Τροφές για έναν αποδοτικό εγκέφαλο

Γράφει η Βιργινία Κεφαλά, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Παρά το γεγονός ότι η τροφή συχνά θεωρείται ως απλά ένα μέσο πρόσληψης ενέργειας και παροχής απαραίτητων θρεπτικών συστατικών για το χτίσιμο ενός υγιούς σώματος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέσω της τροφής μπορούν να προληφθούν διάφορες ασθένειες ή και δυσλειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού.

Οι νοητικές ικανότητες του εγκεφάλου έχουν συνδεθεί εδώ και καιρό με το είδος και την ποιότητα της διατροφής που ακολουθούμε, σε συνδυασμό βέβαια και με τη φυσική δραστηριότητα, η οποία αν μη τι άλλο διευρύνει και «ξεκουράζει» το πνεύμα. Ας μην ξεχνάμε και τους προγόνους μας.. νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ.
Τα νέα δεδομένα δείχνουν πως η διαταραγμένη ενεργειακή ομοιόσταση σχετίζεται με την παθοβιολογία πολλών πνευματικών διαταραχών . Έτσι, η διαιτολογική αντιμετώπιση μετατρέπεται σε μια ρεαλιστική στρατηγική για τη θεραπεία ψυχιατρικών διαταραχών. Μάλιστα, μεγάλος αριθμός μελετών έχει υποδείξει πως οι καταστάσεις ανώμαλου μεταβολισμού όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, η παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο, σχετίζονται με ψυχιατρικές διαταραχές.
Για να επιτύχουμε λοιπόν έναν νου υγιή και να τον προστατέψουμε από νοητικές δυσλειτουργίες, κατάθλιψη ή ακόμα και από σχιζοφρένεια και εκφυλιστικές νόσους όπως το Alzheimer, θα πρέπει να φανούμε σωστοί ως προς το τι επιλέγουμε να καταναλώσουμε. Μελέτες έχουν δείξει πως δίαιτες πλούσιες σε κορεσμένα και trans λιπαρά οξέα μειώνουν τα μοριακά υποστρώματα που υποστηρίζουν τη νοητική επεξεργασία και αυξάνουν τον κίνδυνο νευρολογικών δυσλειτουργιών σε ανθρώπους και ζώα.
Το πιο καλά μελετημένο στοιχείο της δίαιτας όσον αφορά την λειτουργία και τη χρησιμότητά του για τον εγκέφαλο, είναι τα ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Πιο συγκεκριμένα, το Δοκοσαεξανοϊκό Οξύ (DHA) είναι το ω-3 λιπαρό οξύ που βρίσκεται στη μεγαλύτερη συγκέντρωση στις κυτταρικές μεμβράνες του εγκεφάλου. Παρόλα αυτά, ο οργανισμός είναι ανίκανος να συνθέσει επαρκώς DHA, γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η πρόσληψή του μέσω της δίαιτας.
Διαιτητική έλλειψη ω-3 απαραίτητων λιπαρών οξέων σε ποντικούς, μπορεί να οδηγήσει σε μαθησιακές δυσκολίες και αδυναμία μνήμης. Στον άνθρωπο μια τέτοια έλλειψη έχει συσχετιστεί με απώλεια συγκέντρωσης, δυσλεξία, σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή και άνοια. Μελέτες σε παιδιά έδειξαν πως η πρόσληψη ω-3, βελτιώνει τις σχολικές και μαθησιακές επιδόσεις.
