Περσέας, ο τελευταίος βασιλιάς της Μακεδονίας

Ο Περσέας (212 – 162 π.Χ.) ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της Μακεδονίας, μέλος της Δυναστείας των Αντιγονιδών. Πατέρας του ήταν ο Φίλιππος Ε’ και μητέρα του η Πολυκράτεια από το Άργος. Βασίλεψε κατά την περίοδο 179 – 168 π.Χ. και η ζωή του σημαδεύτηκε από τους αγώνες αντίστασης κατά της ρωμαϊκής εισβολής στον ελλαδικό χώρο. Μετά την ήττα του στη Μάχη της Πύδνας, τερματίστηκε η μακεδονική κυριαρχία στην νότια Ελλάδα και άρχισε η ρωμαϊκή διείσδυση.

Μετά την ήττα του στη Μάχη των Κυνός Κεφαλών, ο πατέρας του Περσέως, Φίλιππος, ανάμεσα στους ταπεινωτικούς όρους της συνθηκολόγησης δέχτηκε να στείλει το γιο του Δημήτριο ως όμηρο στη Ρώμη. Εκείνος απέκτησε καλές διασυνδέσεις επί ρωμαϊκού εδάφους, με αποτέλεσμα να τον χρησιμοποιήσει ο πατέρας του στο μέλλον ως διπλωμάτη σε αποστολή στη Ρώμη. Εκεί ανανέωσε τις γνωριμίες του και απέκτησε συμμάχους ανάμεσα σε σημαντικά πρόσωπα. Πιστεύεται πως οι Ρωμαίοι τελικά τον χρησιμοποίησαν είτε για να ανατρέψουν το Φίλιππο προς όφελος του γιου του, είτε για να προκαλέσουν ενδοοικογενειακές διαμάχες στη μακεδονική αυλή.
Όποιο κι αν ήταν το κίνητρο, ήταν αποτελεσματικό: ο Περσέας, πρεσβύτερος γιος και διάδοχος του Φιλίππου, ανησυχώντας για την ολοένα και αυξανόμενη δύναμη του ετεροθαλούς αδερφού του, προσκόμισε στον πατέρα του έγγραφα που αποδείκνυαν πως σχεδίαζε πραξικόπημα κατά του βασιλιά. Είναι άγνωστο αν πρόκειται για αυθεντικά ή πλαστά έγγραφα, η πράξη αυτή όμως οδήγησε στην εκτέλεση του Δημητρίου το 181 π.Χ., τη μόνη ενδοοικογενειακή δολοφονία που γνωρίζουμε για τη δυναστεία των Αντιγονιδών.
Άνοδος στο θρόνο
Ένα χρόνο μετά, το 179 π.Χ., ο Φίλιππος πεθαίνει καταστεναχωρημένος στην Αμφίπολη. Στο θρόνο ανεβαίνει ο Περσέας, ο οποίος, δεν ήταν δημοφιλής ανάμεσα στους Ρωμαίους. Μια από τις πρώτες πράξεις του ήταν να ανανεώσει μαζί τους τη συμμαχία που είχε επικυρώσει ο πατέρας του, ωστόσο μια σειρά πράξεών του, τους προκάλεσε ανησυχία.
Η επέμβασή του στις υποθέσεις των γειτονικών κρατών, μια επίσκεψή του στους Δελφούς με οπλισμένη συνοδεία, η αποφυγή συνάντησης με Ρωμαίους απεσταλμένους στη Μακεδονία, όλα έδιναν αφορμή στους Ρωμαίους να τον υποπτεύονται. Αρχικά ο Περσέας φρόντισε να λάβει μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας ευνοϊκά προς τον λαό, πράγμα που αύξησε τη δημοτικότητά του. Κατόπιν βελτίωσε τις σχέσεις του κράτους του με τις πόλεις της Θεσσαλίας και τις Συμπολιτείες που είχαν ταραχτεί κατά τη διάρκεια της θητείας του πατέρα του.
Φρόντισε τέλος, να εξομαλύνει τις σχέσεις του βασιλείου του με τους Σελευκίδες, νυμφευόμενος τη Λαοδίκη, κόρη του Σέλευκου Δ’ Φιλοπάτορος. Μαζί απέκτησαν τον Αλέξανδρο, το Φίλιππο και μία κόρη.

