Μαντζουράνα, ένα φυσικό ηρεμιστικό στον κήπο μας

Η μαντζουράνα (Origanum Majorana) είναι ένα αυτοφυές φυτό και ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών. Πρόκειται για ένα αρωματικό και καλλωπιστικό φυτό, συγγενικό της ρίγανης, που προέρχεται από τις χώρες της Μεσογείου και καλλιεργείται σε Ευρώπη και Αμερική. Ανθίζει κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες και μπορεί να αναπτυχθεί σε γλάστρες και κήπους, γι’ αυτό και την αποκαλούμε Μαντζουράνα των Κήπων ( Marjolainedesjardins).

Το όνομά της προέρχεται από τη γαλλική λέξη majorana, και συγκεκριμένα από το «mariol», που σημαίνει μαριονέτα και αναφέρεται στα φύλλα της. Το Origanum αναφέρεται στην ελληνική λέξη ρίγανη, από το «όρος» και το «γάνος», δηλαδή το στολίδι του βουνού, και στην προκειμένη περίπτωση είναι το γένος του φυτού.
Πρόκειται για μια πολυέτη πόα, με όρθιο, τετραγωνικό, πολύκλαδο βλαστό, πολύ μικρά πράσινα, χνουδωτά, ωοειδή φύλλα, που αναδίδουν ένα άρωμα παρόμοιο με αυτό της λεβάντας. Έχει λευκά ή κοκκινωπά άνθη και φτάνει έως τα 40 cm.
Στα φύλλα της συγκεντρώνονται όλα τα πολύτιμα συστατικά και αρώματα της, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό σε μαγειρικές παρασκευές αλλά και ως φάρμακο. Οι δραστικές χημικές ουσίες του φυτού συνιστούν τη χρήση του σε εναλλακτικές ιατρικές εφαρμογές.
Η μαντζουράνα στο πέρασμα του χρόνου
Το φυτό είναι γνωστό από την εποχή της αρχαιότητας. Οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαχναν το «αμαρακίνον» ή «σαμψύχινον», ένα δυνατό, ευώδες άρωμα, διάσημο στις γυναίκες της Αθήνας, το οποίο ήταν μάλιστα τόσο δυνατό που προκαλούσε πονοκέφαλο. Από την άλλη, χρησιμοποιείτο και ως αφέψημα και ήταν ένα σπιτικό φάρμακο για τις στομαχικές και εντερικές διαταραχές, λόγω της καταπραϋντικής και αναλγητικής της δράσης. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε το αιθέριο έλαιο της μαντζουράνας, ως αντισηπτικό. Θεωρούνταν το σύμβολο της ευτυχίας και της αρμονίας, γι’ αυτό και στις γαμήλιες τελετές στεφάνωναν τα νέα ζευγάρια με τα άνθη της, ενώ στην Αίγυπτο τη χρησιμοποιούσαν για να ξεπεράσουν το συναίσθημα της λύπης.
Σύσταση
Αν και βοτανολογικά η μαντζουράνα ανήκει στο γένος Origanum, δεν μοιάζει καθόλου με τη ρίγανη. Το άρωμά της είναι απαλό, ζεστό και διεγερτικό και ποτελεί ισχυρή πηγή φυσικών αντιοξειδωτικών και θρεπτικών συστατικών. Το αιθέριο έλαιο της περιέχει δραστικά στοιχεία, όπως ένυδρο σαβινένιο, καρβακρόλη, λιναλοόλη και άλλα τερπένια. Διαθέτει πλούσια συστατικά, βιταμίνες (Α, C, Κ, Β6, β καροτίνη, φολικό οξύ και νιασίνη), μέταλλα και ισχνοστοιχεία (ασβέστιο, σίδηρο, φώσφορο, κάλιο, μαγγάνιο και ψευδάργυρο). Ακόμη, περιέχει πτητικά έλαια, φυτικές ίνες και στυπτικές και πικρές ουσίες.
Συγκομιδή – Καλλιέργεια
Η καλλιέργεια της μαντζουράνας δεν έχει ιδιαίτερες εδαφικές απαιτήσεις, ευδοκιμεί εύκολα σε γλάστρες και κήπους με μόνη προϋπόθεση, την καλή αποστράγγιση. Πολλαπλασιάζεται με μόσχευμα, σπόρους και διαίρεση ριζών και μόνο στην αρχή χρειάζεται τακτικά ποτίσματα για να ριζώσει καλύτερα. Το φυτό αγαπά τις ηλιόλουστες θέσεις και είναι αρκετά ανθεκτικό σε χαμηλές θερμοκρασίες. Μια μικρή ποσότητα βιολογικής λίπανσης την άνοιξη, αρκεί ώστε το φυτό να παραμείνει ακμαίο καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου. Κλαδεύεται το φθινόπωρο, μετά το τέλος της ανθοφορίας του. Τα φύλλα της μαντζουράνας αποξηραίνονται και χρησιμοποιούνται ως μυρωδικό, ενώ η διαδικασία παραγωγής του αιθέριου ελαίου είναι πιο δύσκολη. Η απόσταξη του είναι πιο απαιτητική, γεγονός που το κάνει και πιο ακριβό σε αυτή τη μορφή.
