Ύπνος και υγεία: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Η ποιότητα του ύπνου μας σχετίζεται άμεσα με την υγεία μας, τόσο την σωματική όσο και την ψυχική. Τα τελευταία χρόνια οι δυτικές κοινωνίες, όπως η δική μας, βιώνουν όλο και περισσότερο αυξημένα προβλήματα με τον ύπνο και οι επιστήμονες προειδοποιούν για τους αυξημένους κινδύνους σε όσους παρουσιάζουν αϋπνίες για κατάθλιψη, εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιοπάθεια, παχυσαρκία, καρκίνο, διαβήτη, τροχαία δυστυχήματα κ.α.

Επιπλέον, πολλά επαγγέλματα όπως οι ιατροί, νοσηλευτές, αστυνομικοί που εργάζονται με νυκτερινές βάρδιες μπορούν να αποβούν επικίνδυνοι για τους εαυτούς τους και τους άλλους εάν δεν λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα. Το κόστος της αϋπνίας στις ΗΠΑ υπολογίζεται στα 100 δις δολάρια τον χρόνο, εξαιτίας της χαμηλής παραγωγικότητας και του αυξημένου κινδύνου δυστυχημάτων. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πρόσφατα βιβλία Why we sleep του Matthew Walker Νευροεπιστήμονα και The Business of Sleep, κλινικού ψυχολόγου Vicki Culpin.
Η διάγνωση της αϋπνίας πραγματοποιείται μέσα από συνέντευξη του ασθενούς και συμπληρωματικά με την χρήση ημερολoγίου ύπνου, ηλεκτρονικές εφαρμογές κινητών και άλλων συσκευών χειρός, πολυυπνογραφία .Διάφορα εργαλεία όπως το Pittsburgh Sleep Quality Index που μετρούν 7 περιοχές του ύπνου είναι ιδιαίτερα χρήσιμα. Είναι πολύ σημαντικό να διαγνωστεί η ακριβής αιτία για να μπορεί να υπάρξει και η ορθή θεραπεία πχ έλεγχος TSH, εάν υπάρχουν συμπτώματα υποθυρεοειδισμού ή υπερθυρεοειδισμού. Οι αϋπνίες μπορεί να σχετίζονται τόσο με δυσκολίες στην έναρξη ή διατήρηση του ύπνου ή πρόωρο ξύπνημα το πρωί, που οδηγεί σε κόπωση και ψυχοσωματικές ενοχλήσεις.
Οι θεραπευτικές επιλογές συμπεριλαμβάνουν γνωσιακή-συμπεριφοριακή θεραπεία, εξατομικευμένη άσκηση και διατροφή, συμπληρώματα διατροφής και υπναγωγά φάρμακα πάντοτε με συνταγή ιατρού. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε πιθανούς αιτιολογικούς παράγοντες, όπως ο χρόνιος πόνος, εξάψεις, κατάθλιψη, γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, νυκτερινές βάρδιες, εργασιακό στρες που μπορεί να συμβάλουν στην διαταραχή του ύπνου. Επιπρόσθετα είναι εξίσου σημαντικό να αξιολογήσουμε την επίδραση της αϋπνίας στην καθημερινότητα μας και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις με τους ανθρώπους με τους οποίους ζούμε ή εργαζόμαστε μαζί. Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και η θεραπευτική προσέγγιση θα πρέπει να εξατομικεύεται.
Η υγιεινή ύπνου και τεχνικές χαλάρωσης, η γνωσιακή-συμπεριφοριακή θεραπεία αποτελούν επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους για αρχική θεραπεία ή σε αυτούς που δεν θα θέλανε φαρμακευτική αγωγή. Η υγιεινή του ύπνου μπορεί να περιλαμβάνει την τήρηση συγκεκριμένου και σταθερού ωραρίου που ξαπλώνουμε, αποφυγή ύπνου κατά την διάρκεια της μέρας, αποφυγή αλκοόλ πριν τον ύπνο, αποφυγή της καφεΐνης. Ο συνδυασμός παρεμβάσεων, πχ γνωσιακή- συμπεριφοριακή, άσκηση, διατροφή, υγιεινή ύπνου θεωρείται ο πιο αποτελεσματικός τρόπος στην αρχική θεραπεία της αυπνίας πριν προστεθεί η φαρμακοθεραπεία.
Συμπερασματικά, το θέμα του ύπνου είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναγνωρίζετε και να αντιμετωπίζετε έγκαιρα, ολιστικά και κατάλληλα λόγω των αρνητικών επιπτώσεων του τόσο στην υγεία μας και την καθημερινότητα μας αλλά και για τους ανθρώπους που ζούμε και εργαζόμαστε μαζί.
Δρ Γεώργιος Σαμούτης M.D, PhD, CCT, PGCertHBE
Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
Δρ. Ανδρέας Αναστασίου, PhD
Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Λευκωσίας
[sigmalive]