Λοιμώδης μονοπυρήνωση: Αυτά που πρέπει να ξέρετε

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση (νόσος του φιλιού) είναι μεταδοτική ασθένεια που προκαλείται από τον ιό του Epstein Barr (EBV). Η λοίμωξη αυτή προσβάλλει τα λευκά αιμοσφαίρια και κυρίως τα λεμφοκύτταρα.

Η νόσος μεταδίδεται με το σάλιο. Η περίοδος επώασης, δηλαδή το χρονικό διάστημα που περνά από τη στιγμή που εισέρχεται ο ιός στον οργανισμό μέχρι την εκδήλωση της ασθένειας, κυμαίνεται από 4 έως 8 εβδομάδες.
Τα κυριότερα σημεία ή συμπτώματα της ασθένειας περιλαμβάνουν πυρετό, κούραση, έντονη φαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα και διογκωμένους λεμφαδένες.
Επίσης μπορεί να επηρεαστούν το συκώτι και η σπλήνα, που μπορεί να παρουσιάσουν φλεγμονή και αύξηση του μεγέθους τους.
Ποιοι προσβάλλονται από την ασθένεια;
Η λοιμώδης μονοπυρήνωση είναι γνωστή και με το όνομα “η ασθένεια του φιλιού”. Ο ιός EBV που την προκαλεί ανήκει στην οικογένεια των ερπητοϊών.
Ενώ πολλοί άνθρωποι προσβάλλονται σε κάποια φάση της ζωής τους από τον ιό EBV, μόνο λίγοι από αυτούς θα εκδηλώσουν την ασθένεια της λοιμώδους μονοπυρήνωσης.
Η ασθένεια είναι πολύ πιο συχνή στους έφηβους και στους νεαρούς ενήλικες. Εκδηλώνεται και σε μικρά παιδιά αλλά η κλινική εικόνα είναι συνήθως λιγότερο σοβαρή σε σχέση με αυτό που παρατηρείται στους πιο μεγάλους.
Υπάρχουν και άλλοι ιοί εκτός από τον ιό EBV οι οποίοι προκαλούν ανάλογα κλινικά και αιματολογικά σύνδρομα λοιμώδους μονοπυρήνωσης. Ο ιός EBV είναι η συχνότερη αιτία της ασθένειας αυτής.
Ποια είναι τα σημεία και συμπτώματα της ασθένειας;
Η κλινική εξέταση, το ιστορικό και οι συμπληρωματικές εξετάσεις αίματος επιτρέπουν την διάγνωση και την αναγνώριση του ιού που είναι υπεύθυνος για την ασθένεια.
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, τα προβλήματα στον ασθενή εμφανίζονται σε χρονικό διάστημα 4 έως 8 εβδομάδων μετά από την μόλυνση με τον ιό.
Οι κυριότερες κλινικές εκδηλώσεις της ασθένειας είναι:
Τα αρχικά προβλήματα, που μπορεί να διαρκέσουν μερικές μέρες, περιλαμβάνουν κόπωση, ανορεξία, πονοκεφάλους, ρίγος, γενική κατάπτωση και ήπια φαρυγγίτιδα.
Στη συνέχεια εκδηλώνεται ψηλός πυρετός, εξάνθημα και η φαρυγγίτιδα επιδεινώνεται. Στην περιοχή του φάρυγγα και των αμυγδαλών, παρατηρείται μια λευκωπή ουσία που επικαλύπτει τους ιστούς. Η κατάποση μπορεί να είναι δύσκολη.
Παρουσιάζονται σημαντικά διογκωμένοι λεμφαδένες στην περιοχή του λαιμού και αλλού. Κάποτε οι διογκωμένοι λεμφαδένες μπορεί να είναι επώδυνοι.
Σε αρκετές περιπτώσεις το συκώτι και η σπλήνα αυξάνονται σε μέγεθος (ηπατομεγαλία και σπληνομεγαλία). Οι αναλύσεις αίματος μπορεί να δείξουν φλεγμονή με επηρεασμό του συκωτιού.
