Το Αξίωμα του Πέτρου, το Πρωτείο της Ρώμης

Toυ Σταύρου Γουλούλη
Εζησε ο Σίμων ο Πέτρος στη Ρώμη; Γιατί λέγεται ότι δεν είναι σίγουρο ακόμη και να πέρασε από εκεί. Είναι δυνατόν στην πρωτεύουσα, όπου οδηγούσαν όλοι οι δρόμοι, να μην πήγε ο αρχηγός των Αποστόλων; Κι ο τάφος του στο Βατικανό τι είναι;

Δύο χωρία πρωτίστως συνδέονται με το αξίωμα του Πέτρου. Μια ομολογία πίστεως και μια ομολογία αγάπης προς τον Χριστό.
1. Για την πίστη του αποκτά το μυητικό όνομα Πέτρος (Κηφάς) σύμβολο της πέτρας, όπου θα κτισθεί η Εκκλησία που δεν θα παρασύρει ποτέ ο Αδης. Αυτός θα κατέχει τα κλειδιά της κι ό,τι δένει ή λύνει επί της γης, θα είναι δεμένο ή λυμένο στον Ουρανό (Ματθ.16.13-19κτλ). Αυτός ομιλεί και δέχεται προτάσεις εξ ονόματος όλων, όντας επικεφαλής, κάτι σαν «λοχίας» της 12μελούς ομάδας, παρόντος Αρχηγού.
2. Το τριπλό ερώτημα στο τέλος του κατά Ιωάννην αν αγαπά τον Χριστό τόσο πολύ, περισσότερο από κάθε άλλον, τους μαθητές, ώστε να είναι άξιος να ποιμαίνει την Ποίμνη, είναι κείμενο γραμμένο (ή δημοσιευμένο) 60 χρόνια μετά, έχει τελετουργική υφή. Είναι μία άτυπη τελετή μυήσεως στην Αποστολή. Ερωτάται τρεις φορές, όπως ένας νεόφυτος (π.χ. στο βάπτισμα, «Αποτάσσει τω Σατανά..;». -«Απεταξάμην» [τρις]).
Το πρώτο χωρίο δείχνει την ιεραρχία της ομάδας που θα εξελισσόταν εν καιρώ σε διοικούσα Εκκλησία. Το δεύτερο χωρίο, τελευταίο σημείο των ευαγγελίων, αποτελεί ένα είδος «διοριστηρίου» του Πέτρου πλέον ως αρχηγού. Να κατέχει τα Κλειδιά της Ποίμνης. Ο Ιωάννης προσθέτει ότι τότε ο Πέτρος ήταν ήδη νεκρός υποστάς έκταση των χειρών, δηλαδή σταύρωση. Δεν λέγει που συνέβη το γεγονός, όλοι γνώριζαν τον τόπο του μαρτυρίου, του τάφου του. Στη Ρώμη.
Είναι φανερό ότι η Γραφή δεν είναι νομικό κείμενο, να λέγεται όπως θα θέλανε οι ορθολογιστές ή φιλύποπτοι, ότι ο Πέτρος έβαλε «υπογραφή» αναλαμβάνοντας τη διοίκηση της Εκκλησίας. Ηταν εποχή που τα χαρίσματα (δωρεές) επέβαλλαν την ιεραρχία, εδώ η αγάπη στον Χριστό κι όχι στους ανθρώπους (Μαθητές). Σε όλα τα αγιολογικά κείμενα δεν ενδιαφέρουν ιστορικά τεκμήρια κανονικότητας, αλλά η συνείδηση του εκκλησιαστικού σώματος.
Ο Ιωάννης κλείνοντας το σώμα των τεσσάρων ευαγγελίων υποδηλώνει μία ειδική αποστολή που είχε μαζί με τον Πέτρο, αφού επελέγησαν Απόστολοι από τους πρώτους. Εξαίρονται συνεχώς για τη σχέση τους με τον Χριστό, που διαλέγεται κυρίως με τον Πέτρο, ενώ «ο μαθητής ον ηγάπα» ήταν ο Ιωάννης. Ο ένας ήταν επικεφαλής διαθέτοντας ηλικία και πυγμή, ο άλλος μόρφωση, ήταν άλλωστε πλουσιόπαιδο!
