Το έτος ήταν 1789 όταν μια νεαρή γυναίκα, η κυρία Marie Grosholtz, περπατούσε ανάμεσα στα ερείπια της Βαστίλλης. Κατεβαίνοντας κάποια σκαλιά, το πόδι της γλίστρησε και η ίδια έπεσε, όμως στο σημείο βρέθηκε ο Μαξμιλιανός Ροβεσπιέρος, ο οποίος τη βοήθησε. Ήταν μόλις 27 ετών. Μερικά χρόνια αργότερα στα χέρια της θα κρατούσε το ασώματο κεφάλι του ανθρώπου που την είχε σώσει με σκοπό να δημιουργήσει το καλούπι του προσώπου του μετά την εκτέλεσή του.
Αυτή είναι, τουλάχιστον, η ιστορία, όπως την παρουσιάζει ο πρώτος βιογράφος της Marie Grosholtz, μετέπειτα Tussaud.
Η Mαρί Τουσώ συστήνεται στον κόσμο
Στην πραγματικότητα οι ρίζες της Τουσώ χάνονται στα βάθη του παρελθόντος. Σύμφωνα με μία θεωρία ο γεννήθηκε στο Στρασβούργο της Γαλλίας τον Δεκέμβριο του 1761. Ο βιολογικός της πατέρας, που όμως δεν τη μεγάλωσε, μάλλον ήταν απόγονος μια μακράς σειράς δημοσίων εκτελεστών, από τον 15ο αιώνα.
Η μητέρα της από την άλλη ήταν υπηρέτρια του Κούρτιου, ενός πρωτοπόρου κηροποιού που τότε ζούσε στη Βέρνη. Οι φήμες της εποχής μάλιστα υποστήριζαν ότι ο Κούρτιος ήταν στην πραγματικότητα είτε αδελφός, είτε εραστής της μητέρας της Τουσώ, αφήνοντας έτσι υπόνοιες ακόμη και για ενδεχόμενο πατρότητας.
Σε κάθε περίπτωση, είτε ήταν πατέρας, θείος ή απλώς εργοδότης της μητέρας της, ο Κούρτιος γρήγορα πήρε υπό την προστασία του τη μικρή και έγινε ο καλλιτεχνικός της μέντροας.
Ο Κούρτιος, αφού εντυπωσίασε με την τέχνη του τον πρίγκιπα ντε Κόντι, ξάδελφο του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ’ δείχνοντάς του ένα μικρό μουσείο με κέρινα αντίγραφα ανθρώπινων οργάνων, αποδέχτηκε την πρόσκληση να μεταβεί στο Παρίσι και να κάνει την κέρινη αναπαραγωγή το βασικό του επάγγελμα.
Η κίνηση του Κούριου ήρθε την κατάλληλη στιγμή. Παρά το γεγονός ότι η τέχνη του κεριού ήταν γνωστή από αιώνες και χρησιμοποιούνταν κυρίως για θρησκευτικούς λόγους, αλλά και για την εκπαίδευση στην επιστήμη της ανατομίας, τον 18ο αιώνα η κηροποιία αναπτύχθηκε ως μια πηγή ψυχαγωγίας.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1770 ο Κούρτιος είχε δημιουργήσει ένα μόνιμο κατάστημα σε κεντρικό σημείο του Παρισιού, όπου ξεναγούσε τους επισκέπτες ανάμεσα στα ομοιώματα κάποιων από τους σημαντικότερους πολιτικούς αλλά και εγκληματίες της εποχής. Το κτήριο γρήγορα διπλασιάστηκε σε μέγεθος, φιλοξενώντας και την οικία αλλά και το εργαστήριό του. Έτσι, όταν ο Κούρτιος πέθανε, το 1794, η Τουσώ είχε ήδη γίνει ειδική στην τέχνη της κηροποιίας. Άλλωστε, ήδη από το 1777, η ίδια είχε φιλοτεχνήσει το κέρινο ομοίωμα του Βολταίρου.
Τα παριζιάνικα κεφάλια στην ποδιά της κυρίας Μαρί
Ωστόσο, η πορεία της Τουσώ πήρε μια πολύ πιο σκοτεινή τροπή από εκείνη του προκατόχου και μέντορά της.
Ενώ ο Κούρτιος είχε γίνει γνωστός για την αναπαράσταση ζωντανών προσώπων, εφαρμόζοντας μια μέθοδο κατά την οποία τοποθετούσε καλαμάκια στα ρουθούνια των μοντέλων του για να μπορούν να αναπνέουν όσο εκείνος «έχτιζε» με γύψο τα πρόσωπά τους, τα μοντέλα της Τουσώ ήταν ήδη νεκρά και μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις είχαν περάσει από την γκιλοτίνα. Έτσι, η ανάγκη για αναπνοή δεν υπήρχε πλέον.
