Η ιστορία του Υγειονομικού Σώματος Στρατού Ξηράς – ΒΙΝΤΕΟ

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Υγειονομικό-Στρατού-696x391

Το Υγειονομικό, ιστορικά, είναι το πρώτο (μη οργανωμένο) Σώμα του Στρατού Ξηράς, το οποίο ίδρυσε η Α’ Εθνική Συνέλευση στη Επίδαυρο (1822) και ο γερμανός χειρούργος Ερρίκος Τράιμπερ, που ίδρυσε τα πρώτα νοσοκομεία (1828) και τη Στρατιωτική Φαρμακαποθήκη.

Διευθυντής στο φαρμακείο του Στρατιωτικού Νοσοκομείου Ακροναυπλίας διορίζεται ο Αδόλφος Μαν από το Αννόβερο (1830), ενώ στα 1832 διορίζεται στο Στρατό ο πρώτος κτηνίατρος, ο Βαυαρός Γεώργιος Χορς. Το 1834 δημοσιεύονται οι πρώτοι κανονισμοί στρατιωτικής υγιεινής, καλύπτοντας πληθώρα θεμάτων, και δύο χρόνια αργότερα ιδρύεται το πρώτο μόνιμο στρατιωτικό Νοσοκομείο στην Αθήνα με την επωνυμία «Α’ Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών».

Χρονιά-ορόσημο αποτελεί το 1837, οπόταν με βασιλικό διάταγμα καθορίστηκαν οι βαθμοί των Υγειονομικών και Οικονομικών Υπαλλήλων, ανάλογα με αυτούς των Αξιωματικών της πρώτης γραμμής (Ανθυπολοχαγός-Συνταγματάρχης). Εξομοιούμενοι, απολάμβαναν τις ίδιες τιμές και υπάγονταν στις ίδιες γενικές διατάξεις περί τάξεως και πειθαρχίας με τους λοιπούς Αξκούς. Το 1853 ιδρύθηκε η Κεντρική Στρατιωτική Φαρμακαποθήκη, η οποία προμήθευε το Στρατό με φαρμακοεπιδεσμικό υλικό, το οποίο παρασκεύαζαν τα στρατιωτικά εργαστήρια φαρμακευτικών προϊόντων. Το 1861 με βασιλικό διάταγμα καθορίζεται η εσωτερική λειτουργία των στρατιωτικών Νοσοκομείων και οι υγειονομικοί και φαρμακευτικοί Αξκοί έλαβαν τις ονομασίες που αντιστοιχούν μέχρι σήμερα (ανθυπίατρος, υποκτηνίατρος, φαρμακοποιός κτλ), με πλήρη αφομοίωση στα 1863.

Στα 1880 ιδρύεται η Υγειονομική Υπηρεσία, που κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 διέθετε ικανούς, έμπειρους και άριστα εκπαιδευμένους αξιωματικούς και νοσοκόμους· κατά τον πόλεμο αυτό θεσπίστηκε ο θεσμός των γυναικών Αδελφών Νοσοκόμων, των οποίων η προσφορά υπήρξε ανεκτίμητη σε καιρό ειρήνης και πολέμου. Η μεταφορά των τραυματιών από τα πεδία των μαχών στους σταθμούς επίδεσης και στα κινητά χειρουργεία πραγματοποιούνταν με φορεία, φορειοφόρα ζώα και κάρα και από εκεί στα 6 νοσοκομεία και 24 θεραπευτήρια γινόταν με το σιδηρόδρομο και τα πλοία. Στον πόλεμο αυτό πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά παγκοσμίως ακτινογραφίες σε πολεμικά τραύματα και η χρήση πλοίων ως πλωτά νοσοκομεία που διέθεταν και χειρουργικές αίθουσες.

Μετά τον πόλεμο του 1897, η Υγειονομική Υπηρεσία αναδιοργανώνεται με την ουσιαστική καθοδήγηση του ιατρού Odilot Arnaud, μέλους της Γαλλικής Αποστολής, με αποτέλεσμα στα 1909 να υπάρχουν από ένας Λόχος Υγειονομικού σε κάθε Σχηματισμό. Στα 1906 συστήνεται στην Αθήνα Νοσοκομείο Κτηνών, στο οποίο νοσηλεύονταν άρρωστα κτήνη και γινόταν πρακτική εξάσκηση των Κτηνιατρικών Αξιωματικών, ενώ στα 1910 έχουμε τις Ειδικές Υπηρεσίες του ΓΕΣ, ανάμεσά τους η Υγειονομική, Κτηνιατρική και Φαρμακευτική. Το Υγειονομικό Σώμα κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1912-1913, αφού κάλυψε τα κενά και τις ελλείψεις που παρουσιάστηκαν στην αρχική φάση των επιχειρήσεων, κατάφερε να διεξάγει με επιτυχία την περίθαλψη των πολυάριθμων τραυματιών, τη διακομιδή τους στα μετόπισθεν και τη διατήρηση της υγιεινής κατάστασης του στρατεύματος σε ικανοποιητικό επίπεδο.

