάζει στο ίδιο καζάνι τους δολοφόνους Δάγκουλα, Πούλο και Κισά Μπατζάκ μαζί με τα άτυχα θύματά τους.

Υπάρχουν και άλλα σημεία βέβαια τα οποία χρήζουν κριτικής, ειδικά αυτά που αναφέρονται στην Πλατεία Ελευθερίας…. Γιατί στο σχήμα του Μπουτάρη απενοχοποιούνται πλήρως οι εθνικιστές Νεότουρκοι, που πραγματοποίησαν τη μεγάλη πρόβα τζενεράλε του Ολοκαυτώματος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία με τις Γενοκτονίες των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων (Αρμενίων, Ελλήνων, Ασσυρίων). Ξεχνά ότι η νεοτουρκική οθωμανική Θεσσαλονίκη υπήρξε η μήτρα του ακραίου τουρκικού εθνικισμού που γέννησε την ιδέα για το πως μια κυνική εξουσία μπορεί να διαχειριστεί τις ανεπιθύμητες γι αυτήν κοινότητες. Δείχνει να αγνοεί εντελώς ότι ο δρόμος για το Ολοκαύτωμα που προκάλεσαν οι Ναζί είχε ήδη ανοίξει πολύ πιο πριν στην Πλατεία Ελευθερίας, καλυμμένος από την απατεωνιά των Νεότουρκων εθνικιστών και τις πρόσκαιρες αυταπάτες που καλλιέργησαν στους λαούς της Αυτοκρατορίας.
Επίσης, ξεχνά απολύτως την μεγάλη προσπάθεια της αριστερής αντίστασης για να τους υποδείξει τη διέξοδο σωτηρίας, την οποία η συντριπτική πλειονότητα αρνήθηκε νοιώθοντας μεγαλύτερη ασφάλεια στο φυλετικό γκέτο.  Γενικώς υπάρχει μια τάση -ειδικά στη Θεσσαλονίκη- να παρακάμπτεται η μεγάλη εικόνα εκείνης της εποχής και να λησμονιέται εντελώς η προσπάθεια σωτηρίας των Εβραίων που έκανε το ΕΑΜ…. Με πραγματική αυτοθυσία οι οργανώσεις του ΕΑΜ και οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μετέφεραν στα ελεύθερα βουνά όσους Εβραίους θέλησαν να διαφύγουν.  Και αυτό το έπραξε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ χωρίς να περνά από το μυαλό η έκταση ενός τέτοιου εφιαλτικού σχεδίου μιας βιομηχανοποιημένης εξόντωσης μιας εθνοθρησκευτικής ομάδας. Ίσως, βέβαια, θα έπρεπε να ήταν υποψιασμένοι, εφόσον μόλις 25 χρόνια πριν είχε γίνει η πρόβα τζενεράλε του Ολοκαυτώματος επί των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων της Οθωμ. Αυτοκρατορίας. .
Ξεχνά ο Μπουτάρης ότι κείνη την εποχή η κοινωνία της Θεσσαλονίκης ήταν εντελώς ανόμοια. Ελάχιστα πράγματα συνέδεαν κοινωνικά, ιδεολογικά, εθνολογικά τους διάφορους πληθυσμούς που η ιστορική συγκυρία τους πέταξε πολύ πρόσφατα στην πόλη αυτή.  Μόνο η Αριστερά προσπάθησε προπολεμικά να δημιουργήσει γέφυρες επικοινωνίας. Με αποτέλεσμα για πρώτη φορά το Μάη του ’36 οι εργάτες, πρόσφυγες, ντόπιοι και εβραίοι, να αγωνιστούν από κοινού…..
Ο λόγος του κ. Μπουτάρη είναι απλοϊκός και βασίζεται στην πρόκληση συγκίνησης. Είναι εύκολος λόγος γιατί δεν υπάρχει καμιά δυσκολία στο να εκφραστεί οποιοδήποτε ασπρόμαυρο σχήμα. Η δυσκολία -όπως και η εντιμότητα- έγκειται στην ανάλυση των πραγματικών δεδομένων και στην αντικειμενική παρουσίασή τους.
https://kars1918.wordpress.com/2018/01/31/boutaris/