Άλλες χρήσεις
Τα φύλλα της μαντζουράνας έχουν πολλαπλές χρήσεις. Χρησιμοποιούνται αποξηραμένα ή φρέσκα ως μπαχαρικό στη μαγειρική, αλλά και ως αφέψημα σαν χωνευτικό. Από τα φύλλα της, επίσης, λαμβάνουμε και το αιθέριο έλαιο, το οποίο χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό και έχει εφαρμογή στην αρωματοποιία και τη σαπωνοποιία. Η υψηλή περιεκτικότητα της σε θυμόλη ενισχύει την φαρμακευτική της αξία, με αποτέλεσμα να συνίσταται σε περιπτώσεις κρυολογήματος. Παράλληλα, ανακουφίζει τον πόνο στο στομάχι και έχει ηρεμιστική δράση. Αντίθετα με το αφέψημα, το αιθέριο έλαιο λειτουργεί περισσότερο ως διεγερτικό και χορηγείται σε ανορεκτικούς.
Οφέλη
Σήμερα, η μαντζουράνα χρησιμοποιείται σε βιοϊατρικές εφαρμογές ως φαρμακευτικό βότανο. Πλούσια σε ευεργετικά αλλά και δραστικά στοιχεία, η μαντζουράνα:
Επιταχύνει την πέψη και αντιμετωπίζει στομαχικά και γαστρεντερικά προβλήματα
Εξαλείφει τον μετεωρισμό
Συνίσταται σε περιπτώσεις κρυολογήματος, φαρυγγίτιδας και ρινίτιδας, καθώς καταπραΰνει και βοηθάει στην απόχρεμψη
Ανακουφίζει τα συμπτώματα βρογχίτιδας και άσθματος
Είναι κατάλληλη για πονοκεφάλους, αϋπνία, ίλιγγο και ημικρανία, λόγω της ηρεμιστικής και αναλγητικής της δράσης
Καταπραΰνει από πόνους περιόδου και χρησιμοποιείται στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Ερευνητικά ευρήματα καταδεικνύουν τις αντικαρκινικές ιδιότητες του φυτού, με αντι-μεταστατικές και αντι-νεοπλασματικές επιδράσεις
Αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των λευχαιμικών κυττάρων
Συμπεριλαμβάνεται σε θεραπείες καρδιαγγειακών παθήσεων, καθώς μειώνει την υπερδραστηριότητα των αιμοπεταλίων
Έχει μικροβιοκτόνο δράση και ενισχύει την δύναμη του ανοσοποιητικού συστήματος, απέναντι στον ιό της σαλμονέλας, της ελονοσίας, της γρίπης, κ.α.
Ενδείκνυται σε περιπτώσεις πονόδοντου και φλεγμονής των ούλων
Είναι σπασμολυτικό και αντιμετωπίζει τις ασθένειες των πεπτικών οργάνων, ενώ και σταματάει την διάρροια και τον εμετό
Χρησιμοποιείται στη θεραπεία πληγών, χάρη στην αντισηπτική ιδιότητα του αιθέριου ελαίου της
Σε μορφή καταπλάσματος, καταπραΰνει τα πρηξίματα που οφείλονται σε εξάρθρωση, διάστρεμμα, τις μυαλγίες και τους αρθριτικούς και ρευματικούς πόνους
Το αιθέριο έλαιο της χρησιμοποιείται για επαλείψεις και μασάζ, και χάρη στο άρωμά του προσφέρει ευεξία και ζωντάνια. Έχει μυοχαλαρωτικές ιδιότητες και ανακουφίζει περιπτώσεις έντονου στρες και θλίψης
Βοηθάει στην εφίδρωση και στην διούρηση και λειτουργεί ευεργετικά στις νεφρικές παθήσεις
Παρενέργειες
Η χρήση της μαντζουράνας είναι απόλυτα ασφαλής σε μικρές ποσότητες και σε άτομα που δεν εμφανίζουν κάποια αλλεργία. Σε μεγάλες δόσεις, διατροφικές και ιδιαίτερα φαρμακευτικές, εμφανίζει παρενέργειες που έχουν σημαντικό βαθμό επικινδυνότητας.
Πιο συγκεκριμένα:
Ενδέχεται να εμφανίσει αλλεργικές αντιδράσεις σε άτομα που έχουν ήδη αλλεργία σε άλλα φυτά της οικογένειας των χειλανθών
Σε μεγάλες δόσεις είναι ναρκωτικό
Τείνει να μειώσει τον γλυκαιμικό δείκτη σε άτομα που ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή για διαβήτη και αυξάνει σημαντικά τις εκκρίσεις του εντέρου
Δεν πρέπει να συνδυάζεται με κέδρο, κυπαρίσσι και πεύκο
Δεν συνίσταται σε εγκύους, γυναίκες σε θηλασμό και παιδιά
Όπως και σε κάθε βότανο με φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες, κάθε πρόταση για χρήση του, πρέπει πρώτα να επιβεβαιώνεται από τον γιατρό σας, ο οποίος θα σας συμβουλεύσει για τη δράση και τη δοσολογία του.
[votanonkipos.gr]