Επηρεάζει η αλλαγή ώρας τον ύπνο μας;

Τα ξημερώματα της Κυριακής η ώρα μπήκε σε χειμερινούς ρυθμούς. Οι δείκτες των ρολογιών γύρισαν μια ώρα πίσω και έτσι το σκοτάδι θα πέφτει νωρίτερα από πριν. Η αλλαγή ώρας επηρεάζει τον ρυθμό του ύπνου και του ξυπνήματός μας;
«Οι συνθήκες του φωτός έχουν αποφασιστική επίδραση», τονίζει ο πρόεδρος της Γερμανικής Εταιρείας Ερευνών του Ύπνου Άλφρεντ Βιάτερ. Όπως εξηγεί, το μπλε φως μας ξυπνά. Όταν το φάσμα αρχίζει να αλλάζει προς τις βραδινές ώρες προς πιο κιτρινωπούς και κόκκινους τόνους, εκλύεται μελατονίνη κι έτσι νυστάζουμε. Μήπως είναι ώρα για… χειμερία νάρκη;
Σύμφωνα με τον Άλφρεντ Βιάτερ, ο άνθρωπος δεν χρειάζεται να πέσει σε χειμερία νάρκη, όπως ορισμένα ζώα, διότι δεν καλείται ούτε να εξοικονομήσει τόση ενέργεια για να αντιμετωπίσει το κρύο ούτε και έχει έλλειψη τροφής. Επειδή όμως οι χειμερινοί μήνες προκαλούν παρόλα αυτά αίσθημα υπνηλίας, ο Γερμανός ειδικός συνιστά να αυξάνουμε τις ώρες παραμονής σε εξωτερικούς χώρους. «Εκεί είναι μεγαλύτερη η ένταση του φωτός και έτσι μένει κανείς πιο εύκολα ξύπνιος», λέει ο Βιάτερ, επισημαίνοντας ότι επιπλέον η σωματική δραστηριότητα τονώνει το κυκλοφορικό σύστημα και τον μεταβολισμό του ανθρώπου. Πάντως ο ειδικός προειδοποιεί ότι προκειμένου να μην επηρεάσουμε αρνητικά την ποιότητα του ύπνου μας είναι καλό να αποφεύγουμε τη σωματική άσκηση λίγο πριν τον βραδινό ύπνο.
Το βιολογικό ρολόι πάει μπροστά
Όταν αλλάζει η ώρα «το εσωτερικό (σ.σ. βιολογικό) ρολόι στον εγκέφαλό μας πάει λίγο μπροστά», λέει ο Άλφρεντ Βιάτερ και εξηγεί ότι αν αυτό το ρολόι ανταποκρινόταν όντως στην πραγματικότητα, τότε η μέρα θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερη από 24 ώρες. Το φως είναι ένας εξωγενής παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τον ρυθμό ύπνου-ξύπνιου. Ένας άλλος παράγοντας, εντός του σώματος, είναι η υποκρετίνη, μια ορμόνη που επηρεάζει επίσης τον ρυθμό του ύπνου και του ξυπνήματός μας. Πιθανή έλλειψη της συγκεκριμένης ορμόνης μπορεί να οδηγήσει σε ναρκοληψία, την ασθένεια και διαταραχή του ύπνου, αλλά και σε απώλεια όρεξης.
Πάντως σε ό,τι αφορά τα ζώα η χειμερία νάρκη θεωρείται μια επιτυχημένη συνταγή για τη διατήρηση του νεανικού σφρίγους. Η βιολόγος Λίζα Βαρνέκε εξηγεί ότι τα χρωμοσώματα στα γονίδια προστατεύονται έτσι αποτελεσματικότερα και επιπλέον διατρέχουν λιγότερο κίνδυνο να γίνουν λεία για άλλα ζώα εφόσον εκτίθενται μικρότερο διάστημα στο εξωτερικό περιβάλλον. Όπως εξηγεί η Γερμανίδα βιολόγος, αυτή η κατάσταση εξοικονόμησης ενέργειας δεν συνδέεται αναγκαστικά με τον χειμώνα. Για παράδειγμα, οι λεμούριοι περνούν σε αυτήν την κατάσταση σε θερμοκρασία 35 βαθμών προκειμένου να ανταπεξέλθουν σε συνθήκες ξηρασίας.
Η δυνατότητα μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας ενδιαφέρει πολύ την αμερικανική υπηρεσία διαστήματος. Η NASA επενδύει πολλά χρήματα σε έρευνες με στόχο να διαπιστώσει εάν και οι άνθρωποι μπορούν να τεθούν σε ένα είδος χειμερίας νάρκης. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι εφόσον κάτι τέτοιο αποδειχθεί εφικτό θα μπορούσε να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο για πιθανές διαστημικές αποστολές στον Άρη.