«Η δύναμή μας είναι ο ανεξέλεγκτος αυθορμητισμός»
Ζαν-Πολ Σαρτρ: Αυτό που πολλοί δεν καταλαβαίνουν είναι ότι δεν προσπαθείτε να αναπτύξετε ένα πρόγραμμα, να δώσετε στο κίνημά σας μια δομή. Σας κατηγορούν ότι προσπαθείτε να «τα σπάσετε όλα» χωρίς να γνωρίζετε – εν πάση περιπτώσει, χωρίς να λέτε – τι θέλετε να βάλετε στη θέση εκείνου που γκρεμίζετε.
Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ: Φυσικά! Ολοι θα ησύχαζαν, πρώτος ο Πομπιντού (σ.σ.: πρωθυπουργός του Ντε Γκωλ) αν ιδρύαμε ένα κόμμα ανακοινώνοντας: «Ολοι αυτοί οι άνθρωποι είναι τώρα δικοί μας. Να οι στόχοι μας και να πώς σχεδιάζουμε να τους πετύχουμε…». Oλοι θα ήξεραν με ποιους έχουν να κάνουν, δεν θα είχαν πια απέναντί τους την «αναρχία», την «αταξία», τον «ανεξέλεγκτο αναβρασμό».
Η δύναμη του κινήματός μας είναι ακριβώς ότι βασίζεται σε έναν «ανεξέλεγκτο» αυθορμητισμό, που δίνει ορμή χωρίς να επιδιώκει να τη διοχετεύσει κάπου, να χρησιμοποιήσει προς όφελός του τη δράση που έχει εξαπολύσει. Σήμερα, για εμάς, υπάρχουν προφανώς δύο λύσεις. Η πρώτη είναι να μαζέψουμε πέντε ανθρώπους με καλό πολιτικό υπόβαθρο και να τους ζητήσουμε να γράψουν ένα πρόγραμμα, να διατυπώσουν άμεσα αιτήματα που θα ακουστούν στέρεα και να πούμε: «Αυτή είναι η θέση του φοιτητικού κινήματος, κάντε ό,τι θέλετε!». Αυτή είναι η κακή λύση.
Η δεύτερη είναι να προσπαθήσουμε να κάνουμε την κατάσταση κατανοητή όχι σε όλους τους φοιτητές, ούτε καν σε όλους τους διαδηλωτές, αλλά σε έναν μεγάλο αριθμό τους. Για τον λόγο αυτόν, πρέπει να αποφύγουμε να δημιουργήσουμε αμέσως μια οργάνωση, να καθορίσουμε ένα πρόγραμμα, που θα ήταν αναπόφευκτα παραλυτικό. Η μόνη πιθανότητα του κινήματος είναι ακριβώς αυτή η αταξία που επιτρέπει στους ανθρώπους να μιλάνε ελεύθερα και που μπορεί να οδηγήσει σε κάποια μορφή αυτοοργάνωσης. Για παράδειγμα, πρέπει τώρα να εγκαταλείψουμε τις μεγάλες θεαματικές συνελεύσεις και να δημιουργήσουμε ομάδες εργασίας και δράσης. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε στη Ναντέρ.
Αλλά τώρα που απελευθερώθηκε ξαφνικά ο λόγος στο Παρίσι, οι άνθρωποι πρέπει πρώτα να εκφραστούν. Λένε πράγματα συγκεχυμένα, ασαφή, συχνά χωρίς ενδιαφέρον γιατί τα έχουμε πει εκατό φορές, αλλά αυτό τούς επιτρέπει, αφού τα έχουν πει όλα αυτά, να θέσουν το ερώτημα: «Και τώρα;». Αυτό είναι το σημαντικό, όσο το δυνατόν περισσότεροι φοιτητές να αναρωτηθούν: «Τι κάνουμε τώρα;». Μόνο μετά θα μπορούμε να μιλήσουμε για πρόγραμμα και διάρθρωση. Να μας θέσεις από σήμερα το ερώτημα «Τι θα κάνετε για τις εξετάσεις;» είναι σαν να θέλεις να πνίξεις το ψάρι, να σαμποτάρεις το κίνημα, να ανακόψεις τη δυναμική. Οι εξετάσεις θα γίνουν και θα κάνουμε προτάσεις, αλλά ας μας δώσουν λίγο χρόνο. Πρέπει πρώτα να μιλήσουμε, να στοχαστούμε, να αναζητήσουμε νέους τρόπους. Θα τους βρούμε. Οχι σήμερα. (…)
Ζαν-Πολ Σαρτρ: Αυτό που έχει ενδιαφέρον στη δράση σας είναι ότι βάζει τη φαντασία στην εξουσία. Εχετε μια περιορισμένη φαντασία όπως όλος ο κόσμος, αλλά έχετε πολύ περισσότερες ιδέες από τους μεγαλύτερούς σας. Εμείς είμαστε φτιαγμένοι έτσι ώστε να έχουμε μια ακριβή ιδέα για το τι είναι δυνατόν και τι δεν είναι. Ενας καθηγητής θα πει: «Να καταργηθούν οι εξετάσεις; Ποτέ. Μπορούμε να τις αλλάξουμε, αλλά όχι να τις καταργήσουμε!». Γιατί; Επειδή έχει περάσει τη μισή ζωή του δίνοντας εξετάσεις.
Η εργατική τάξη έχει φανταστεί συχνά νέους τρόπους αγώνα, αλλά πάντα σύμφωνα με την ακριβή κατάσταση στην οποία βρισκόταν. Το 1936 εφηύρε την κατάληψη εργοστασίων επειδή ήταν το μόνο όπλο που είχε για να εδραιώσει και να εκμεταλλευθεί μια εκλογική νίκη. Εσείς, εσείς έχετε μια φαντασία πολύ πιο πλούσια, και τα συνθήματα που διαβάζουμε στους τοίχους της Σορβόννης το αποδεικνύουν. Κάτι έχει βγει από εσάς, κάτι που εκπλήσσει, που ταρακουνάει, που αρνείται ό,τι έχει κάνει την κοινωνία μας αυτό που είναι σήμερα. Είναι αυτό που θα ονομάσω επέκταση του πεδίου των δυνατοτήτων. Μην το εγκαταλείπετε.