Ένα μικρό ποσοστό των ασθενών μπορεί να παρουσιάσει ένα δερματικό εξάνθημα.
Οι ασθενείς ανακάμπτουν μετά από περίοδο μερικών εβδομάδων. Σε ορισμένους ασθενείς, χρειάζονται μερικοί μήνες μέχρι την πλήρη ανάκαμψη.
Η ασθένεια δεν είναι θανατηφόρα.
Πολύ σπάνια μερικοί ασθενείς πιθανόν να παρουσιάσουν ορισμένες σοβαρές επιπλοκές. Οι επιπλοκές αυτές περιλαμβάνουν την περικαρδίτιδα, την εγκεφαλίτιδα, την αιμολυτική αναιμία και μπορεί επίσης να επηρεαστεί και ο μυελός των οστών.
Επίσης η κλινική εξέλιξη της λοιμώδους μονοπυρήνωσης πιθανόν να είναι σοβαρότερη σε εξασθενημένους ή ανοσοκατασταλμένους ασθενείς όπως για παράδειγμα οι ασθενείς με AIDS, οι μεταμοσχευμένοι και οι καρκινοπαθείς.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση θα βασιστεί στο ιστορικό του ασθενούς, στην κλινική εξέταση, την εξέλιξη της νόσου και θα τεκμηριωθεί από τις συμπληρωματικές εξετάσεις του αίματος.
Η γενική αίματος δείχνει αρχικά μια αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων. Αυτό οφείλεται στην αύξηση ορισμένων υπο-ομάδων των λεμφοκυττάρων.
Στο μικροσκόπιο η μορφολογία των λεμφοκυττάρων αυτών, που χαρακτηρίζονται κάποτε σαν άτυπα, μπορεί να δημιουργήσει εύλογες υπόνοιες ότι πρόκειται για ένα σύνδρομο λοιμώδους μονοπυρήνωσης.
Στη συνέχεια γίνονται ειδικές εξετάσεις που στόχο έχουν να ανιχνεύσουν μέσα στο αίμα του ασθενούς τα ειδικά αντισώματα που αναπτύσσει το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού εναντίον του ιού EBV.
Υπάρχουν απλά τεστ όπως το monospot, που μπορούν να βοηθήσουν. Όμως η ανίχνευση και η μέτρηση των ειδικών αντισωμάτων εναντίον των ιδιαίτερων αντιγόνων του ιού EBV, που γίνονται σε εργαστήρια ιολογίας, δίνουν μια πιο ακριβή εικόνα της λοίμωξης.
Τα ειδικά αντισώματα τύπου IgM ή IgG για τα αντιγόνα EBNA, VCA, EA του ιού EBV, ακολουθούν διαχρονικά μια συγκεκριμένη πορεία.
Οι ειδικοί γιατροί και εργαστηριακοί μικροβιολόγοι μπορούν να διαγνώσουν κατά πόσο πρόκειται για αρχικά ή προχωρημένα στάδια μιας λοίμωξης, ή εάν πρόκειται για μια επαναδραστηριοποίηση του ιού.
Πράγματι ο ιός αυτός μετά από μια αρχική λοίμωξη μπορεί να παραμείνει για πολλά χρόνια στον οργανισμό χωρίς να προκαλεί προβλήματα, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις κάτω από ορισμένες συνθήκες, μπορεί να δραστηριοποιηθεί ξανά.
Είναι σημαντικό να τονισθεί, ότι τα ειδικά αντισώματα εναντίον του ιού EBV, μπορούν να ανιχνευθούν μόνο κατά τη διάρκεια της 2ης ή 3ης εβδομάδας της ασθένειας και μπορεί να χρειαστούν νέες αναλύσεις για να διαπιστωθεί η εξέλιξη τους.
