Σενάρια πολέμου: Πως «εμπλέκονται» Κύπρος και Ελλάδα (χάρτες)

Ανεβαίνει το θερμόμετρο στη Μέση Ανατολή, μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, να αποσύρει τη χώρα του από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν γνωστή και ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (Joint Comprehensive Plan of Action – JCPOA).

Το Ισραήλ είναι μία από τις ελάχιστες μέχρι στιγμής χώρες που χαιρέτισε την απόφαση Τραμπ. Κι αυτό γιατί «βλέπει» το Ιράν ως απειλή όχι μόνο λόγω του πυρηνικού της προγράμματος, αλλά και λόγω της ολοένα αυξανόμενης εμπλοκής του στον εμφύλιο της Συρίας και στα εσωτερικά του Λιβάνου, δύο χώρες με τις οποίες το Ισραήλ συνορεύει.
Οι πρόσφατες ανακοινώσεις του πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου για το ότι «το Ιράν λέει ψέματα» για τα πυρηνικά του και η απάντηση της Τεχεράνης περί «αδιάφορους και ντροπιαστικούς» ισχυρισμούς «σιωνιστών ηγετών που δεν βλέπουν άλλα μέσα για να διασφαλίσουν την επιβίωση του παράνομου καθεστώτος τους», όξυναν ακόμη περισσότερο το σκηνικό.
Οι εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Ιράν τα τελευταία χρόνια έχουν οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου αντιπαράθεσή τους, που δεν μένουν μόνο στις λεκτικές διαμάχες, αλλά έχουν φτάσει ακόμα και σε ευθεία στρατιωτική σύγκρουση με φόντο τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία.
Η ανάπτυξη μόνιμης ιρανικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία (μέσω της αποστολής δυνάμεων των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης) προς υποστήριξη του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ και η μεταφορά προηγμένων όπλων στη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, έχουν θορυβήσει το Τελ Αβίβ. Υπολογίζεται ότι τα τελευταία δύο χρόνια, το Ισραήλ έχει κάνει περισσότερες από 100 επιθέσεις στη Συρία (κυρίως εναντίον στόχων της Χεζμπολάχ και των Φρουρών της Επανάστασης), με τη συχνότητά τους αυτή να αυξάνεται δραματικά το 2018.
Αποτέλεσμα αυτών είναι η εκτίμηση αρκετών αναλυτών ότι η Μέση Ανατολή κατευθύνεται προς έναν γενικευμένο πόλεμο με την άμεση εμπλοκή των δύο χωρών.
Είναι γνωστό, ότι εδώ και χρόνια, το Ισραήλ επεξεργαζόταν ένα σχέδιο δράσης για να επιτεθεί στο Ιράν μόνο του. Αυτό περιλαμβάνει στοχευμένους βομβαρδισμούς ακριβείας εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από αεροσκάφη, τα οποία όμως θα πρέπει να ανεφοδιάζονται από ιπτάμενα τάνκερ. Οι στόχοι αυτοί βρίσκονται στη Νατάνζ, το Φόρντο, την Αράκ και το Ισφαχάν.
Σχέδια για βομβαρδισμό του Ιράν
Προς επίτευξη των σχεδιασμών για βομβαρδισμό στόχων εντός του Ιράν, η στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ έχει είχε εξετάσει σχέδια για ένα τέτοιο κτύπημα, είτε από μόνο από το Ισραήλ, είτε σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, κάτι που μετά της απόφαση Τραμπ για αποχώρηση από τη συμφωνία JCPOA, φαντάζει να είναι ορατό ως επιλογή.
Μια παλιότερη ανάλυση του αμερικανικού think tank Stratfor αναφέρει ότι μια «μονομερής» επίθεση δεν αποτελεί την πρώτη επιλογή του Ισραήλ. Αντίθετα μια επίθεση μαζί με τις ΗΠΑ, θα είχε καλύτερα αποτελέσματα καθώς θα υπάρχουν μεγαλύτερες στρατιωτικές επιλογές, αλλά και καλύτερη ανταπόκριση σε τυχόν αντίποινα από πλευράς Ιράν.