Άλλα μικροθρεπτικά συστατικά της διατροφής που δρουν θετικά στην εύρυθμη λειτουργία του εγκεφάλου, είναι τα αντιοξειδωτικά Κουρκουμίνη και Βιταμίνη Ε, καθώς και διάφορα Φλαβονοειδή από την οικογένεια των Φλαβονολών. Τρόφιμα πλούσια σε φλαβονοειδή είναι η μαύρη σοκολάτα, το κακάο, τα εσπεριδοειδή και το κρασί.
Από τα φλαβονοειδή, υπάρχουν ιδιαίτερες ενδείξεις για την Κερκετίνη, η οποία βρίσκεται σε μεγάλη συγκέντρωση σε εκχύλισμα από Gingo Biloba. Άλλες πηγές της Κερκετίνης είναι τα μούρα, το πράσινο και το μαύρο τσάι, το λάχανο, το μπρόκολο, το γκρέιπφρουτ, τα φασολάκια και το κρεμμύδι. Η Κερκετίνη λοιπόν, πιθανώς να βελτιώνει τη μνήμη και τις μαθησιακές δυσκολίες.
Ένα ακόμα συστατικό το οποίο αξίζει να αναφερθεί είναι το Φυλλικό Οξύ (ή Φολικό Οξύ μεταφρασμένο από την αγγλική ορολογία). Το Φυλλικό Οξύ είναι μια βιταμίνη η οποία βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα όπως είναι το σπανάκι, ο χυμός πορτοκάλι και η μαγιά. Έλλειψη σε Φυλλικό Οξύ εμφανίζεται λόγω φτωχής διαιτητικής πρόσληψης και μπορεί να οδηγήσει σε νευρολογικές διαταραχές όπως κατάθλιψη και νοητικά προβλήματα.
Από την άλλη, όπως ήδη ανέφερα, τα κορεσμένα και trans λιπαρά οξέα καθώς και οι μεγάλες ποσότητες ζάχαρης, τα οποία εντοπίζονται ευρέως στο junk food και στα συσκευασμένα και επεξεργασμένα τρόφιμα, σχετίζονται με μειωμένη νοητική λειτουργία. Μάλιστα, αυτό το εύρημα είναι ανεξάρτητο από τη συνύπαρξη ή μη, παχυσαρκίας ή υπέρβαρου και τα αποτελέσματα στη νοητική λειτουργία είναι άμεσα.
Σκεφτείτε πόσες φορές μετά από ένα βαρύ και λιπαρό γεύμα δεν νιώσατε την ανάγκη σωματικής αλλά και πνευματικής ξεκούρασης; Πόσο σας επηρεάζει ένα “lunch break” με fast food στην απόδοση σας στη δουλειά; Το έχετε προσέξει ποτέ;
Δοκιμάστε να φάτε μια πλούσια σαλάτα με λαχανικά εποχής, ελαιόλαδο, κοτόπουλο ή ψάρι ψητό, συνδυασμένα με κάποιο υδατάνθρακα ολικής άλεσης… Πολύ καλύτερα έτσι;
Στη συνέχεια, σας παραθέτω έναν συγκεντρωτικό πίνακα με τα ωφέλιμα για τον εγκέφαλο θρεπτικά συστατικά της τροφής και τις διαιτητικές τους πηγές.


Στα παραπάνω, οφείλω να προσθέσω πως ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί ως μοναδικό «καύσιμο» την γλυκόζη, η οποία βρίσκεται σε πληθώρα τροφίμων και φυσικά στη ζάχαρη και στα φρούτα. Επομένως, δεν πρέπει να απομακρύνουμε πλήρως τη γλυκόζη από τη διατροφή μας, καθώς αυτό θα έχει άμεση συνέπεια στην εγκεφαλική λειτουργία με απόσπαση της προσοχής, αδυναμία απομνημόνευσης και συγκέντρωσης.
Αν λοιπόν ανήκετε κι εσείς ή τα παιδιά σας σ’ αυτή την κατηγορία ατόμων που παραπονιούνται πως δεν μπορούν να συγκεντρωθούν και δεν αποδίδουν τόσο καλά στην καθημερινότητά τους, σκεφτείτε: Μήπως να φροντίσετε και λιγάκι τον εαυτό σας και… Το στομάχι σας;
[diatrofi.gr/diaita/kathimerini-diatrofi/food-for-thought-spoudaies-trofes-gia-enan-apodotiko-eggefalo/]