Γιατί τα τελευταία δόντια στο στόμα μας λέγονται φρονιμίτες;

Η επιστημονική ονομασία τους είναι τρίτοι γομφίοι, όμως τα τελευταία δόντια της μόνιμης οδοντοστοιχίας μας είναι γνωστά κυρίως με το «λαϊκό» τους όνομα: Φρονιμίτες ή Σωφρονιστήρες. Αντίστοιχα, οι Άγγλοι τα ονομάζουν δόντια της σοφίας (wisdom teeth). Γιατί;

Ο λόγος που τα αποκαλούμε έτσι είναι απλός: Αυτά τα δόντια κάνουν την εμφάνισή τους ταυτόχρονα με την ενηλικίωση ενός ατόμου – όταν δηλαδή κάποιος περνά στην ηλικία της φρονιμάδας και της σωφροσύνης.
Οι φρονιμίτες είναι τα τελευταία δόντια στην πίσω πλευρά του στόματος, ένα σε κάθε πλευρά της άνω και κάτω γνάθου. Υπάρχουν μόνο στη μόνιμη οδοντοφυΐα και ανατέλλουν πολύ αργότερα από τα υπόλοιπα μόνιμα δόντια.
Παρότι ξεκινούν να δημιουργούνται γύρω στην ηλικία των 10 ετών, συνήθως αρχίζουν να ανατέλλουν κατά το τέλος της εφηβείας, συνηθέστερα μεταξύ 17 και 21 ετών, και το αργότερο μέχρι την ηλικία των 25 ετών. Ωστόσο η πλήρης ανάπτυξη των ριζών τους ολοκληρώνεται μέχρι την ηλικία των 40 ετών.
Επίσης, ορισμένες φορές μπορεί να μην σχηματισθεί καθόλου ένας ή περισσότεροι από τους 4 φρονιμίτες.
Αρκετά συχνά οι φρονιμίτες βγαίνουν στραβά, μερικώς ή καθόλου (ημιέγκλειστοι ή έγκλειστοι φρονιμίτες) προκαλώντας προβλήματα που απαιτούν την εξαγωγή τους. Μάλιστα, είναι ο τύπος δοντιών με τη μεγαλύτερη συχνότητα εξαγωγών και ιδιαίτερα με χειρουργική επέμβαση.
Είναι χρήσιμα ή άχρηστα δόντια;
Σύμφωνα με μια θεωρία της εξελικτικής βιολογίας, οι φρονιμίτες συμπεριλαμβάνονται στα λεγόμενα «υπολειμματικά» όργανα, τα οποία σήμερα θεωρούνται ότι έχουν ελάχιστη ή καμία χρησιμότητα, αλλά στα πρώιμα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπινου είδους επιτελούσαν μια χρήσιμη λειτουργία.
Κατά τη Λίθινη εποχή, ο άνθρωπος χρειαζόταν περισσότερα και πιο ισχυρά δόντια γιατί έπρεπε να τεμαχίζει και να μασά ωμή σάρκα. Τα δόντια υφίσταντο μεγαλύτερη φθορά ή και χάνονταν πιο εύκολα με αποτέλεσμα να υπάρχει άφθονος χώρος στο στόμα για να χωρέσουν όλα.
Η σύγχρονη διατροφή είναι πολύ πιο μαλακή μειώνοντας τη φθορά των δοντιών, ενώ η οδοντιατρική φροντίδα περιορίζει τις απώλειες δοντιών. Παράλληλα το μέγεθος των ανθρώπινων σιαγόνων έχει συρρικνωθεί με την πάροδο των αιώνων. Ως αποτέλεσμα στην εποχή μας, όταν έρχεται η ώρα μετά την εφηβεία για να ανατείλουν οι φρονιμίτες, μερικές φορές δεν υπάρχει αρκετός διαθέσιμος χώρος στο στόμα και δημιουργούνται προβλήματα.
Γι΄ αυτό οι φρονιμίτες θεωρούνται από αρκετούς επιστήμονες δόντια που δεν είναι πλέον απαραίτητα για τον άνθρωπο. Για παράδειγμα, στις ολικές τεχνητές οδοντοστοιχίες οι οδοντίατροι τοποθετούν μόνο 28 δόντια και όχι 32 – όσα έχει η πλήρης μόνιμη φυσική οδοντοστοιχία – εξαιρώντας τους 4 φρονιμίτες.
Βέβαια, αν οι φρονιμίτες αναπτυχθούν σωστά, έχουν την ίδια λειτουργία και χρησιμότητα με όλα τα υπόλοιπα δόντια στη μάσηση και χώνευση της τροφής. Μπορεί επίσης να αποδειχθούν ιδιαίτερα χρήσιμοι σε αρκετές περιπτώσεις, όπως στην προσθετική σαν στήριγμα κινητών μερικών οδοντοστοιχιών, στην ορθοδοντική για να µπουν δακτύλιοι και να στηριχθεί το σύρμα ή ακόμη και σαν «υποκατάστατα» άλλων γοµφίων, αν αυτοί λείπουν.
Πάντως, λόγω της αμφισβητούμενης χρησιμότητάς τους και σε συνδυασμό με την αυξημένη επικινδυνότητα για τη δημιουργία οδοντιατρικών προβλημάτων, πολλοί οδοντίατροι υποστηρίζουν ότι είναι καλύτερο να γίνεται προληπτική εξαγωγή των φρονιμιτών μετά την ανατολή τους, πριν ακόμη εκδηλωθεί κάποιο πρόβλημα.
Πληροφορίες από: dontiastoma.gr
bimag