Να σημειώσουμε εδώ, πως κράτη όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ίσως το Ομάν και το Μπαρχέιν, δεν θα είχαν πρόβλημα από μια ισραηλινή επιδρομή κατά εγκαταστάσεων του Ιράν. Είναι γνωστή αντιπαλότητα του σουνιτικού σαουδαραβικού καθεστώτος με το σιιτικό Ιράν και η διαμάχη των δύο χωρών για έλεγχο της Αραβικής Χερσονήσου, ενώ είναι και εμφανής η σύγκρουση που υπάρχει στην Υεμένη, τη Συρία, αλλά και το Ιράκ, όπου το Ιράν υποστηρίζει του εκεί σιίτες. Αυτό βέβαια, δε σημαίνει ότι το Ριάντ θα βγει να χειροκροτήσει κτύπημα του Ισραήλ στο Ιράν.
Αναφορικά με το τι είδους κτύπημα θα πραγματοποιήσουν σε ενδεχόμενο πολέμου από μόνοι τους οι Ισραηλινοί, δύο είναι οι επιλογές που έχει το Τελ Αβίβ: Η μία αφορά στο πάρα πολύ απομακρυσμένο σενάριο που κάνει λόγο για εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων «Ιεριχώ 3» εναντίον του Ιράν. Η δεύτερη επιλογή που είναι και η πιθανότερη αφορά την αποστολή αεροσκαφών. Βασικό παράγοντα θα αποτελέσουν τα αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού, καθώς αυτά τα αεροσκάφη θα είναι αποφασιστικής σημασίας για την επιτυχία των βομβαρδισμών, αφού μόνο έτσι τα μαχητικά μπορούν να πετάξουν μέχρι τους στόχους και να επιστρέψουν στις βάσεις τους.

«Το Ισραήλ έχει περίπου 100 F-16, μαχητικά αεροσκάφη που έχουν μεγαλύτερη ακτίνα δράσης άλλες εκδόσεις F-16 λόγω των σύμμορφων δεξαμενών καυσίμων», αναφέρει το Stratfor το οποίο επισημαίνει και την χρησιμότητα των μαχητικών F-15 που διαθέτει το Ισραήλ. Επίσης η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία έχει λάβει και τα πρώτα μαχητικά πέμπτης γενιάς F-35, τα οποία αποτελούν την αιχμή της αεροπορικής τεχνολογίας παγκοσμίως, ωστόσο προς το παρόν θα πρέπει να θεωρείται αδύνατη η συμμετοχή τους σε μια τέτοια επιχείρηση, τουλάχιστον για τους επόμενους μήνες.
Το κλειδί στην επιτυχία μιας τέτοιας επιχείρησης αποτελούν τα αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού, καθώς ο αριθμός που θα χρησιμοποιηθεί θα κρίνει και τον αριθμό των μαχητικών που θα σταλούν για τους βομβαρδισμούς. Να σημειωθεί ότι τα ιπτάμενα τάνκερ δεν θα μπορούν να συνοδεύσουν τα ισραηλινά βομβαρδιστικά καθ’ όλη τη διάρκεια της πτήσης τους προς το Ιράν, αφού θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα.
Σε περίπτωση λοιπόν που το Ισραήλ αποφασίσει αεροπορική επιδρομή κατά του Ιράν, οι πιλότοι του θα πρέπει να πετάξουν πάνω από 1.000 μίλια σ’ εχθρικό εναέριο χώρο, με ανεφοδιασμό στον αέρα και να βρεθούν αντιμέτωποι με την αντιαεροπορική άμυνα του Ιράν.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών για να εξουδετερωθεί η ιρανική αντιαεροπορική άμυνα θα πρέπει να υπάρξει μια επιχείρηση η οποία θα προβλέπει την ταυτόχρονη πτήση πολλών δεκάδων αεροσκαφών.