Το 1913 ιδρύθηκε το 406 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, μετά την κατάληψη της πόλης από τον Ελληνικό Στρατό. Την περίοδο αυτή οι στρατιωτικοί Κτηνίατροι καλούνται κι αυτοί να αντιμετωπίσουν προβλήματα, όπως είναι τα τραύματα σαγής και μάλης. Η χολέρα, που ενδημούσε στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης, αποτελούσε το 1913 την κυριότερη απειλή για την υγεία του Ελληνικού Στρατού και των πληθυσμών της Μακεδονίας. Ο αντιχολερικός αγώνας με ειδικά συνεργεία βασίστηκε κυρίως στον εμβολιασμό του στρατεύματος με αντιχολερικό εμβόλιο. Το 1914 με το τέλος των βαλκανικών πολέμων συστήνεται το Σώμα Στρατιωτικών Φαρμακοποιών. Στα 1917 έχουμε από ένα Τάγμα Υγειονομικού σε κάθε Σώμα Στρατού, ενώ από το Νοέμβριο συγκροτείται Διεύθυνση Ιππονείων (στα 1921 μετονομάζεται σε Κτηνιατρική Υπηρεσία) και Δνση Υγειονομικής Υπηρεσίας.

Στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922), οι υγειονομικές αποστολές έδρασαν αμερόληπτα, ανεξάρτητα από εθνικότητα ή θρήσκευμα, προσφέροντας υψηλό κοινωνικό έργο και αντιμετωπίζοντας με συστηματικό εμβολιασμό τα διάφορα νοσήματα, προλαβαίνοντας τις επιδημίες. Τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι στρατιωτικοί Κτηνίατροι κατά την Εκστρατεία, κυρίως ήταν τραύματα σαγής, μάλης και προβλήματα που σχετίζονται με την ελλιπή σίτιση και υπερκόπωση των ενόπλων. Το 1924 συγκροτείται το πρώτο φαρμακευτικό εργαστήριο, το οποίο κάλυψε το σύνολο σχεδόν των αναγκών του στρατού σε φαρμακοεπιδεσμικό υλικό κατά την περίοδο του πολέμου που ακολούθησε. Στα 1931 έχουμε την εισαγωγή των Οδοντιάτρων στην Υγειονομική Υπηρεσία του Στρατού και στα 1937 ιδρύονται τα Υγειονομικό, Οδοντιατρικό, Κτηνιατρικό και Φαρμακευτικό Σώμα

Κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940-1941, το ορεινό και δύσβατο έδαφος της Ηπείρου, οι αντίξοες καιρικές συνθήκες και η υπεροχή της εχθρικής αεροπορίας αποτέλεσαν τους κυριότερους δυσμενείς παράγοντες στη δράση του Υγειονομικού. Εξαιτίας των συνθηκών αυτών, η διακομιδή γινόταν το βράδυ και όσοι έφταναν στο χειρουργείο είχαν ανάγκη ανάνηψης και οι μεταγγίσεις αποτελούσαν το μέσο σωτηρίας. Οι φιάλες ήταν τοποθετημένες σε μικρά ξύλινα ψυγεία τα λεγόμενα «Δώρα Σωτηρίας» που προσαρμόζονταν ανά δύο σε ειδικά σάγματα. Εμπνευστής των ψυγείων ήταν ο Μαθιός Μακκάς, δημιουργός της Υπηρεσίας Συντηρημένου Αίματος στην Ελλάδα.

Στα 1942 ιδρύεται το Νοσοκομείο Αξιωματικών, που αργότερα μετονομάζεται σε 417 ΝΙΜΤΣ. Το 1946 ιδρύεται το Σώμα Αδελφών Νοσοκόμων του Στρατού Ξηράς, και την ίδια χρονιά το Υγειονομικό Σώμα περιλαμβάνει και το Οδοντιατρικό και Φαρμακευτικό, ενώ το Σώμα Κτηνιατρικό-Ιππονείων παραμένει ξεχωριστό. Τον επόμενο χρόνο λειτουργεί το 415 Στρατιωτικό Νοσοκομείο στην Πεντέλη, στους χώρους του οποίου το 1968 εγκαθίσταται το ΑΚΕΝΕΦ (Ακτινολογικό Κέντρο Ερεύνης Νοσημάτων εκ Φυματιώσεως). Στα 1993 το Νοσοκομείο μετονομάστηκε σε 414 ΣΝΕΝ (Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ειδικών Νοσημάτων). Στις 25 Ιουλίου 1948 λειτουργεί στη σημερινή του θέση το 424 ΓΣΝΕ. Στα 1969 το Κτηνιατρικό Σώμα ενσωματώνεται στο Υγειονομικό Σώμα. Το Σεπτέμβριο του 1971 εγκαθίσταται στη σημερινή του θέση το 401 ΓΣΝΑ το μεγαλύτερο στρατιωτικό νοσοκομείο της χώρας.

