Σβετλάνα Σαβίτσκαγια – Η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία που περπάτησε στο διάστημα

Η Σβετλάνα Γιεβγκένιεβνα Σαβίτσκαγια (Светла́на Евге́ньевна Сави́цкая, γενν. 8 Αυγούστου 1948) είναι πρώην Σοβιετική αεροπόρος και αστροναύτισσα (κοσμοναύτισσα), που έγινε η δεύτερη γυναίκα που εκτοξεύθηκε ποτέ στο διάστημα όταν συμμετείχε στην αποστολή Σογιούζ T-7 το 1982. Στο δεύτερο ταξίδι της στο διάστημα, το 1984, έγινε η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία που εκτέλεσε έναν «περίπατο στο διάστημα» (δραστηριότητα εκτός σκάφους).

Φωτογραφία: Η Σ. Σαβίτσκαγια και οι άλλοι αστροναύτες της αποστολής Σογιούζ T-12 σε σοβιετικό γραμματόσημο. Στο άκρο αριστερά διακρίνεται στιγμιότυπο από τον «διαστημικό περίπατό» της.
Η Σαβίτσκαγια γεννήθηκε στη Μόσχα και ήταν θυγατέρα του Σοβιετικού ανώτατου αξιωματικού της πολεμικής αεροπορίας Γιεβγκένι Σαβίτσκι. Η ίδια άρχισε τη σταδιοδρομία της ως πιλότος δοκιμών και αεραθλητισμού: Αρχίζοντας το 1974 σημείωσε 18 παγκόσμια ρεκόρ πετώντας με αεροσκάφη MiG και άλλα τρία στην ομαδική πτώση με αλεξίπτωτο. Κέρδισε την πρώτη θέση στο 6ο Παγκόσμιο Αεροβατικό Πρωτάθλημα της FAI το 1970. Δέκα χρόνια αργότερα άρχισε να εκπαιδεύεται ως αστροναύτης.
Στις 19 Αυγούστου 1982 η Σαβίτσκαγια εκτοξεύθηκε στο διάστημα μαζί με τους Λεονίντ Ποπόφ και Αλεξάντρ Σερεμπρόφ στην αποστολή Σογιούζ T-7, καθιστάμενη έτσι η δεύτερη γυναίκα στην ιστορία που ταξίδεψε ποτέ στο διάστημα, περισσότερα από 19 χρόνια μετά την πρώτη, τη Βαλεντίνα Τερεσκόβα. Το σκάφος τους «έδεσε» στον διαστημικό σταθμό Σαλιούτ 7 (όπου τους περίμεναν άλλοι δύο κοσμοναύτες) και επέστρεψαν στη Γη μετά από παραμονή μερικών ημερών στον σταθμό, στις 27 Αυγούστου 1982.
Στο δεύτερο διαστημικό ταξίδι της, που άρχισε στις 17 Ιουλίου 1984, η Σβετλάνα Σαβίτσκαγια έγινε η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία που εκτοξεύθηκε για δεύτερη φορά στο διάστημα. Οκτώ ημέρες αργότερα, στις 25 Ιουλίου, έγινε η πρώτη γυναίκα στην ιστορία που εκτέλεσε έναν «περίπατο στο διάστημα» (δραστηριότητα εκτός σκάφους, EVA), βγαίνοντας έξω από τον διαστημικό σταθμό Σαλιούτ 7 και παραμένοντας στο κενό επί 3 ώρες και 35 λεπτά, κατά τη διάρκεια των οποίων έκοψε και οξυγονοκόλλησε μέταλλα μαζί με τον συνάδελφό της Βλαντίμιρ Ντζανιμπέκοφ.
Μέχρι το 2010 παρέμενε η μοναδική γυναίκα στον κατάλογο των 57 Σοβιετικών ή Ρώσων που είχαν κάνει «διαστημικό περίπατο». Αργότερα δήλωσε ότι είχε εκφράσει ανοικτά τους ενδοιασμούς της για τις δοκιμές οξυγονοκολλήσεως εκτός σκάφους καθώς «δεν καταλάβαινα τη χρησιμότητά τους. Θα ήταν δυνατό να κάψουμε τις διαστημικές στολές μας ή το εξωτερικό τοίχωμα του σταθμού». Ωστόσο, η συνολικά άριστη επίδοσή της σε αμφότερες τις διαστημικές αποστολές της αποστόμωσε τους επικριτές που αμφισβητούσαν την ικανότητα μιας γυναίκας να εκτελέσει διαστημικές δραστηριότητες.

Μετά τη δεύτερη επιστροφή της στη Γη η Σαβίτσκαγια ορίσθηκε αρχηγός ενός πληρώματος για τον Σαλιούτ 7 που αποτελείτο μόνο από γυναίκες σε ανάμνηση της Παγκόσμιας ημέρας της γυναίκας, μία αποστολή που ματαιώθηκε αργότερα. Της δόθηκε δύο φορές ο τίτλος του Ήρωα (ηρωίδας) της Σοβιετικής Ενώσεως και ο αστεροειδής 4118 Σβέτα ονομάσθηκε έτσι προς τιμή της.
Η Σαβίτσκαγια είναι παντρεμένη και έχει έναν γιο, που γεννήθηκε το 1986.
Η Σαβίτσκαγια είναι αφοσιωμένη κομμουνίστρια και δυσαρεστήθηκε με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενώσεως: Το 1995 έδωσε μια συνέντευξη στη δημοσιογράφο της αμερικανικής εφημερίδας Baltimore Sun Κλάρα Τζερμάνι, όπου δήλωσε πως οτιδήποτε για το οποίο είχαν δουλέψει σκληρά οι γονείς της για να φτιαχτεί καταστράφηκε σχεδόν μέσα σε μια νύχτα και ότι «καλά που δεν έζησαν να το δουν αυτό».
Η Σβετλάνα Σαβίτσκαγια αποστρατεύθηκε το 1993 από τη Ρωσική Πολεμική Αεροπορία με τον βαθμό της επισμηναγού. Το 1996 εκλέχθηκε μέλος της Κρατικής Δούμας (κάτω βουλής) με το Κομμουνιστικό Κόμμα, και επανεκλέχθηκε 4 φορές στη συνέχεια.
Τιμητικές διακρίσεις
Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης, δύο φορές (1982, 1984)
Τάγμα (παράσημο) του Λένιν, δύο φορές (1982, 1984)
Τάγμα του Σήματος της Τιμής (1976)
Μετάλλιο της «Αξίας στην Εξερεύνηση του Διαστήματος» (12 Απριλίου 2011), «για μεγάλα επιτεύγματα στο πεδίο της έρευνας, αναπτύξεως και χρήσεων του διαστήματος, πολλά έτη τίμιας εργασίας και δημόσιες δραστηριότητες»
«Πιλότος-κοσμοναύτης της ΕΣΣΔ» (1982)
Χρυσό μετάλλιο και 18 βαθμοί της FAI
16 σοβιετικά χρυσά μετάλλια στον αεραθλητισμό
Ειδικό μετάλλιο για παγκόσμιο ρεκόρ παραμονής γυναίκας στο διάστημα
Επίτιμη δημότης του Μπαϊκονούρ
Η Σβετλάνα Σαβίτσκαγια ήταν μία από τους 5 κοσμοναύτες που επιλέχθηκαν να μεταφέρουν και να υψώσουν τη ρωσική σημαία στην τελετή ενάρξεως των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2014 στο Σότσι της Ρωσίας.
[wikipedia.org]