Κριτική των αρχαίων μύθων και άρα πρώιμος διαφωτισμός. Διάσωση της μνήμης και άρα ευρωπαϊκή ιστοριογραφία. Στη γερμανική βιβλιαγορά κυκλοφορούν πάλι αρχαίοι Έλληνες ιστορικοί και διανοητές.
Μα ήταν ποτέ δυνατόν ένας ταύρος να απαγάγει την Ευρώπη και να την μεταφέρει στην Κρήτη; Όχι βέβαια, ένας γεροδεμένος Κρητικός ήταν ονόματι Ταύρος. Ήταν ποτέ δυνατόν η Μήδεια να τεμαχίζει τους άνδρες και να τους βράζει για να ξαναγίνουν νέοι; Όχι, φυσικά, πρόκειται περί παρεξηγήσεως, η Μήδεια υπήρξε απλά εφευρέτις του ανανεωτικού ατμόλουτρου. Και μεταξύ μας ούτε ο Καινεύς ήταν ακριβώς άτρωτος. Αφού δεν μπορούσαν να τον εξοντώσουν αλλιώς, οι Λαπίθες και οι Κένταυροι τον έχωσαν στη γη κι αυτός έσκασε.
Μια σειρά από εκλογικεύσεις των αρχαίων μύθων με τη γραφίδα ενός διανοουμένου του 4ου αιώνα προ Χριστού, του Παλαίφατου, μαθητή του Αριστοτέλη.
Το σύγγραμμά του «Περί απίστων ιστοριών», 45 συνολικά σπουδές για την ερμηνεία των «ανοησιών» που διαδίδονταν για τους αρχαίους ήρωες, κυκλοφόρησε τώρα πάλι στη Γερμανία σε δίγλωσση έκδοση. Ένα παιγνιώδες πνεύμα της αρχαιότητας που συγκινεί και σήμερα στην προσπάθειά του να εξηγήσει τα ανεξήγητα των μύθων με τη δύναμη της λογικής.
Δεν διδαχθήκαμε ποτέ Παλαίφατο στο ελληνικό σχολείο, όμως στα κλασσικά γυμνάσια της Γερμανίας διδασκόταν συστηματικά μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα. Και ο κριτικός της Süddeutsche Zeitung παρουσιάζοντας τη νέα έκδοση επισημαίνει πως ο Παλαίφατος παραμένει ενδιαφέρων μέχρι σήμερα ως ένα πρώιμο παράδειγμα κριτικής του μύθου, σαν ένα πρώιμο παράδειγμα διαφωτισμού.
Ο ευρωπαϊκός τρόπος να αντιμετωπίζουμε την ιστορία
Στη Γερμανία ως γνωστόν λατρεύουν εδώ και κάμποσους αιώνες τους αρχαίους Έλληνες. Όχι βέβαια σαν κληρονομημένο κειμήλιο που πρέπει να προστατευθεί από θρασείς σφετεριστές και βρομύλους κλεφτοκοτάδες. Η ελληνική παράδοση τιμάται ως καταβολή της σημερινής πνευματικής εξέλιξης του ανθρώπου, ως σχολείο για την εξάσκηση της λογικής, ως εισαγωγή στην εκλογίκευση του κόσμου, ως δυτικός πολιτισμός στα σπάργανα. Έτσι αποκτά νόημα και η οικουμενικότητα του ελληνικού πολιτισμού, δεν έχει αποκλειστικούς κληρονόμους, είναι βιωμένη, εξελιγμένη παράδοση και κοινό κτήμα της οικουμένης.
Να λοιπόν που σε τούτους τους τόσο αντιπνευματικούς υποτίθεται καιρούς τον τελευταίο ενάμιση μόνο χρόνο κυκλοφόρησαν στη Γερμανία εκτός από τον Παλαίφατο, σε νέες εκδόσεις και μεταφράσεις με ερμηνευτικά υπομνήματα, οι Ιστορίες του Ηροδότου, ο Πελοποννησιακός Πόλεμος του Θουκυδίδη και τα Ελληνικά του Ξενοφώντος.
Η εκτίμηση του κριτικού της Frankfurter Allgemeine για τους τρεις τόμους: «Όπως η Αθηνά ξεπήδησε από την κεφαλή του Δία ώριμη, με πλήρη πανοπλία και εντελή σοφία, έτσι και η ελληνική ιστοριογραφία, και μαζί της από πολλές απόψεις ο ευρωπαϊκός τρόπος να αντιμετωπίζουμε το παρελθόν, εμφανίζεται μπροστά μας με πλήρη εξάρτυση μέσα απ’ αυτούς τους τρεις βασικούς εκπροσώπους της.»
[DW] Πρωτοσελιδα – Ειδήσεις