Αμερικανοί αξιωματούχοι και στρατιωτικοί αναλυτές του Πενταγώνου υποστηρίζουν ότι θα πρόκειται για ένα εξαιρετικά σύνθετο εγχείρημα, πολύ διαφορετικό από τις «χειρουργικές» επιθέσεις σε πυρηνικό αντιδραστήρα στη Συρία το 2007 και στον αντιδραστήρα του Ιράκ το 1981.
Οι πιθανές διαδρομές για το κτύπημα
Το 2012 η αμερικανική εφημερίδα «New York Times» αποκάλυψαν ισραηλινό σχέδιο για κτύπημα στο Ιράν, σύμφωνα με το οποίο η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία έχει τρεις πιθανές κύριες διαδρομές για τους στόχους της.
Η πρώτη διαδρομή προβλέπει πτήση πάνω από το βορρά στην ανατολική Μεσόγειο μεταξύ Κύπρου και Συρίας (εντός του FIR Λευκωσίας) και στη συνέχεια προχωρώντας προς ανατολάς κατά μήκος των συνόρων Τουρκίας-Συρίας μέσα από το βόρειο Ιράκ και τελικά στο Ιράν. Αυτή η διαδρομή παρακάμπτει την αεράμυνα της Συρίας. Ωστόσο, η επιδείνωση του σχέσεων Τελ Αβίβ-Άγκυρας καθιστά τη διαδρομή αυτή μάλλον απίθανη.
Η δεύτερη διαδρομή περιλαμβάνει πτήσεις πάνω από την Ιορδανία και το Ιράκ. Λόγω της μικρότερης απόστασης, η πιθανότητα η Ιορδανία να επιτρέψει τη διέλευση είναι σοβαρή, όχι όμως σίγουρη, ενώ και η ανυπαρξία ιρακινής αεράμυνας κάνει το δρομολόγιο ελκυστικό. Ωστόσο, το Ιράκ έχει ραντάρ επιτήρησης και θα μπορούσε να προειδοποιήσει το Ιράν για την επίθεση.
Η τρίτη διαδρομή είναι βόρεια της Σαουδικής Αραβίας, και κτύπημα στο Ιράν από τον Περσικό Κόλπο. Το σενάριο αυτό όμως προϋποθέτει τη γνωστοποίηση της επίθεσης στο Ριάντ χωρίς όμως να είναι βέβαιο πως θα αντιδράσει. Ακόμα και στην περίπτωση που δεν αποκαλυφθούν τα σχέδια, υπάρχει ο κίνδυνος τα ισραηλινά αεροσκάφη, ειδικά τα ιπτάμενα τάνκερ να εντοπιστούν από τη σαουδαραβική αεράμυνα, μα άγνωστες συνέπειες.
Τέλος υπάρχει και μία τέταρτη επιλογή (με την κόκκινη γραμμή στον πιο κάτω χάρτη), αυτή της πτήσης μέσω Συρίας και Ιράκ που είναι και η συντομότερη. Ωστόσο, παρά τον εμφύλιο στη Συρία, η συριακή αεράμυνα έχει ενισχυθεί, ενώ δεν πρέπει να ξεχνούμε και το γεγονός ότι η Ρωσία έχει εγκαταστήσει στην περιοχή το αντιαεροπορικό σύστημα S-400.

Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα.
Ένας άλλος μεγάλος κίνδυνος που καλείται να αντιμετωπίσει η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία είναι η αντιαεροπορικοί πύραυλοι S-300 τους οποίους διαθέτει από το 2016 το Ιράν.
Σενάρια με «εμπλοκή» Κύπρου και Ελλάδας
Και εδώ είναι που στα σενάρια πολέμου «εμπλέκεται» η Κύπρος και η Ελλάδα.
