Β. Γρηγορίου: Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας

 
Με μια πολυσχιδή δραστηριότητα γιορτάζει το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών τα 60 χρόνια της λειτουργίας του.
 Ο πρόεδρος του ιδρύματος, Βασίλης Γρηγορίου, μίλησε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στον Περικλή Δημητρολόπουλο γι’ αυτήν την δραστηριότητα, αλλά και τους στόχους, καθώς και τις προκλήσεις με τις οποίες είναι αντιμέτωπο ένα από τα πλέον φημισμένα ελληνικά ιδρύματα στο εξωτερικό.
Τέλος πρόσθεσε τη φωνή του σε εκείνες που υποστηρίζουν ότι υπάρχουν ο τρόπος και τα κίνητρα για να επαναπατριστούν οι έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού.
   Εξήντα χρόνια λειτουργίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Τι σηματοδοτεί αυτή η επέτειος για εσάς;
Γιορτάζουμε τα 60 χρόνια του ιδρύματος στις 10 Οκτωβρίου, την ημέρα δηλαδή που το 1958 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδας το τελικό κείμενο ίδρυσης του τότε Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών. Πέρα από τα ιστορικά στοιχεία και τις προσωπικότητες του ιδρύματος, στόχος μας είναι να αναδείξουμε τη σημερινή ερευνητική δραστηριότητα των ινστιτούτων και του ΕΚΤ, καθώς και τις μελλοντικές μας προοπτικές.
   Με ποιον τρόπο;
Έχουν ξεκινήσει ήδη εργασίες για τη διαμόρφωση ενός μόνιμου εκθεσιακού χώρου στο φουαγιέ του ιδρύματος. Η έκθεση θα είναι ανοιχτή στο κοινό και θα αναδεικνύει τη δράση του ιδρύματος από τις καταβολές του ως σήμερα, καθώς και τα σύγχρονα επιτεύγματα των Ινστιτούτων και του ΕΚΤ.
   Σήμερα ποια είναι η κύρια δραστηριότητα του ΕΙΕ;
Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ), ένα από τα μεγαλύτερα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας, αποτελεί πυρήνα εκσυγχρονισμού και ενίσχυσης της ελληνικής επιστήμης, με πρωτοπόρο ερευνητικό έργο που εξασφαλίζει τη διεθνή παρουσία της χώρας και ενθαρρύνει την εξωστρέφεια και την επιστημονική ανάπτυξη. Κύριο χαρακτηριστικό του η συνύπαρξη ανθρωπιστικών και θετικών επιστημών, η οποία αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα και επίτευγμα, τοποθετώντας το ΕΙΕ ανάμεσα σε ανάλογους διεθνούς φήμης οργανισμούς. Λειτουργεί, επίσης, ως φορέας εκπαίδευσης νέων επιστημόνων και διάχυσης επιστημονικής γνώσης στην επιστημονική και επιχειρηματική κοινότητα, καθώς και στο ευρύ κοινό. Κοινή επιδίωξη είναι η επιστημονική αριστεία, η προώθηση της εξωστρέφειας και η σύνδεση των ερευνητικών αποτελεσμάτων με την παραγωγή και την κοινωνία, γεγονός που καθιστά το ΕΙΕ μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
   Πώς ακριβώς ενθαρρύνεται η διασύνδεση της έρευνας με την παραγωγή;
Είναι η διαρκής μας επιδίωξη. Δίνουμε μεγάλο βάρος στις καταθέσεις πατεντών για την κατοχύρωση των ευρεσιτεχνιών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Παράλληλα υποστηρίζουμε έμπρακτα όσους ερευνητές επιθυμούν τη δημιουργία spin-off εταιριών, με στόχο οι καινοτομίες που παράγονται να καταλήγουν στην αγορά και να αξιοποιούνται εμπορικά. Σε επίπεδο καινοτομίας, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης προσφέρει στις ελληνικές επιχειρήσεις υπηρεσίες δικτύωσης, συμβουλευτική, νομοθετική υποστήριξη και πληροφόρηση για τις ξένες αγορές. Συνεργαζόμαστε στενά με τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ), ο οποίος παρέχει ενημέρωση και εξατομικευμένη υποστήριξη για την κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών, ενώ στο παρελθόν έχουμε συνεργαστεί με το Ekkinisi Lab του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) ως προς τη δημιουργία βιώσιμων spin off εταιριών.
   Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα;
Ο τεχνοβλαστός βιοπληροφορικής e-nios. Η e-nios έχει δημιουργήσει μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα ανάλυσης πολύπλοκων γονιδιακών δεδομένων με χρήση προηγμένων μεθόδων υπολογιστικής νοημοσύνης, με σκοπό την ανάπτυξη νέων διαγνωστικών μεθόδων και εξατομικευμένης θεραπευτικής.
   Μιλήστε μας λίγο για το Ολοκληρωμένο Κέντρο Έρευνας Καρκίνου (ACCC). Είναι μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε πέρυσι…
Είναι ένα πρωτοποριακό νέο εγχείρημα για την Ελλάδα που λειτουργεί σε συνεργασία με το Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Καρκίνου (DFKZ) και την Ένωση Helmhotz, τον μεγαλύτερο ερευνητικό οργανισμό στην Ευρώπη και έχει ως στόχο την ενίσχυση της διεπιστημονικής έρευνας για τον καρκίνο και τη βελτίωση της ζωής των ασθενών μέσω εξατομικευμένων θεραπειών. Αποτελεί εξαιρετική τιμή για μας ότι το ACCC έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Δημοκρατίας. Πρόσφατα, μαζί με τη γερμανική αντιπροσωπεία, ενημερώσαμε τον κ. Παυλόπουλο, ύστερα από πρόσκληση του ίδιου, για την πρόοδο που έχει συντελεστεί στο ACCC από την έναρξη της λειτουργίας του μέχρι σήμερα. Και έχουμε ήδη καταφέρει αρκετά.
   Όπως;
Σήμερα είναι σε εξέλιξη νέες συνεργατικές δράσεις για βιοτράπεζες, για ένα κέντρο τεκμηρίωσης ογκολογικών δεδομένων, για την ενοποίηση στοιχείων και τεχνικών omics, τον καρκίνο του παχέος εντέρου, το πολλαπλό μυέλωμα, τον παιδιατρικό καρκίνο, καθώς και την απεικόνιση μικρών πειραματόζωων. Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει την ερευνητική τους δραστηριότητα στο DFKZ υπότροφοι από την Αθήνα, ενώ έχουν εισαχθεί οι πρώτοι Έλληνες ασθενείς σε τρέχουσες ευρωπαϊκές κλινικές μελέτες. Άμεση προτεραιότητα είναι να δημιουργηθούν ένα πιστοποιημένο κέντρο για κλινικές μελέτες, ένα μητρώο νεοπλασιών, ένα κέντρο μετεκπαίδευσης επιστημόνων, καθώς και μοριακά ιατρικά συμβούλια για ασθενείς με προχωρημένη νόσο.
   Πρακτικά, η σχέση σας με την εκπαίδευση πώς αναπτύσσεται;
Στο ΕΙΕ σήμερα λειτουργούν τέσσερα δι-ιδρυματικά προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών σε συνεργασία με τέσσερα ελληνικά πανεπιστήμια: το ΕΚΠΑ, το ΕΜΠ, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Παράλληλα αναπτύσσουμε κοινές δράσεις εξειδίκευσης με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, επιμορφωτικές δράσεις μέσω καλοκαιρινών σχολείων (όπως πχ με το Πανεπιστήμιο Northeastern των Ηνωμένων Πολιτειών) και επιστημονικά συνέδρια διεθνούς εμβέλειας.
   Υπάρχει ανάλογη σχέση με τα σχολεία;
Από πέρυσι έχουμε καθιερώσεις τις «Ερευνητικές Περιηγήσεις» που απευθύνονται σε μαθητές Λυκείου με σκοπό να τους φέρουν σε επαφή με τους χώρους όπου καλλιεργείται η έρευνα και να προβάλουν την ελεύθερη, κριτική σκέψη ως θετικό πρότυπο αντίληψης της πραγματικότητας.
   Έχετε πόρους για όλη αυτή τη δραστηριότητα;
Στο ΕΙΕ διαχρονικά στοχεύουμε στη μέγιστη δυνατή χρηματοδότηση από εθνικά και κοινοτικά προγράμματα, έργα διεθνούς χρηματοδότησης και ιδιωτικές χορηγίες. Η κρατική επιχορήγηση έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και καλύπτει πλέον τις ανάγκες της μισθοδοσίας. Πιστεύω ότι η χώρα δεν θα πρέπει να φοβηθεί να αυξήσει σημαντικά τα κονδύλια για την έρευνα, γιατί η ανταπόδοση είναι βέβαια-τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
   Είναι κι αυτός ένας τρόπος, η αύξηση των κονδυλίων για την έρευνα, για να ανασχεθεί το φαινόμενο που είναι γνωστό ως brain drain, δηλαδή η φυγή των ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό; Αλήθεια, ποια είναι η σχέση σας με τους έλληνες ερευνητές του εξωτερικού;
Αυτό είναι ένα θέμα που μας πονάει πολύ, γιατί ως γνωστόν ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας έχει μετακομίσει στο εξωτερικό λόγω της κρίσης. Πιστεύω ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτών των επιστημόνων θα είχαν ισχυρό κίνητρο να επαναπατριστούν αν καταφέρναμε να δημιουργήσουμε εργασιακές ευκαιρίες στην τεχνολογία τα επόμενα χρόνια. Εμείς από την πλευρά μας, υλοποιούμε το πρόγραμμα «Γέφυρες γνώσης και συνεργασίας», με στόχο να φέρουμε σε επαφή το υψηλής ποιότητας ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας ένθεν και ένθεν και να δημιουργήσουμε δεσμούς συνεργασίας ανάμεσα σε όσους το συναποτελούν.