Από απόψεως αρχαιότητας, το Υγειονομικό Σώμα, σύμφωνα με τις τροποποιήσεις που έγιναν το 1997, είναι το έκτο στη σειρά Σώμα, μετά από το Τεχνικό, Εφοδιασμού-Μεταφορών, Υλικού Πολέμου, Οικονομικό, Έρευνας και Πληροφορικής και πριν από το Γεωγραφικό, Ελεγκτικό,Διερμηνέων-Μεταφραστών, Στρατιωτικών Γραμματέων, Ταχυδρομικό, Μουσικό και τα Κοινά Σώματα (Στρατολογικό, Δικαστικό, Θρησκευτικό και Αδελφών Νοσοκόμων). Για σκοπούς αρμοδιότητας, ο Στρατιωτικός Κανονισμός 20-1 θεωρεί το Υγειονομικό ως Σώμα που διαθέτει Μονάδες εκστρατείας και προσφέρει υποστήριξη Διοικητικής Μέριμνας.

Η αποστολή του Υγειονομικού είναι η υγειονομική υποστήριξη του Στρατού, σε ειρήνη και πόλεμο, με σκοπό τη διατήρηση ακέραιας της δύναμής του και της μαχητικής του ισχύος, όπως επίσης και η συνδρομή του στην πολιτεία για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών. Το Υγειονομικό παρέχει περίθαλψη στο προσωπικό του ΣΞ, εκπαιδεύει το Υγειονομικό προσωπικό, διενεργεί προληπτική και τακτική υγειονομική εξέταση όλου του προσωπικού του ΣΞ, όπως επίσης και την επιλογή των νεοσυλλέκτων, την τακτική παρακολούθηση τους, την ετήσια επιλογή των υποψηφίων των Παραγωγικών Σχολών του ΣΞ, κρίσεις σωματικής ικανότητας των στελεχών του ΣΞ κτλ.

Περαιτέρω, το Υγειονομικό και Νοσηλευτικό Σώμα συμμετέχουν σε έρευνες για ιατρικά και άλλα θέματα υγειονομικού, συμμετέχουν σε ασκήσεις του Στρατού Ξηράς ή διακλαδικές, όπως επίσης και σε ειρηνευτικές αποστολές, ενώ παράλληλα εξασφαλίζουν κτηνιατρική και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο στράτευμα. Το Υγειονομικό και Νοσηλευτικό Σώμα, πέραν από τα καθαρά στρατιωτικά τους καθήκοντα-αρμοδιότητες, έχουν και μεγάλη και σημαντική κοινωνική προσφορά, η οποία συνοψίζεται στα πιο κάτω και αναφέρεται, κυρίως, στην Ελλάδα:

– Διαθέτει επανδρωμένες κινητές ιατρικές και οδοντιατρικές μονάδες σε απομακρυσμένες και δύσβατες περιοχές του ηπειρωτικού χώρου και σε μικρά και μεγάλα νησιά του Αιγαίου για την εξέταση των κατοίκων και την παροχή πρώτων βοηθειών.

– Πραγματοποιεί αναλύσεις των νερών δικτύων ύδρευσης, ποταμών και θαλάσσης σε στρατιωτικά εργαστήρια. Επίσης, ελέγχει τα κρέατα που προσφέρονται για φαγητό στις Μονάδες του ΣΞ.

– Σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας-Πρόνοιας, προγραμματίζει και διενεργεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα εθελοντική αιμοδοσία στις Μονάδες του ΣΞ, με τις φιάλες αίματος να διατίθενται για κάλυψη αναγκών των νοσοκομείων της χώρας.

– Συνδράμει στην ανακούφιση των πληγέντων από φυσικές καταστροφές με την παροχή υπηρεσιών υγείας και διενεργεί αεροδιακομιδές ασθενών.

Να αναφέρουμε ότι το Υγειονομικό αποτελείται από 4 κυρίως παρακλάδια και 1 υποτμήμα: Υγειονομικό Ιατρών (ΥΙ), Υγειονομικό Οδοντιάτρων (ΥΟ), Υγειονομικό Κτηνιάτρων (ΥΚ), Υγειονομικό Φαρμακοποιών (ΥΦ) και Διαχείρισης Υγειονομικού (ΔΥ). Το Σώμα των Νοσοκόμων (Ν), αν και θεωρείται Κοινό Σώμα, αποτελείται από στελέχη του ΣΞ, του ΠΝ και της ΠΑ. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ακόμη και οι ανώτατοι Αξιωματικοί του Υγειονομικού και του Σώματος των Νοσοκόμων διατηρούν το ιδιαίτερο χρώμα τους στο επίρραμμα: βυσσινί για τους Ιατρούς, Οδοντίατρους και Νοσηλευτές, ιώδες για τους Κτηνίατρους και πράσινο για τους Φαρμακοποιούς.