Οι συχνές αεροπορικές ασκήσεις του Ισραήλ έχουν καταστεί ρουτίνα για Κύπρο και Ελλάδα. Ακόμη και αυτή την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία πραγματοποιεί ασκήσεις με την ελληνική Πολεμική Αεροπορία.
Εδώ και μέρες ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη και ιπτάμενα τάνκερ χρησιμοποιούν το FIR Λευκωσίας για ασκήσεις.
Αναφορικά με τη δράση των Ισραηλινών στην Ελλάδα, τα σενάρια αφορούν εικονικούς βομβαρδισμούς στόχων σε ακτίνα περίπου 1.000-1.200 μιλίων από τις ισραηλινές αεροπορικές βάσεις (όσο περίπου είναι η απόσταση των στόχων στο Ιράν). Τέτοιες ασκήσεις μεταξύ των αεροποριών των δύο χωρών διεξάγονται εντατικά από το 2010.
Μια άλλη «εμπλοκή» αφορά το αντιαεροπορικό σύστημα S-300 που αγόρασε η Κύπρος από τη Ρωσία και βρίσκεται εγκατεστημένο στην Κρήτη.
Το 2015 το πρακτορείο Reuters αποκάλυψε ότι το σύστημα ενεργοποιήθηκε κατά τη διάρκεια κοινών ελληνο-ισραηλινών αεροπορικών ασκήσεων τον Απρίλιο και τον Μάιο εκείνης της χρονιάς. Η ενεργοποίηση επέτρεψε στα μαχητικά αεροσκάφη του Ισραήλ να δοκιμάσουν πώς ακριβώς οι S-300 «κλειδώνουν» τη θέση των αεροσκαφών, συλλέγοντας έτσι πληροφορίες για το πώς μπορούν να μπλοκάρουν ή να αποπροσανατολίσουν τα ραντάρ του ρωσικού πυραυλικού συστήματος.
Σύμφωνα πάντα με το Reuters, η Ελλάδα προχώρησε στη συγκεκριμένη κίνηση μετά από αίτημα των ΗΠΑ, χωρίς να έχει γίνει γνωστό εάν το Ισραήλ μοιράστηκε τα δεδομένα τα οποία συνέλεξε με τους συμμάχους του.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι τέτοιου είδους ασκήσεις επαναλήφθηκαν αρκετές φορές ακόμη και μέσα στο 2018. Πάντως, τα γενικά επιτελεία Ελλάδας και Ισραήλ αρνήθηκαν να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν τη χρήση των S-300 για την εκπαίδευση Ισραηλινών πιλότων.
Να σημειωθεί ότι τα 1.400 χιλιόμετρα απόστασης μεταξύ Ισραήλ και Κρήτης είναι ίσα με την απόσταση που χωρίζει το Ισραήλ από τις εγκαταστάσεις στη Νατάνζ του Ιράν όπου βρίσκεται το κύριο εργοστάσιο παραγωγής εμπλουτισμού ουρανίου.
Οι στενοί δεσμοί μεταξύ του Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου, βασίζονται σε μια σειρά κοινών στρατηγικών συμφερόντων.
Οι τρεις χώρες έχουν κοινά οικονομικά συμφέροντα, όπως το φιλόδοξο σχέδιο για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού από το Ισραήλ στην Κύπρο-Κρήτη-ηπειρωτική Ελλάδα, ο οποίος θα καταλήγει στην Ιταλία.
Και τα τρία κράτη έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη για νέες συμμαχίες και έχουν δηλώσει την προθυμία τους να διευρύνουν αυτή τη μεσογειακή συμμαχία και να συμπεριλάβουν, ίσως, και άλλους περιφερειακούς παίκτες, όπως είναι οι μετριοπαθείς σουνιτικές χώρες, η Αίγυπτος και οι χώρες του Κόλπου.
Επιμέλεια: Σπύρος Νικολούζος
philenews.com/eidiseis/politiki/article/523606/senaria-polemoy-pos-emplekontai-kypros-kai-ellada-chartes