Ωστόσο οι καιροί άλλαξαν. Μετά την εμφάνιση του Παύλου στη Ρώμη (π. 62 μ.Χ.), όπου ζήτησε να δικαστεί από τον αυτοκράτορα, τον ακολουθεί όπως φαίνεται εκεί ο Πέτρος, ένας απλός Εβραίος μετανάστης για τους Ρωμαίους. Τότε γράφονται πλείστα κείμενα, πρωτίστως το πρώτο χρονικώς ευαγγέλιο του Μάρκου, το οποίο συνδέεται με τον κύκλο του Πέτρου στη Ρώμη.
Σύγχρονο είναι και το διπλό έργο του Λουκά (ευαγγέλιο-Πράξεις) που το παραδίδει στον Θεόφιλο, ελληνόφωνο μεσάζοντα προς τη Ρώμη, σύγχρονο και του Ματθαίου που αποτείνεται σε Εβραίους Χριστιανούς για να ισορροπήσει στα ανοίγματα των Πέτρου και Λουκά. Η ήδη σχηματισμένη συλλογή των «Λογίων» του Χριστού δεν αρκούσε ως αυτόνομο απολογητικό κείμενο. Η ηγεσία της Εκκλησίας είναι παρούσα στη Ρώμη, η οποία δεν αρκείται σε «Λόγια», αλλά θέλει να μάθει τις πράξεις του Χριστού και των Μαθητών.
Μετά το νομικό δεδικασμένο (αθώωση) στον κατηγορούμενο κορυφαίο Απόστολο Παύλο, ανοίγει νέος διάλογος με τη ρωμαϊκή ηγεσία πλέον δείχνοντας, όπως λέμε, τα επίσημα χαρτιά της. Το επιθυμητό ήταν να αλώσει και αυτόν τον Οίκο του αυτοκράτορα, όπου υπήρχαν Χριστιανοί, και γιατί όχι, τον ίδιο τον αυτοκράτορα. Η πολιτική αυτή εφαρμόστηκε πρώτα επί Νέρωνα (βλ. Δ. Κυρτάτας, Επίκρισις. Η κοινωνική δομή των χριστιανικών κοινοτήτων, Αθήνα Εστία 1992,139 κ.εξ.). Εντέλει ολοκληρώθηκε επί Κωνσταντίνου.
Στην προσπάθεια αυτή, ο Πέτρος στηριζόταν όχι στον συγχωριανό του Ιωάννη, αλλά στον Παύλο ως Ρωμαίος πολίτης που ήταν, εξ ίσου και περισσότερο λόγιος. Είχε τα κλειδιά της Εκκλησίας να την «ανοίξει» στη Ρώμη. Δεν δέχτηκε, προφανώς, με τους όρους που ήθελαν, να τεθεί υπό την αυτοκρατορική λατρεία, όπως όλες τις θρησκείες. Οπότε τον σταύρωσαν όπως είχαν κάνει και σε Εκείνον που Τον απέστειλε να προσηλυτίσει την Οικουμένη της Ρώμης.
Ανάμνηση της συναντήσεως των δύο ηγετών στη Ρώμη είναι η γνωστή εικόνα του ασπασμού τους. Οι διαφορές που εμφανίζονταν να έχουν μέχρι τότε, δεν έλεγαν τίποτα. Η διαφαινόμενη προσπάθειά τους να αλώσουν την πρωτεύουσα και μέσω αυτής το ρωμαϊκό κράτος εφαρμοζόμενη τον 4ο αι., θα άλλαζε τον κόσμο, καταλήγοντας επιπλέον να αναχθεί η Ρώμη σε πρώτο τη τάξει πατριαρχείο.
Αυτό είναι το μυστικό, που ο οργανωτισμός των Ρωμαίων ποντιφήκων στους επόμενους αιώνες κατέληξε στο λεγόμενο Πρωτείο, για τους Ορθοδόξους απορριπτέο. Από αυτό το σημείο όμως μέχρι να αμφιβάλλουν αν ο Πέτρος ήλθε ποτέ στη Ρώμη! Κι ας υπάρχει ο τάφος του εκεί μέχρι σήμερα.
ikivotos