Οι συνέπειες του πολέμου στην οικονομία της Ελλάδας

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

28 oktovriou 1940 pinakas
Με άσχημη οικονομία και με χαμηλό βιοτικό επίπεδο μπήκε η Ελλάδα στον πόλεμο του 1940. Οι συνέπειες ήταν ακόμα πιο εφιαλτικές καθώς σημειώθηκαν ανατιμήσεις ως και 130% σε βασικά είδη διατροφής και το δημοσιονομικό έλλειμμα έφθασε στα 10 τρις. δραχμές!

Αναλυτικότερα:
• Κρατικός προϋπολογισμός: Στον κρατικό προϋπολογισμού του 1939 – 1940 έγιναν πιο αισθητές οι δυσμενείς επιπτώσεις από τη διεθνή πολεμική σύρραξη. Παρά τις νέες φορολογίες (φόρος στα κέρδη των φορτηγών πλοίων και στα έκτακτα κέρδη των εμπορικών επιχειρήσεων) δεν μπόρεσε να αποφευχθεί η μείωση των συνολικών εσόδων από την κάμψη της απόδοσης πολλών φορολογιών. Από την άλλη μεριά, οι δαπάνες διογκώθηκαν απότομα για να καλυφθούν οι έκτακτες ανάγκες που δημιουργούσε ο πόλεμος. Μόνο από τα τρία πολεμικά υπουργεία
• Αντιμετωπίσθηκαν έκτακτες δαπάνες 2,5 δις. δραχμών, έναντι πρόβλεψης για 1,4 δις. δραχμές. Ο προϋπολογισμός του οικονομικού έτους 1940 – 1941 είχε καταρτισθεί με την πρόβλεψη ελλείμματος 662 εκατ. δραχμών. Η εκτέλεσή του εξελισσόταν κανονικά έως την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, με κάποια πτώση μόνο στα έσοδα που επηρεάσθηκαν από τον Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ομαλή όμως εξέλιξη δεν ήταν δυνατόν να συνεχισθεί αφότου η χώρα μπήκε στον πόλεμο. Στην τελευταία κατοχική δημοσιονομική χρήση (1943 – 1944) το δημοσιονομικό έλλειμμα έφθασε στα 10 τρις. δραχμές!
• Τιμάριθμος κόστους ζωής: Το 1940 σημειώθηκαν στις διεθνείς αγορές ανατιμήσεις μεταξύ 70% και 130% σε βασικά τρόφιμα, όπως το στάρι, η ζάχαρη και τα καύσιμα. Ο τιμάριθμος κόστους ζωής έως το Νοέμβριο του 1939 κυμαινόταν σε επίπεδα κατώτερα από τα αντίστοιχα του 1938. Από το Δεκέμβριο όμως του 1939, υπό την επίδραση των διεθνών υψωτικών τάσεων, άρχισε η κίνησή του προς τα πάνω, βραδύτερη έως το Μάιο του 1940, επιταχυνόμενη στη συνέχεια, ιδίως από τον Οκτώβριο του 1940 μετά την εμπλοκή της χώρας στον πόλεμο. Το Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου ο τιμάριθμος (με 1938 =100) ανέβηκε από το 100,7 του Δεκεμβρίου του 1939 στο 118,5. Η άνοδός του συνεχίσθηκε ταχύτερα τους πρώτους μήνες του 1941 για να φθάσει τον Απρίλιο, μετά την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς, στο 129,9. Στο τέλος της Κατοχής (Οκτώβριος 1944) έφθασε σε ιλιγγιώδη επίπεδα (2.305.984.911 με δείκτη το 1 που ήταν τον Απρίλιο του 1941!)
• Εθνικό εισόδημα: Το εθνικό εισόδημα το 1941 έφθασε μόλις το ένα τρίτο του 1939 (23 δις. δραχμές από 63 δις. δραχμές το 1939) και κατέρρευσε σχεδόν τα επόμενα κατοχικά χρόνια.
• Αγροτική παραγωγή: Η γεωργία, ο κυριότερος παραγωγικός κλάδος που απασχολούσε πριν από τον πόλεμο το 60% του πληθυσμού και παρήγε γύρω στο 35% του εθνικού προϊόντος, δοκίμασε αμέσως τις συνέπειες από την έλλειψη εργατικών χεριών, τις απώλειες μηχανικού εξοπλισμού και τις άλλες δυσμενείς κατοχικές συνθήκες. Η καλλιεργούμενη έκταση περιορίσθηκε στο 70% της προπολεμικής και η στρεμματική απόδοση μειώθηκε κάτω από το μισό. Αποτέλεσμα ήταν να σημειωθεί κατακόρυφη πτώση της παραγωγής. Εκδηλώθηκε σε όλες τις καλλιέργειες και σε όλα τα βασικά είδη της γεωργικής παραγωγής. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι η παραγωγή του σταριού, που ήταν βάση της διατροφής του πληθυσμού κυμαινόταν στους 390.000 τόνους το χρόνο, έναντι 840.000 τόνων κατά την προπολεμική περίοδο. Παρόμοια ήταν η εξέλιξη και στους κλάδους της κτηνοτροφίας και της αλιείας (γύρω στο 60 – 60% και 25% της προπολεμικής παραγωγής αντίστοιχα)
• Βιομηχανική παραγωγή: Η βιομηχανική παραγωγή εκμηδενίσθηκε σχεδόν τελείως μετά την εμπλοκή στον πόλεμο και στη διάρκεια της Κατοχής. Δύο μόλις χρόνια μετά την απελευθέρωση, το 1946, η βιομηχανική παραγωγή μόλις είχε φθάσει στο 60% της προπολεμικής.
• Νομισματικό χάος:Τα στοιχεία για τη νομισματική κατάσταση δίνουν εικόνα χάους. Η νομισματική κυκλοφορία, η τιμή του χρυσού ανέβαιναν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς έως το τέλος της Κατοχής και έφθασαν σε απίστευτα επίπεδα. Σημειώθηκαν μαζικές αναλήψεις καταθέσεων, ενώ η δραχμή δεν είχε σχεδόν κανένα αντίκρισμα. Για παράδειγμα αναφέρεται ότι η μέση τιμή της χρυσής λίρας βρισκόταν στον Οκτώβριο του 1940 στις 1.169 δραχμές και το 1944 έφθασε στις 2.661 δραχμές. Υπενθυμίζεται ότι με το νόμο 18 του Νοεμβρίου 1944 (11 Νοεμβρίου 1944) εισήχθη στη χώρα μας η νέα δραχμή. Η σχέση της με την παλιά ήταν 1 νέα δραχμή = 50 δισεκατομμύρια παλιές δραχμές!
• Σημαντικές απώλειες σε ζωές: Περισσότερο από μισό εκατομμύριο έλληνες χάθηκαν στην τετραετία 1940 -1944 από τις πολεμικές επιχειρήσεις, τις εκετελέσεις, τους φόνους, την πείνα, τις αρρώστιες. Οι απώλειες και η κάμψη των γεννήσεων είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση του πληθυσμού της χώρας σε 7.150.000 άτομα το 1946 από 6.300.000 άτομα το 1940. Επίσης, 880.000 έλληνες ήταν θύματα πολέμου από τους οποίους 760.000 άμαχοι.
• Καταστροφή υποδομών: Πολλά χωριά και κωμοπόλεις είχαν καεί και περισσότεροι από 1.000.000 Έλληνες έμειναν άστεγοι. Το ένα τρίτο από το σύνολο των 9.000 χωριών που υπήρχαν στη χώρα και σχεδόν το 23% των κτιρίων κάθε είδους καταστράφηκαν τελείως ή έπαθαν σοβαρές ζημιές. Η ελληνική ναυτιλία που κατείχε προπολεμικά τη δεύτερη θέση στην κατηγορία των tramps και την ένατη στη διεθνή χωρητικότητα έπαθε συντριπτικές καταστροφές. Υπολογίζεται ότι χάθηκε το 72% της χωρητικότητας. Στην αρχή του πολέμου αριθμούσε 577 πλοία χωρητικότητας 1,8 εκατ. τόνων και στο τέλος του πολέμου εκτιμάται ότι περισώθηκαν μόνο 130 πλοία, συνολικής χωρητικότητας 0,5 εκατ. τόνων. Στις απώλειες πρέπει να πρ0στεθεί και το κλείσιμο του Ισθμού της Κορίνθου και οι σοβαρές ζημιές στο σύνολο των λιμενικών εγκαταστάσεων. Τεράστιες ήταν οι ζημιές και στο μεταφορικό δίκτυο της ξηράς. Στην κύρια σιδηροδρομική γραμμή Αθήνας – Θεσσαλονίκης είχε καταστραφεί περισσότερο από το 80% του συνολικού μήκους των σιδηροτροχιών, ενώ στο δίκτυο Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ) οι απώλειες ήταν ακόμη μεγαλύτερες. Περίπου ολοκληρωτική ήταν και η καταστροφή του συστήματος οδικών μεταφορών. Πριν αρχίσει ο πόλεμος κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα 1.030 αστικά λεωφορεία, 1.800 υπεραστικά, 6.167 φορτηγά και 8.700 επιβατηγά οχήματα, δηλαδή σύνολο 17.697 οχήματα. Στο τέλος του πολέμου είχαν απομείνει ελάχιστα κι αυτά ακατάλληλα για τις συγκοινωνιακές ανάγκες.
• Αξία υλικών ζημιών: Η Διάσκεψη για τις επανορθώσεις που έγινε μεταπολεμικά στο Παρίσι δέχθηκε ότι η αξία των υλικών ζημιών της Ελλάδος από τον πόλεμο έφθασε στα 3.813.407.000 δολάρια. Υπολόγισε επίσης το συνολικό ύψος των ζημιών, των εξόδων Κατοχής και των κυβερνητικών δαπανών κατά το διάστημα του πολέμου και της Κατοχής στο ποσό των 8.451.833.000 δολαρίων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
– ΑΓΓΕΛΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ: «Οικονομικά». Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1974.
– ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ: «Τα πρώτα πενήντα χρόνια της Τράπεζας της Ελλάδος 1928 – 1978». Αθήνα 1978.
http://www.i-diadromi.gr/2011/10/blog-post_2618.html

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

ΔΗΜΟΦΙΛΗ