Πολιτική
Ως βασιλιάς ο Περσεύς φρόντισε για την εξομάλυνση των σχέσεων του με τη Ρώμη, κυρίως όμως για την αποκατάσταση της εσωτερικής ηρεμίας και την ενίσχυση της επιρροής του στη νότια Ελλάδα. Η παραγραφή των χρεών, η αποφυλάκιση πολιτικών κρατουμένων και χρεωφειλωτών, ο επαναπατρισμός των εξορίστων και των φυγάδων και τέλος η επιστροφή των περιουσίων ήταν μέτρα που τόν έκαναν αγαπητό στο λαό του, αποδυναμώνοντας παράλληλα τη φιλορωμαϊκή παράταξη της Μακεδονίας. Στα πλαίσια αυτών των σχεδίων του το φθινόπωρο του 174 π.Χ. συνήψε συμμαχία με τους Βοιωτούς.
Σύγκρουση με τη Ρώμη
Απώτερος στόχος του Περσέως ήταν η προετοιμασία του κράτους του για ενδεχόμενο νέο πόλεμο με τους Ρωμαίους. Οι κινήσεις του συνοδεύτηκαν από γενικότερο αναβρασμό των ελληνικών πόλεων – κρατών, ενάντια στη ρωμαϊκή κυριαρχία, πράγμα που έκανε τους Ρωμαίους να λάβουν την απόφαση, το 172 π.Χ., ολοκληρωτικής κατάκτησης του μακεδονικού κράτους. Καθοριστικό ρόλο σε αυτή την πράξη έπαιξε και ο Ευμένης Β’ της Περγάμου που πήγε και κατήγγειλε τις ενέργειες του Περσέως στη Ρώμη.
Σύντομα Ρώμη και Μακεδονία ενεπλάκησαν στον Τρίτο Μακεδονικό Πόλεμο (171 – 168 π.Χ.). Οι πρώτες μάχες την επόμενη άνοιξη επικεντρώθηκαν γύρω από τη Θεσσαλία, αλλά καμία νίκη δεν υπήρξε τόσο καθοριστική ώστε να επικρατήσει είτε ο ένας στρατός, είτε ο άλλος. Ακολούθησαν άγριες λεηλασίες των Ρωμαίων στη Στερεά Ελλάδα και η κατάκτηση της Βοιωτίας από αυτούς. Μόλις το καλοκαίρι του 169 π.Χ. κατάφεραν να αναγκάσουν τον Περσέα να αποσυρθεί βόρεια.
Η Μάχη της Πύδνας και οι συνέπειές της
Ο Μακεδόνας βασιλιάς κατόπιν ήρθε σε συμφωνία με τον ηγεμόνα των Ιλλυριών, τον Γένθιο, ο οποίος όμως γνώρισε την ήττα και αιχμαλωτίστηκε. Τότε κατέφθασε με μεγάλες ενισχύσεις ο νέος Ύπατος, ο Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος. Στις 22 Ιουνίου 168 π.Χ., έλαβε χώρα η Μάχη της Πύδνας, που έκρινε όχι μόνο τις τύχες της Ελληνικής χερσονήσου αλλά και ολόκληρης της Εγγύς Ανατολής.
Καθώς η μακεδονική φάλαγγα δεν διέθετε την κατάλληλη έφιππη πλαγιοφυλακή, έχασε τελικά τη συνοχή της και υπέστη συντριπτική ήττα από τη ρωμαϊκή λεγεώνα. Τα αποτελέσματα ήταν ολέθρια για το μακεδονικό βασίλειο που έπαψε να υπάρχει με τη μορφή που ως τότε ήταν γνωστό. Διαιρέθηκε σε τέσσερις ανεξάρτητες μερίδες φόρου υποτελείς στη Ρώμη, που υπέφεραν από αυστηρή απομόνωση από την υπόλοιπη Ελλάδα.
Την τύχη της Μακεδονίας ακολούθησε και η Ήπειρος, από όπου οδηγήθηκαν στη σκλαβιά χιλιάδες άνθρωποι, παρόλο που δεν είχαν βοηθήσει τον Περσέα στις μάχες του. Ο Ανδρίσκος ο Μακεδών, κατόρθωσε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα να σπάσει τη ρωμαϊκή κυριαρχία, μα η επανάστασή του έλαβε τέλος το 148 π.Χ.
Τελικά το 146 π.Χ., μετά την ολοκληρωτική κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους, οι τέσσερις δημοκρατίες ενώθηκαν και μαζί με τη Θεσσαλία και την Ήπειρο, μετετράπησαν στην Ρωμαϊκή επαρχία της Μακεδονίας.

Θάνατος στην Ιταλία
Μετά την ήττα στην Πύδνα, ο περήφανος μακεδονικός στρατός εκφυλίστηκε σε μικρές συνοριακές φρουρές, ενώ οι Μακεδόνες ευγενείς εξαναγκάστηκαν σε μεταφορά στη Ρώμη, μαζί με τους άρρενες απογόνους τους. Ανάμεσά τους ήταν και ο Περσέας, που παραδόθηκε, έπειτα από σύντομη διαμονή στη Σαμοθράκη, με την οικογένειά του στον Αιμίλιο Παύλο. Ο τελευταίος τέλεσε θρίαμβο στη Ρώμη, διαπομπεύοντας τον ηττημένο βασιλιά.
Πέθανε λίγα χρόνια αργότερα, το 162 π.Χ., στα ιταλικά εδάφη, στην αγροτική Άλβα Φουκέντια, χωρίς να του δοθεί δυνατότητα επιστροφής. Εκεί άφησαν και την τελευταία τους πνοή τα παιδιά του, εκτός από τον Αλέξανδρο.
Τον Ιούνιο του 2005, ο τάφος του Περσέως ανακαλύφθηκε κατά μήκος της Via Valeria κοντά στο Magliano de’ Marsi (L’Aquila), από ερευνητές του ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού και αρχαιολόγους.
wikipedia