Όταν στα 1946 καθιερώθηκε ο βαθμός του Ταξίαρχου, ως ενδιάμεσος των Συνταγματάρχη – Υποστράτηγου, αποτελούσε τον καταληκτικό βαθμό των Υγειονομικών Αξιωματικών. Σήμερα, οι Ιατροί και Οδοντίατροι φτάνουν μέχρι το βαθμό του Υποστράτηγου και αντιστοιχα στα αλλα σωματα, οι Κτηνίατροι και Νοσηλευτές μέχρι το βαθμό του Ταξίαρχου και οι Φαρμακοποιοί μέχρι το βαθμό του Γενικού Αρχιφαρμακοποιού.

Το διακριτικό του Σώματος αποτελείται από παράσταση με βακτηρία με ελισσόμενο φίδι και περικεφαλαία. Η βακτηρία είναι σύμβολο των ιατρών της αρχαιότητας, που περιόδευαν στις πόλεις προσφέροντας τις υπηρεσίες τους στους ασθενείς. Το φίδι είναι το κατεξοχήν σύμβολο του θεού της υγείας, Ασκληπιού με την έννοια ότι, όπως τα φίδια αποβάλλοντας το παλιό τους δέρμα φαίνονται πάντα νέα, έτσι και ο θεός της υγείας θεραπεύοντας τις νόσους των ανθρώπων διαφυλάσσει τη νεότητά τους. Η περικεφαλαία είναι έμβλημα του Στρατού Ξηράς και η απεικόνισή της δεικνύει ότι το έμβλημα εκφράζει το Υγειονομικό του Στρατού Ξηράς. Ρητό του Σώματος είναι το Τη του ιητρού επιεικείη ευδοκέοντες (Έχοντας εμπιστοσύνη στην αγάπη του ιατρού για τον άνθρωπο) και προέρχεται από το κείμενο «Παραγγελίαι» της Ιπποκρατικής συλλογής.

Η στολή των Ιατρών, Φαρμακοποιών και Ιππιάτρων που θεσπίστηκε στα 1833, ήταν παρεμφερής με αυτή του Πεζικού, με τη διαφορά ότι αντί για πηλήκιο έφεραν τρίπτυχο βαυαρικό καπέλο, με χρυσό ή αργυρό εθνόσημο. Επίσης, οι Ιατροί και Ιππίατροι έφεραν μαύρο βελούδινο περιλαίμιο και πράσινο οι φαρμακοποιοί. Έμβλημά τους ήταν το διεθνές υγειονομικό σύμβολο. Για τους Αξκούς του Υγειονομικού, Κτηνιατρικού και Φαρμακοποιούς καθορίστηκε το Δεκέμβριο του 1895 να φέρουν στο περιλαίμιο της μεγάλης στολής, ως διακριτικό, το φίδι να ελίσσεται γύρω από τρεις ράβδους, πλαισιωμένο από δύο κλαδιά δάφνης. Στα 1903 ορίστηκαν διακριτικά χρώματα για τους νοσοκόμους και το Πεζικό το κόκκινο, για τις Υπηρεσίες Υγειονομικού και Κτηνιατρικού βελούδο βυσσινί και για τη Φαρμακευτική Υπηρεσία πράσινο βελούδο.

Η ιστορία του Υγειονομικού και Νοσηλευτικού είναι συνυφασμένη με την ιστορία της ΣΣΑΣ και της ΣΑΝ. Μέχρι το 1921 το Υγειονομικό στελέχωναν πτυχιούχοι της ιατρικής και φαρμακευτικής Σχολής. Στα 1926 ιδρύεται η Στρατιωτική Ιατρική Σχολή, που το 1970 μετονομάζεται σε Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων. Στα 1946 ιδρύεται η Σχολή Γυναικών Αδελφών Νοσοκόμων, η οποία το 1971 μετονομάζεται σε Σχολή Αξιωματικών Αδελφών Νοσοκόμων και στα 1989 σε Σχολή Αξιωματικών Νοσηλευτικής. Το Σώμα, επίσης, στελεχώνεται από Υπαξιωματικούς της ΣΜΥ. Για την μετεκπαίδευση των Στελεχών υπάρχει και η Σχολή Υγειονομικού.

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=VIOSNFoYw54&w=560&h=315]

ΔΗΜΟΦΙΛΗ