Με έξι κλειδιά ξεκλειδώνει ο γρίφος των αναδρομικών στις συντάξεις. Στην πρώτη γραμμή του «θρίλερ» που κρατά σε αναμμένα κάρβουνα 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχους είναι οι μειώσεις δώρων και συντάξεων που επιβλήθηκαν το 2012 αλλά κρίθηκαν αντισυνταγματικές το 2015.
Το ενδιαφέρον των διεκδικήσεων που ανατρέχουν στο παρελθόν στρέφεται στο χρονικό κενό ανάμεσα στην απόφαση του ΣτΕ το 2015 και τον νόμο Κατρούγκαλου που επιχειρεί μέσω του επανυπολογισμού να συμμορφωθεί με την απόφαση- πιλότο του ΣτΕ.
Τα έξι βασικά σημεία που πρέπει να γνωρίζουν οι συνταξιούχοι είναι τα εξής:

• Τι σημαίνει η γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους

Η ιστορία της πρόσφατης γνωμοδότησης του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που υπαγορεύει στον ΕΦΚΑ να μην ασκήσει έφεση και άρα να καταβάλει αναδρομικά ποσά σε δύο συνταξιούχους της ΔΕΗ ξεκινά τον Δεκέμβριο του 2015. Τότε κατατέθηκαν στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών 5 αγωγές για συνταξιούχους της ΔΕΗ, του ΟΤΕ και του Δημοσίου. Για μια εξ αυτών εξηγεί στο «Έθνος» ο δικηγόρος Βαγγέλης Τσικαρδώνης επισπεύσθηκε η εκδίκαση λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας των συνταξιούχων. Οι υπόλοιπες αγωγές θα εκδικαστούν τον Ιανουάριο του 2019. Η επίμαχη απόφαση επιδικάζει ποσά από τον Ιούλιο του 2015 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2015 λόγω της απόφασης του ΣτΕ που εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2015 και απορρίπτει τις διεκδικήσεις πριν από τον Ιούλιο του 2015.
Σύμφωνα με τον δικηγόρο «η πρόταση του ΝΣΚ αφορά αποκλειστικά στην εν λόγω απόφαση, χωρίς να αποκλείεται για μελλοντικές αποφάσεις τα Ταμεία να αποφασίσουν την κατάθεση ενδίκων μέσων».

• Ποιο είναι το χρονικό παράθυρο για τις διεκδικήσεις;

Κρίσιμη μεταβλητή για όλες τις διεκδικήσεις είναι το χρονικό διάστημα για το οποίο κάθε συνταξιούχος μπορεί να κερδίσει αναδρομικά. Το «παράθυρο» άνοιξε τον Ιούνιο του 2015 με τις αποφάσεις του ΣτΕ. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε τότε αντισυνταγματικές τις περικοπές του 2012 σε δώρα και συντάξεις, αλλά για λόγους δημοσίου συμφέροντος είπε πως όσοι δεν είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη δεν μπορούν να ζητήσουν αναδρομικά για τα έτη 2012- Ιούνιος 2015. Δηλ. οι σημερινές αγωγές αφορούν στα έτη μετά το 2015. Το ίδιο παράθυρο επιχειρεί να κλείσει ο νόμος Κατρούγκαλου με τον επανυπολογισμό όλων των παλαιών συντάξεων στη βάση του νέου συστήματος και εφόσον βέβαια κριθεί συνταγματικός. Η μία προσέγγιση αντιχνεύει καταρχάς το όποιο «κενό» στο διάστημα Ιούνιος 2015- Μάιος 2016, όταν δηλ. ψηφίστηκε ο νόμος Κατρούγκαλου, ενώ βάζει στο κάδρο και το ότι είναι σε ισχύ νέα ριζική ασφαλιστική μεταρρύθμιση που δημιουργεί καινούριο τοπίο. Η δεύτερη προσέγγιση υποστηρίζει πως τα αναδρομικά μπορούν να αναζητηθούν από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Δεκέμβριο του 2018, καθώς ο επανυπολογισμός και η προσωπική διαφορά που βγάζουν από το «τραπέζι» τις αντισυνταγματικές περικοπές τίθενται σε πλήρη ισχύ από τον Ιανουάριο 2019.

