21 Οκτώβριος 2018, Σημερινή, Της Φανούλας Αργυρού
ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΖΥΡΙΧΗΣ ΚΑΙ ΛΟΝΔΙΝΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΕΚΚΡΕΜΗ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΕΡΡΕΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ, ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΗΣΑΝ ΚΑΙ Η ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΙΚΩΝ ΒΑΣΕΩΝ, ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΕ ΤΟΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ΜΑΚΑΡΙΟ ΟΤΙ ΟΙ ΒΑΣΕΙΣ ΘΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΣΑΝ ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ ΤΙΣ ΒΡΕΤΑΝΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΝΑΤΟΪΚΕΣ (ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΕΣ), ΚΑΙ ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΑΚΑΡΙΟΥ
Πρέπει να εξηγηθεί πως οι Βρετανοί ΔΕΝ ΧΡΩΣΤΟΥΝ λεγόμενα ενοίκια. Εκείνο που συμφώνησαν το 1960, ήταν να καταβάλλουν στην Κυπριακή Δημοκρατία, κάθε πέντε χρόνια, ένα χρηματικό ποσό ως χορηγίες/οικονομική βοήθεια. Γιατί, εφόσον επικαλέστηκαν ότι οι Βάσεις ήσαν «Κυρίαρχες», δεν υπήρχε περίπτωση να πληρώνουν «ενοίκια»
Δύο «ειδήσεις» ταλαιπώρησαν την Κύπρο πριν από λίγες ημέρες, αντιμετωπίστηκαν ως «μέγιστα θέματα» και…ξάφνιασαν ωσάν να μην είχαν ξανακούσει περί αυτών οι πολιτικοί. Αυτές ήταν: (α) Tο σενάριο «λύσης δύο κρατών» (την αποκάλεσαν μάλιστα και «χαλαρή ομοσπονδία», που ακούστηκε, τάχα, για πρώτη φορά), και (β) η τάχα αμερικανική «Βάση» εντός της «βρετανικής κυρίαρχης περιοχής» της Βάσεως Ακρωτηρίου.
Όσον αφορά την πρώτη «είδηση», ουδέν περίεργο, εφόσον για δεκαετίες είναι περί δύο «constituent states» που διαπραγματεύονται όλοι, οι Τούρκοι δεν περνά μήνας που να μη μας το λένε, ότι είναι δύο κράτη που θέλουν μέσω δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας, και το λέγει και το Κοινό Ανακοινωθέν Αναστασιάδη/Έρογλου της 11.2.2014.
Τώρα, όσον αφορά την είδηση περί αμερικανικής «βάσης» εντός του Ακρωτηρίου, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Αμερικανικό αίτημα
Οι Αμερικανοί ζήτησαν, από το 1951, από τους αποικιοκράτες Βρετανούς να έχουν μία δική τους Βάση στο νησί. Κατ’ αρχήν το Λονδίνο δέχθηκε και επισκέφθηκαν το νησί Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι, οι οποίοι επιθεώρησαν όλες τις περιοχές στην Κύπρο και επέλεξαν κάποια περιοχή για τους σκοπούς των. Όμως, μετά από δεύτερη σκέψη, ο τότε Κυβερνήτης ενημέρωσε το Λονδίνο ότι δεν έπρεπε να τους δώσουν δική τους βάση, αλλά να τους εξυπηρετούν οι ίδιοι από τις δικές τους Βάσεις. Το Λονδίνο συμφώνησε, τελικά, με τον Κυβερνήτη, και έτσι έγινε, κάτι που δέχθηκαν και οι Αμερικανοί…
Το Λονδίνο ενημερώνει τον Μακάριο
Μετά τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τα εκκρεμή θέματα που απέρρεαν από τις Συμφωνίες, μεταξύ των οποίων ήσαν και η έκταση και η χρήση των βρετανικών Βάσεων, το Λονδίνο ενημέρωσε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ότι οι Βάσεις θα εξυπηρετούσαν όχι μόνον τις βρετανικές στρατιωτικές ανάγκες, αλλά και ΝΑΤΟϊκές (συνεπάγεται και αμερικανικές), και δεν υπήρξε αρνητική αντίδραση από την Κυβέρνηση Μακαρίου.
Επειδή, δε, η Κύπρος δεν ήταν μέλος του ΝΑΤΟ και παρ’ όλον ότι οι Συμφωνίες Ζυρίχης προνοούσαν ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, οι Βρετανοί, σε επίπεδο Στρατιωτικών Επιτελείων, αποφάνθηκαν ότι η Κύπρος δεν έπρεπε να γίνει μέλος, καθώς τα μειονεκτήματα υπερτερούσαν των πλεονεκτημάτων (Λεπτομέρειες στο βιβλίο Φανούλας Αργυρού/Ανδρέα Παπακωνσταντίνου «Η Κύπρος στο Σφυρί», έκδοση Λονδίνο, 1991).