Οι βιοχημικές εξετάσεις του αίματος δείχνουν σε ορισμένες περιπτώσεις ότι υπάρχουν ανωμαλίες με αύξηση των ηπατικών ενζύμων. Αυτό οφείλεται στη φλεγμονή, που δημιουργείται από τον ιό στο συκώτι. Είναι επίσης δυνατόν στις περιπτώσεις αυτές να παρατηρείται κλινικά, ηπατομεγαλία.
Σε μερικούς ασθενείς επειδή η κλινική εικόνα μπορεί να παραπλανήσει, είναι καλό να γίνονται και εξετάσεις (καλλιέργειες φάρυγγα και ανίχνευση αντισωμάτων) για να αποκλεισθεί η πιθανότητα να υπάρχει στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα ή αμυγδαλίτιδα που χρειάζεται τη δική της αντιμετώπιση.
Θεραπεία και πρόληψη
Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρειάζεται ειδική θεραπεία. Η ασθένεια περιορίζεται και υποχωρεί από μόνη της, όπως εξ’ άλλου και οι περισσότερες ιώσεις.
Δεν υπάρχουν ειδικά αντιβιοτικά εναντίον του ιού αυτού.
Τα αντιβιοτικά πρέπει να αποφεύγονται. Πρέπει να σημειωθεί ότι 90% των ασθενών με λοιμώδη μονοπυρήνωση, όταν λάβουν το αντιβιοτικό αμπικιλίνη ή αμοξυκιλίνη παρουσιάζουν ένα γενικευμένο εξάνθημα. Αυτό μπορεί λανθασμένα να εκληφθεί σαν αλλεργία στα αντιβιοτικά.
Στις περιπτώσεις εκείνες, που πράγματι υπάρχει ανάγκη για αντιβίωση, λόγω επιμόλυνσης ή λόγω ύπαρξης στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας είναι καλό να χρησιμοποιείται η ερυθρομυκίνη.
Εκείνο που κυρίως χρειάζονται οι ασθενείς αυτοί είναι ξεκούραση στο κρεβάτι, αρκετό ύπνο, αντιπυρετικά για την καταπολέμηση του πυρετού και των πονοκεφάλων.
Επίσης συστήνεται στους ασθενείς αυτούς να μη λαμβάνουν μέρος σε αθλήματα έντονα ή που μπορεί να υπάρχει επαφή με άλλους, για χρονικό διάστημα 2 μηνών περίπου από την αρχή της ασθένειας. Ο λόγος είναι ότι υπάρχει ο κίνδυνος ρήξης της σπλήνας η οποία έχει διογκωθεί από τη νόσο.
Ο ιός μπορεί να παραμείνει στη στοματική κοιλότητα του ατόμου που έχει προσβληθεί από τη νόσο για ένα χρόνο μετά από το αρχικό επεισόδιο.
Η πρόληψη που συνιστάται είναι η αποφυγή του φιλιού και η χρήση κοινών σκευών (ποτήρια, πιάτα ή μαχαιροπήρουνα) με κάποιον που έχει πρόσφατα μολυνθεί για να αποφευχθεί η μετάδοση σαλιού από το ένα άτομο στο άλλο.
Δεν υπάρχει σήμερα εμβόλιο εναντίον του ιού EBV.
Συμπερασματικά θα τονίσουμε ότι η λοιμώδης μονοπυρήνωση είναι μια ασθένεια που περιορίζεται από μόνη της, κάποτε είναι παρατεταμένη και προκαλεί αρκετά προβλήματα στους ασθενείς.
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία που να καταπολεμά τον ιό που την προκαλεί. Όμως οι επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσει και τα κλινικά προβλήματα που δημιουργεί στους ασθενείς, επιβάλλουν όπως οι ασθενείς που προσβάλλονται να τίθενται υπό την παρακολούθηση του γιατρού τους.
[medlook.net]