Ο Σεφέρης στη Χαϊδελβέργη

Στη Γερμανία θεσπίστηκε ένα νέο βραβείο για την καλύτερη μετάφραση της χρονιάς. Το πρώτο απονεμήθηκε στην Αντρέα Σέλινγκερ, μεταφράστρια των “Ημερολογίων Καταστρώματος” του Γιώργου Σεφέρη.

«Γκίνγκο Μπιλόμπα» τιτλοφόρησε ο Γκαίτε το ποίημα που έγραψε για τον γεροντικό του έρωτα, τη Μαριάνε φον Βίλεμερ. Κι από τότε το δίλοβο φύλλο του πανάρχαιου αυτού δέντρου έγινε σύμβολο της αγάπης, της αμέριστης συμπάθειας. Από την περασμένη Πέμπτη το βράδυ και σύμβολο της θερμής σχέσης μεταφραστή και συγγραφέα.
Το πρώτο βραβείο μετάφρασης με την επωνυμία «Γκίνγκο Μπιλόμπα» απονεμήθηκε στη Γερμανίδα μεταφράστρια του Γιώργου Σεφέρη Αντρέα Σέλινγκερ για την απόδοση και τον πλούσιο υπομνηματισμό των τριών Ημερολογίων Καταστρώματος, ένα βιβλίο που εκδόθηκε πέρυσι από τον οίκο του Βερολίνου Elfenbein. Η εκδήλωση έγινε στην αίθουσα τελετών της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χαϊδελβέργης.
«Βραβεύσαμε τη μετάφραση της κ. Σέλινγκερ», μας είπε ο Πέτερ Στένγκλε, από τον Σύλλογο Φίλων της Λογοτεχνικής Εστίας της πόλης, «επειδή διακρίνεται η ίδια από υψηλή λογοτεχνική ποιότητα. Παράλληλα, φυσικά και χαιρόμαστε που με τον τρόπο αυτό στρέφουμε την προσοχή στην ελληνική λογοτεχνία. Ανεξάρτητα από την εθνική καταγωγή του πάντως ο Σεφέρης έγραψε μεγάλη ποίηση, όπως ίσως άλλοι πέντε ή έξη ομότεχνοί του στον εικοστό αιώνα. Πιστεύω ότι η συγκεκριμένη μετάφραση θα τον εντάξει και στη Γερμανία στον κανόνα των μεγάλων της εποχής του.»
Η φαρδύτερη Ευρώπη
Η Αντρέα Σέλινγκερ που ζει μεταξύ Αθηνών και Καρλσρούης έχει μεταφράσει πολλά κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας, αλλά στον Σεφέρη σκάλωσε για χρόνια, η απόδοση των Ημερολογίων Καταστρώματος απαίτησε χρόνια. «Μου άρεσε το κοσμοπολιτικό πνεύμα του», μας είπε, «είναι ένας συγγραφέας που διαβάζεται παντού και μάλλον διαχρονικά. Μου άρεσε η ακρίβειά του στην περιγραφή εξωτερικών χώρων και εσωτερικών τοπίων, οι αναφορές του στη μακρά παράδοση του ελληνικού γραπτού λόγου χωρίς ίχνος αρχαιοπληξίας. Εξίσου ζωντανή είναι και η σχέση του με τη σύγχρονη ξένη ποίηση.»
Με την ίδια αμεσότητα απαντά η Σέλινγκερ και στο ερώτημα τι κάνει σήμερα το έργο του Σεφέρη αξιανάγνωστο από ένα ξένο κοινό: «Ο Σεφέρης δίνει στους ξένους αναγνώστες μια διαφορετική εικόνα της Ευρώπης απ’ αυτήν που έχει παγιωθεί στην Κεντρική Ευρώπη. Η λογική στην Ανατολική Μεσόγειο είναι διαφορετική, αλλά έχει ανάλογο ιστορικό βάθος και ξεκινά από την Ανατολική Ρώμη. Μήπως κατάλοιπα της βυζαντινής αυτοκρατορίας δεν είναι μέχρι σήμερα και οι χριστιανικοί πληθυσμοί στη Συρία ή την Αίγυπτο; Η πραγματική Ευρώπη είναι πολύ μεγαλύτερη και φαρδύτερη απ’ όσο νομίζουν πολλοί.»

Αναζητώντας ερείσματα
Η αίθουσα στη Βιβλιοθήκη της Χαϊδελβέργης ήταν κατάμεστη αυτή την Πέμπτη το βράδυ. Ο κόσμος αφουγκραζόταν αυτή τη συριστική ποιητική φωνή από το Λεβάντε που έφτασε σ’ ολόκληρο τον κόσμο, αυτή τη γλώσσα που είναι «τόσο μακρινή, αλλά και τόσο κοντινή μας, κομμάτι της κουλτούρας μας», όπως είπε στον τιμητικό λόγο του για τα ελληνικά ο λογοτεχνικός κριτικός Χόλγκερ Πιλς.
Τι είναι λοιπόν τα Ημερολόγια Καταστρώματος του Γιώργου Σεφέρη; Ένα ποιητικό ανδραγάθημα, η προσπάθεια ενός κλυδωνιζόμενου εγώ να βρει ερείσματα και ισορροπία σε δύστηνους καιρούς, μέσα στη φυγή από τη Μικρά Ασία και αργότερα στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά κι εμείς αναζητήσαμε αυτό το βράδυ ένα έρμα. Αφήσαμε πίσω μας τις κωμικοτραγικές φιγούρες που ποδηγετούν εδώ και χρόνια την καταβαραθρωμένη Ελλάδα. Και συναντήσαμε τον βασιλιά της Ασίνης.
Σπύρος Μοσκόβου
DW