Τα 6+1 Στρατιωτικά Μουσεία της Κεντρικής Μακεδονίας

Όπλα, ξίφη, στολές, μετάλλια ανδρείας, παλιά έπιπλα, επιστολικά δελτάρια, αποκόμματα εφημερίδων και διάφορα άλλα αντικείμενα, όλα μάρτυρες ξεχωριστών γεγονότων που “ γεμίζουν” τις αμέτρητες σελίδες από τις διάφορες περιόδους της νεότερης πολεμικής ιστορίας των Ελλήνων, φιλοξενούνται στα διάσπαρτα ανά την επικράτεια Στρατιωτικά Μουσεία.
Ορισμένα από αυτά βρίσκονται στην Κεντρική Μακεδονία. Κάποια εδρεύουν και στεγάζονται σε τόπους και κτίρια που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ιστορικού τους φορτίου.
Το “ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ” με αφορμή τον τριπλό εορτασμό της Θεσσαλονίκης στις 26-28 Οκτωβρίου (για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, τη γιορτή του πολιούχου Αγίου Δημητρίου και την 28η Οκτωβρίου) και με φόντο τη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση που θα πραγματοποιηθεί στην πόλη, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, επιχειρεί μια σύντομη παρουσίαση Στρατιωτικών Μουσείων που λειτουργούν στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή και υπάγονται στη δικαιοδοσία του Γ΄ Σώματος Στρατού. Έχοντας εξασφαλίσει τη σχετική άδεια του ΓΕΣ, αξιοποιούμε δικό του ενημερωτικό και φωτογραφικό υλικό.
Στην παρουσίαση που ακολουθεί “ συμμετέχουν” εφτά (6+1) Στρατιωτικά Μουσεία, με το τελευταίο να είναι το Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης που αποτελεί παράρτημα του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών.
Τα άλλα έξι στρατιωτικά μουσεία είναι τα εξής: 1. Βαλκανικών Πολέμων ή αλλιώς “ ΤΟΨΙΝ”, 2. Γιαννιτσών, 3. Οχυρό “ Ρούπελ”, 4. Οχυρό “ Ιστίμπεη”, 5. Οχυρό “ Λίσσε” και 6. Μουσείο -Μνημείο Μάχης Λαχανά. Όλα είναι επισκέψιμα. Για επισκέψεις, ιδιαίτερα από σχολεία, καλό είναι να προηγηθεί συνεννόηση με το αρμόδιο γραφείο στα τηλέφωνα που αναγράφονται στο τέλος κάθε παρουσίασης.
1. Στρατιωτικό Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων
Στεγάζεται σε ιστορική έπαυλη που βρίσκεται στο χωριό Γέφυρα του Δήμου Χαλκηδόνας (στο 23 ° χλμ. Θεσσαλονίκης – Έδεσσας), σε χώρο που είναι χαρακτηρισμένος ως ιστορικός και είναι γνωστός ως αγρόκτημα «ΤΟΨIΝ». Στο κτήριο εγκαταστάθηκε το Γενικό Στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού από τις 24 έως τις 27 Οκτωβρίου 2012. Στον χώρο αυτό χαράχθηκαν τα τελικά επιτελικά σχέδια που οδήγησαν στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και πραγματοποιήθηκαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Έλληνα Αρχιστρατήγου Κωνσταντίνου και του Τούρκου Διοικητή Χασάν Ταχσίν Πασά, με αποτέλεσμα την παράδοση της Θεσσαλονίκης στον Ελληνικό Στρατό, στις 26 Οκτωβρίου 1912.
Εντός του μουσείου εκτίθενται παλιά έπιπλα, πίνακες, όπλα, ξίφη, μετάλλια ανδρείας , στρατιωτικές στολές και άλλα κειμήλια των Βαλκανικών Πολέμων του Ελληνικού, Τουρκικού , Βουλγαρικού, Σερβικού, Μαυροβούνιου και Ρουμανικού Στρατού. Τα Ιστορικά γεγονότα αναπτύσσονται εκτενώς από ξεναγό της Στρατιωτικής Υπηρεσίας, συνοδευόμενα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πλήθος εκθεμάτων και προβολή οπτικοακουστικού υλικού, εντός διαμορφωμένης αίθουσας, διάρκειας 17 λεπτών.
Το μουσείο είναι ανοιχτό καθημερινά (εκτός αργιών) από 09:00 έως 14:00. Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2310 716000 και 6938286608. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
2. Στρατιωτικό Μουσείο Γιαννιτσών
Βρίσκεται στο κέντρο του πεζόδρομου των Γιαννιτσών (Ελ.Βενιζέλου 81) και στεγάζεται στο ισόγειο του κτηρίου της πρώην Λέσχης Αξιωματικών Φρουράς Γιαννιτσών.
Στα εκθέματα του μουσείου περιλαμβάνονται κείμενα, φωτογραφίες και κειμήλια τοποθετημένα σε K-PLAST, προθήκες και ανθρώπινα ομοιώματα. Μέσω αυτών γίνεται αναφορά στους στρατούς της Συμμαχίας των τεσσάρων χριστιανικών κρατών (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία και Μαυροβούνιο) καθώς και στον Τούρκικο στρατό. Στο χώρο του Μουσείου πραγματοποιείται αναδρομή στον Μακεδονικό Αγώνα, κυρίως εστιασμένη στη Μάχη του Βάλτου των Γιαννιτσών (1904 – 1908), καθώς επίσης και στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο (1912 – 1913), με ιδιαίτερη αναφορά, στη Μάχη των Γιαννιτσών (19 – 20 Οκτ 1912).
Η απόσταση του Μουσείου από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, μέσω της Εθνικής Οδού Θεσσαλονίκης – Έδεσσας – Φλώρινας, είναι 55 χλμ. (35 λεπτά). Η είσοδος στο Μουσείο είναι ελεύθερη. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 23820 27039.
3. Οχυρό «ΡΟΥΠΕΛ»
Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα βόρεια του Σιδηροκάστρου Σερρών, στο δρόμο προς Προμαχώνα και Ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Στο οχυρό «ΡΟΥΠΕΛ», αλλά και ολόκληρης της ονομαζόμενης «Γραμμής Μεταξά», γράφτηκε μια από τις σημαντικότερες σελίδες της ένδοξης ελληνικής ιστορίας, όταν, τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να διανοίξουν την ομώνυμη στενωπό, με αποτέλεσμα να εισέλθουν στην Ελλάδα από τη Γιουγκοσλαβία και την κοιλάδα του Αξιού.
Στο οχυρό «ΡΟΥΠΕΛ» αξιοποιήθηκε ένα μέρος των στοών, κατασκευάστηκε μνημείο στη μνήμη των πολεμιστών που χάθηκαν εκεί το 1941 και οικοδομήθηκε το ομώνυμο μουσείο στο οποίο και εκτίθενται κειμήλια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι ώρες επίσκεψης είναι από 09:00 έως 13:30 καθημερινά (συμπεριλαμβάνονται τα Σαββατοκύριακα και οι αργίες). Τους θερινούς μήνες είναι ανοιχτά και το απόγευμα, από 17:30 έως 20:00. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2321Ο 95270 – 6936963853.
4. Οχυρό «Iστίμπεη»
Βρίσκεται στο όρος Κερκίνη (Μπέλλες), σε υψόμετρο 1339 μέτρα, 15 χλμ. από το Νέο Πετρίτσι Σερρών (50 χλμ. από την πόλη των Σερρών). Η επίσκεψη περιλαμβάνει εξιστόρηση της μάχης εναντίον των Γερμανών, τον Απρίλιο του 1941, ξενάγηση στις στοές του οχυρού, παρουσίαση των εκθεμάτων στο μουσείο και παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού σε ανάγλυφο χάρτη με την εξέλιξη της μάχης. Η διάρκειά της είναι 1 έως 2 ώρες.
Οι ώρες επίσκεψης είναι από 09:00 έως 13:30 καθημερινά (συμπεριλαμβάνονται τα Σαββατοκύριακα και οι αργίες). Τους χειμερινούς μήνες η πρόσβαση ενδέχεται να παρουσιάζει δυσκολίες. Τους θερινούς μήνες παραμένει ανοιχτό και το απόγευμα (17:30 -20:00). Για τον προγραμματισμό επισκέψεων απαιτείται συνεννόηση τουλάχιστον 20 μέρες νωρίτερα. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 23210 95270.
5. Οχυρό «Λίσσε»
Βρίσκεται δίπλα στο χωριό Οχυρό. Απέχει 5,5 χλμ. από το Κάτω Νευροκόπι και 40 χλμ. από τη Δράμα. Η επίσκεψη περιλαμβάνει εξιστόρηση της μάχης εναντίον των Γερμανών, τον Απρίλιο του 1941, ξενάγηση στις στοές του οχυρού και παρουσίαση των εκθεμάτων στο μουσείο. Η διάρκειά της είναι 1 έως 2 ώρες. Πρόσφατα ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου αξιοποίησε την επισκέψιμη στοά του οχυρού με την εγκατάσταση ενός παιχνιδιού με την ονομασία: «Follow the Fox». Το παιχνίδι αναφέρεται στις τέσσερις (4 ) μέρες αγώνα του οχυρού κατά των Γερμανών και υποστηρίζεται από υλικό υψηλής τεχνολογίας (τηλεοράσεις, ηλεκτρονικοί υπολογιστές κ.λ.π.) που δίνουν τη δυνατότητα προσομοίωσης στις συνθήκες του πολέμου του ’41.
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 23210 95270 – 25230 22224.
6. Μουσείο – Μνημείο Μάχης Λαχανά
Βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό, σε απόσταση 40 χλμ. από τις Σέρρες και 48 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Κατασκευάστηκε σε ανάμνηση της μεγάλης μάχης του Β’ Βαλκανικού πολέμου (19 – 21 Ιουνίου 1913) που, σε συνδυασμό με τη μάχη του Κιλκίς, άνοιξε το δρόμο στον Ελληνικό Στρατό για την απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης.
Η επίσκεψη περιλαμβάνει εξιστόρηση της μάχης, ενημέρωση στο μνημείο του λόφου, παρουσίαση των εκθεμάτων στο μουσείο και παρακολούθηση πλούσιου οπτικοακουστικού υλικού σε ανάγλυφο χάρτη με την εξέλιξη της μάχης. Η διάρκειά της είναι 1 έως 2 ώρες. Μπορεί να συνδυαστεί με επίσκεψη στον τάφο του Συνταγματάρχη Παπακυριαζή (στο σημείο που έπεσε νεκρός), στο ελληνικό νεκροταφείο του Β΄Βαλκανικού Πολέμου και στο συμμαχικό νεκροταφείο του Α ‘ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Μουσείο, στο οποίο φυλάσσεται και η στολή του Συνταγματάρχη Παπακυριαζή, είναι ανοιχτό κάθε Κυριακή, από 09:00 έως 13:30. Μπορεί να δεχτεί επισκέπτες και άλλες μέρες της εβδομάδας, κατόπιν συνεννόησης . Τηλέφωνο επικοινωνίας: 23210 95270 – 23210 95321.
7. Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης
Το Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης αποτελεί παράρτημα του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών. Άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 2000. Η ιστορία του κτηρίου όμως, ξεκινά το 1900 όταν σχεδιάστηκε από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Vitalliano Posseli. Σήμερα φιλοξενεί στις συλλογές του περισσότερα από 10.000 κειμήλια ανασυνθέτοντας τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία της Ελλάδος. Ξεκινώντας από την προεπαναστατική περίοδο και φτάνοντας μέχρι την εμπλοκή στην Κύπρο το 1974, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να βιώσει την Ελληνική Επανάσταση, τους Βαλκανικούς Πολέμους καθώς και τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο συναντάει κειμήλια των κρατών που συμμετείχαν σε όλες τις ιστορικές περιόδους ως σύμμαχοι ή αντίπαλοι του ελληνικού στρατού.
Μεταξύ άλλων ο επισκέπτης μπορεί να δει στο Μουσείο και το Πρωτόκολλο Παράδοσης της Θεσσαλονίκης στον ελληνικό στρατό στις 26 Οκτωβρίου 1912.Το σπάνιο ντοκουμέντο, τοποθετήθηκε πάνω στο αυθεντικό γραφείο του Ταχσίν Πασά, πάνω στο οποίο υπογράφηκε το Πρωτόκολλο.
Το Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης βρίσκεται στο πεδίο του Άρεως στο κέντρο της πόλης. Διεύθυνση: Γρηγορίου Λαμπράκη 4. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2310 249803-05.
Μπάμπης Γιαννακίδης