ΑΚΕΛ – Σοβιετική Ένωση
Ως εκ τούτου, λόγω των αντιδράσεων από το ΑΚΕΛ και την τότε Σοβιετική Ένωση σε οποιαδήποτε σχέση της Κυπριακής Δημοκρατίας με το ΝΑΤΟ (που συνεχίζεται μέχρι σήμερα), η συνεννόηση αυτή κρατήθηκε μακράν της δημοσιότητας, όμως αμφότερες οι Κυβερνήσεις γνώριζαν ότι οι βρετανικές Βάσεις εξυπηρετούσαν, έκτοτε, ΝΑΤΟϊκές ανάγκες τόσο με εγκαταστάσεις στο νησί, όσο και με τη χρήση της βάσεως Ακρωτηρίου για αεροπορικές πτήσεις κ.λπ.
Απόφαση για εγκατάλειψη των Βάσεων
Ως γνωστόν, ήταν η βρετανική Σοσιαλιστική/Εργατική Κυβέρνηση Χάρολντ Γουίλσον -η οποία είχε αναλάβει μειοψηφικά την εξουσία αρχές του 1974- που έδωσε το πράσινο φως στον Τούρκο Σοσιαλιστή Πρωθυπουργό Μπουλέντ Ετζεβίτ στις 17 Ιουλίου 1974 να εισβάλει στην Κύπρο. Υποσχόμενος ο Γουίλσον να εμποδίσει την Ελλάδα από το να στείλει βοήθεια στην Κύπρο, για να αφεθεί η Τουρκία να εκτελέσει το έγκλημά της, όπως ζήτησε ο Ετζεβίτ.
Επιπρόσθετα, δεν θα χρησιμοποιούνταν οι βρετανικές Βάσεις. Καθώς, όμως, η βρετανική Κυβέρνηση αντιμετώπιζε, τότε, πολλά οικονομικά προβλήματα και προέβαινε σε περικοπές, είχε, επίσης, αποφασίσει να ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΕΙ ΕΞΟΛΟΚΛΗΡΟΥ τις Βάσεις στο νησί. Παράλληλα, η κυπριακή Κυβέρνηση, από το 1973, είχε ξεκινήσει να απαιτεί κάποια εκατομμύρια λίρες από το Λονδίνο, ως χορηγία που έπρεπε να πληρώνει για τις διευκολύνσεις που του πρόσφερε στο νησί.
Ενημερώθηκε και το ΝΑΤΟ
Εν τέλει, ωστόσο, οι Βρετανοί, αποφάσισαν να μην προχωρήσουν στην υλοποίηση της απόφασης αυτής, αν και, προς το τέλος του έτους, η βρετανική Κυβέρνηση είχε ενημερώσει και το ΝΑΤΟ (στο οποίο δεν άρεσε η ιδέα, αλλά δέχθηκε τη βρετανική απόφαση), όταν τους ζήτησε ο Αμερικανός Υπ. Εξωτερικών Δρ Χένρι Κίσινγκερ να τις κρατήσουν (και με το αζημίωτον βέβαια). Γιατί, από το τέλος του 1973, οι Αμερικανοί είχαν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν τη Βάση Ακρωτηρίου για τα υπερσύγχρονα, τότε, αμερικανικά κατασκοπευτικά U2, για παρακολουθήσεις στη Μέση Ανατολή…
Έκτοτε, λοιπόν, οι Βρετανοί ήθελαν να επαναδιαπραγματευθούν τις λεγόμενες «Κυρίαρχες Περιοχές των Βάσεών» τους, με σκοπό να τις σμικρύνουν, γιατί, από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, δεν χρειαζόντουσαν, πλέον, τη βάση Δεκέλειας, και είχαν αρχίσει να επιστρέφουν στην Κυπριακή Δημοκρατία και περιοχές των «Retained Sites» που είχαν εξασφαλίσει, αλλά όχι ως «κυρίαρχες» περιοχές, γιατί δεν τις χρειαζόντουσαν.
Την «κυρίαρχη» Βάση Δεκέλειας, όμως, όπως παραδέχθηκε λίγες ημέρες μετά τη δεύτερη εισβολή, σε συνεδρία στο Λονδίνο, ο ίδιος ο Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, Τζέιμς Κάλαχαν, είχαν πρόβλημα να την επιστρέψουν στην Κυπριακή Δημοκρατία, όπως είναι δεσμευμένοι να πράξουν, αφού δεν χρειάζονται αυτές τις περιοχές για στρατιωτικές χρήσεις. Γιατί, οι Τούρκοι τούς είχαν ζητήσει, αν δεν ήθελαν την Δεκέλεια, να την επιστρέψουν σ’ αυτούς! Έτσι, έμειναν τα πράγματα όπως είχαν, εφόσον δεν ήθελαν να έχουν προβλήματα με τους Τούρκους, και οι Βρετανοί, έκτοτε, ευελπιστούν μια μέρα, και εφόσον συμφωνηθεί «λύση», να επαναδιαπραγματευθούν και εκείνοι τις «Κυρίαρχες Περιοχές των Βάσεών τους».