• Παραγραφή- Αιτήσεις

Μείζονα ρόλο στις διεκδικήσεις παίζει το ζήτημα της παραγραφής. Νομικοί υποστηρίζουν πως για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα η παραγραφή αξιώσεων είναι πενταετής, ενώ για τους συνταξιούχους του Δημοσίου είναι διετής. Υπάρχουν ωστόσο νομικές απόψεις που θέτουν την παραγραφή στην πενταετία και για τους συνταξιούχους του Δημοσίου, όπως επίσης και άλλες που υποστηρίζουν ότι η παραγραφή είναι για όλους διετής. Σε κάθε περίπτωση η αίτηση προς τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ θεωρείται όχληση και διακόπτει την παραγραφή των αξίωσεων.

• Επικείμενη κρίση του ΣτΕ για τον νόμο Κατρούγκαλου

Ρόλο- κλειδί στη διαδικασία θα παίξει η επικείμενη απόφαση του ΣτΕ για τον επανυπολογισμό των παλαιών συντάξεων του νόμου Κατρούγκαλου. Συγκλίνουσες απόψεις εκτιμούν πως αν το ΣτΕ κρίνει συνταγματικό τον τρόπο με τον οποίο ο επανυπολογισμός αλλάζει τις συντάξεις, ενσωματώνοντας τις περικοπές του 2012, τότε το «παράθυρο» των διεκδικήσεων θα κλείσει ως προς την περίοδο την οποία καλύπτει ο νόμος 4387 του 2016.

• Τι συνεπάγονται οι αγωγές

Αγωγές που είχαν ήδη ασκηθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2015 πιθανότατα θα ευδοκιμήσουν και θα δικαιωθούν αναδρομικά από το 2012. Για τις αγωγές που ασκούνται τώρα, η μία νομική προσέγγιση υποστηρίζει πως ο χρόνος από το 2015 έως το 2018 δεν μπορεί να ενοποιηθεί, παρόλο που ο νόμος του 2016 διατηρεί τις συντάξεις στα επίπεδα που διαμορφώθηκαν μετά το δεύτερο μνημόνιο. Η άλλη νομική προσέγγιση επιμένει ότι μπορεί να διεκδικηθεί η επιστροφή των περικοπών για 42 μήνες, δηλ. για το διάστημα Ιούνιος 2015- Δεκέμβριος 2018. Σε κάθε περίπτωση οι αγωγές που θα υποβληθούν σήμερα θα προσδιοριστούν πιθανότατα σε 3-4 χρόνια πρωτόδικα.

• Ποιοι εμπίπτουν στις αντισυνταγματικές μειώσεις

Οι περικοπές του 2012 που κρίθηκαν αντισυνταγματικές αφορούν:

• Συνταξιούχους του πρώην ΙΚΑ και πρώην ΕΤΕΑΜ. Όσοι είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής 1000 ευρώ και άνω το 2012 και υπέστησαν «ψαλίδια».
• Συνταξιούχους των Ταμείων των πρώην ΔΕΚΟ και Τραπεζών, για τους οποίους είναι εξαιρετικά υψηλές οι περικοπές των κύριων συντάξεων.
• Συνταξιούχους του πρώην ΟΑΕΕ. Όσοι είχαν το 2012 άθροισμα κύριας και επικουρικής 1.000 ευρώ και άνω υπέστησαν και τα ψαλίδια, ενώ οι χαμηλοσυνταξιούχοι έχασαν μόνο τα δώρα.
• Συνταξιούχους του πρώην ΝΑΤ
• Συνταξιούχους του πρώην ΟΓΑ οι οποίοι δεν είχαν περικοπές στο βασικό ποσό αλλά έχασαν το σύνολο των δώρων αφού είχαν εξαιρεθεί από τον νόμο του 2010 που μείωνε τα δώρα στα 800 ευρώ τον χρόνο.