Η Τουσώ σε όλη της τη μετέπειτα ζωή θα επέμενε ότι η Εθνική Συνέλευση την είχε υποχρεώσει να κατασκευάσει τα κεφάλια του Ροβεσπιέρου, του Ζαν-Πολ Μαράτ, της Μαρίας Αντουανέττας και του Λουδοβίκου του ΙΣΤ’ ώστε να αποτυπωθεί η πραγματικότητα της Επανάστασης.
Ωστόσο, οι βιογράφοι της καταλήγουν ότι μάλλον τα πραγματικά της κίνητρα ήταν οικονομικά. Μάλιστα, υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι ο η Τουσώ είχε κάνει και παράτυπη συμφωνία με τον δημόσιο εκτελεστή Charles-Henri Sanson, ώστε, με το αζημείωτο, να της δίνει για λίγες ώρες τα κεφάλια των πιο ξακουστών του θυμάτων, πριν την κηδεία τους για να κατασκευάσει τα ομοιώματά τους.
Όμως, όσο περνούσαν τα χρόνια, η χρήση της γκιλοτίνας είχε γίνει τόσο συχνή που η Τουσώ ήταν αδύνατο να προλάβει την «παραγωγή» νέων κεφαλών. Η θεατροποίηση της γκιλοτίνας είχε καταστρέψει τη δουλειά της Τουσώ, αφού όπως αναφέρουν αναλυτές η βία ήταν πλέον «δωρεάν και αληθινή». Στα Ηλύσσια Πεδία οι γκιλοτίνες μινιατούρες πωλούνταν ως ενθύμια και οι γυναίκες φορούσαν τη γκιλοτίνα σε κοσμήματα. Μάλιστα, ένα εστιατόριο που είχε θέα τη γκιλοτίνα του Παρισιού τύπωνε κάθε μέρα στους καταλόγους του και τα ονόματα των καταδικασμένων που θα αποκεφαλίζονταν εκείνη την ημέρα.
Η Βρετανία και η κέρινη «αυτοκρατορία»
Έτσι, το 1802 και σε ηλικία 40 ετών, η Τουσώ εγκατέλειψε το Παρίσι και πήγε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η όρεξη των Βρετανών για ιστορίες από την Επανάσταση ήταν μεγάλη και έμελλε να της εξασφαλίσει το υπόλοιπο της ζωής της.
Όπως και στο Παρίσι, έτσι και στη Βρετανία, η Μαρί Τουσώ βρήκε μια ανερχόμενη μεσοαστική τάξη που ήταν διατεθειμένη να πληρώσει για να δει και να αγγίξει τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της εποχής. Έτσι για 33 χρόνια ταξίδευε συνεχώς στη βρετανική επαρχία, κατασευάζοντας για τους πελάτες της, εκτός από τις παραγγελίες τους και όλο και πιο παρατραβηγμένες ιστορίες για την ίδια.
Έτσι, σύμφωνα με τους μύθους που είχε δημιουργήσει για τον εαυτό της, η Μαρί Τουσώ «φιλοξενούσε συχνά τον Βολταίρο ο οποίος τη θαύμαζε για τα σκούρα της μάτια» και θεωρούσε τον Βενιαμίνο Φραγκλίνο «έναν αξιοπρεπή σύντροφο με δυνατά… πόδια», ενώ ο Comte de Provence (μετέπειτα Λουδοβίκος 18ος) την είχε φλερτάρει στα σκαλιά των Βερσαλλιών, με την ίδια να αντιδρά «χαστουκίζοντάς τον».
Είτε οι ιστορίες ήταν στο πλαίσιο της καλλιτεχνικής υπερβολής, είτε ήταν απόλυτες φαντασιώσεις, οι Βρετανοί έδειξαν να τις λατρεύουν, ενώ ο βρετανικός Τύπος, κρεμάμενος πάνω στις φήμες για την «οικειότητα» που αποκτούσε με τους πελάτες της, τής χάρισε ακόμα μεγαλύτερη δημοσιότητα.
Το 1835, η Τουσώ θεμελίωσε τελικά τη βάση της στην Μπέικερ Σριτ του Λονδίνου, όπου σήμερα βρίσκεται μια υπομονάδα της κέρινης αυτοκρατορίας της.
Έως τον θάνατο της Μαρί Τουσώ που ήρθε το 1850 και τη βρήκε σε ηλικία 88 ετών, η εγκατάστασή της είχε γίνει ο πιο επιτυχημένος τουριστικός προορισμός της χώρας.
Όσο για τον θρύλο για την μοιραία συνάντησή της με τον Ροβεσπιέρο στα ερείπια της Βαστίλλης, αυτός ζει ακόμη, παρά το γεγονός ότι οι σύγχρονοι βιογράφοι της δεν τον θεωρούν πολύ πιθανό.
Άλλωστε, τόσο στο έργο, όσο και στη ζωή της Μαρί Τουσώ, η αλήθεια και το ψέμα απείχαν πάντοτε ελάχιστα, ενίοτε, μάλιστα, αλληλοεπικαλύπτονταν.
Πηγή: altsantiri.gr
infiltr8or