Αποικιακά κατάλοιπα
Ο χρόνος, όμως, ειρωνικά, δούλεψε εναντίον τους, εφόσον, πολύ πρόσφατα, το Ανώτατο Δικαστήριο στο Λονδίνο, το Supreme Court, δικάζοντας μιαν άλλη υπόθεση που σχετίζεται με τις εν λόγω Βάσεις, αποφάνθηκε ότι αυτές δεν αποτελούν νέο στάτους από το 1960 -όπως ισχυρίστηκε η βρετανική Κυβέρνηση- αλλά ήσαν και παραμένουν ΑΠΟΙΚΙΑΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ.
Έκτοτε, λοιπόν, οι Βρετανοί εξυπηρετούν τους Αμερικανούς και άλλες ΝΑΤΟϊκές ανάγκες, σε γνώση των διαδοχικών κυπριακών κυβερνήσεων. Και το γεγονός ότι, τάχα, υπήρξε αμερικανική Βάση εντός της βρετανικής Βάσης Ακρωτηρίου από το 2013 έως το 2017, όπως αναφέρθηκε σε πρόσφατο δημοσίευμα στις ΗΠΑ, δεν είναι κάτι το νέο.
Η πληρωμή
Εκείνο που θα έπρεπε να σχολιαστεί, λοιπόν, δεν είναι αν και γιατί χρησιμοποιήθηκε το Ακρωτήρι για εξυπηρέτηση των Αμερικανών για στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά το γεγονός ότι οι Βρετανοί πληρώνονται αδρά για την εξυπηρέτηση αυτή, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία δεν πιάνει γρόσι!
Τα λεγόμενα «ενοίκια»
Με τους σχολιασμούς αυτούς από διαφόρους ότι οι Βρετανοί δεν πληρώνουν τα «ενοίκια» που χρωστούν, πρέπει να εξηγηθεί πως οι Βρετανοί ΔΕΝ ΧΡΩΣΤΟΥΝ λεγόμενα ενοίκια.
Εκείνο που συμφώνησαν το 1960, ήταν να καταβάλλουν στην Κυπριακή Δημοκρατία, κάθε πέντε χρόνια, ένα χρηματικό ποσό ως χορηγίες/οικονομική βοήθεια. Γιατί, εφόσον επικαλέστηκαν ότι οι Βάσεις ήσαν «Κυρίαρχες», δεν υπήρχε περίπτωση να πληρώνουν «ενοίκια». Όμως, Βρετανοί αξιωματούχοι σχολίασαν εσωτερικά το θέμα, ότι κάτι πρέπει να πληρώνουν, αν μη τι άλλο για τις διευκολύνσεις που τους παρέχει η ΚΔ εκτός των Βάσεων κ.λπ., και συμφωνήθηκε, κάθε πέντε χρόνια, να πληρώνουν ένα ποσό.
Έτσι συμφώνησαν να πληρώσουν £12 εκ. σε δόσεις κάθε 31 Μαρτίου του κάθε έτους μέχρι την 31 Μαρτίου 1965. Το ποσό αυτό πληρώθηκε εξολοκλήρου, με την τελευταία δόση του, £1.5 εκ., να πληρώνεται κανονικά σε λογαριασμό της ΚΔ στην τράπεζα Westminster, σε παράρτημά της κοντά στην πρώτη Υπ. Αρμοστεία της ΚΔ στο Λονδίνο.
Την τελευταία αυτή δόση το Φόρεϊν Όφις είχε ζητήσει από το Υπ. Οικονομικών να μην την πληρώσει, αλλά, προς τιμήν του, ο τότε Υπουργός Ντένις Χίλι αρνήθηκε και είπε ότι ήσαν δεσμευμένοι να πληρώσουν και θα πλήρωνε, και από εκεί και πέρα ας έκανε ό,τι αποφάσιζε το Φόρεϊν Όφις. Έτσι και έγινε. Και από τότε, το Φόρεϊν Όφις δεν πλήρωσε, εκμεταλλευόμενο την απαίτηση των Τούρκων ότι στη νέα χορηγία θα έπρεπε να πάρουν και εκείνοι το μερίδιό τους, με τη δικαιολογία ότι θα πλήρωναν… όταν θα ομαλοποιείτο η κατάσταση!
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος